‫‫قسمتهای مهم کل شاهنامه به نثر صفحهء۲۳تا۵۰

‫صفحه۲۳شاهنامه کاوه آهنگرقسمت دوم

    مـــهـــان شـــاه را خـــوانـــدنــــد آفــــریــــن :
    كـــه ای نـــامـــور شــــهــــریــــار زمــــیــــن
    180 ) Mehân šâh râ xândand âfarin :
    ke ey nâmvar šahryâre zamin
    ز چـــرخ فـــلـــك بـــر ســـرت بـــاد ســـرد :
    نـــیـــارد گـــذشــــتــــن بــــه روز نــــبــــرد
    181 ) Z carx falak bar sarat bâd sard :
    nayârad gozaštan be ruze nabard
    چـــرا پـــیـــش تـــو كـــاوه ی خــــام گــــوی :
    بــه ســـان هـــمـــالـــان كـــنـــد ســـرخ روی
    182 ) Cerâ piš to Kâvehye xâmguy :
    be sâne hamâlân konad sorx ruy
    هـــمـــه مـــحـــضـــر مـــا و پـــیـــمـــان تـــو :
    بــــدرد بــــپــــیــــچــــد ز فــــرمــــان تـــــو
    183 ) Hame mahzare mâo peymâne to :
    bedard bepicad z farmâne to
    كــــــی نــــــامــــــور پــــــاســــــخ آورد زود :
    كــه از مــن شــگــفــتــی بـــبـــایـــد شـــنـــود
    184 ) Key nâmvar pâsox âvarad zud :
    ke az man šegefti bebâyad šonud
    كـــه چـــون كـــاوه آمـــد ز درگـــه پـــدیـــد :
    دو گــــوش مـــــن آواز او را شـــــنـــــیـــــد
    185 ) Ke con Kâveh âmad z dargah padid :
    do guš man âvâz u râ šanid
    مـــــیـــــان مـــــن و او ز ایــــــوان درســــــت :
    تــو گــفــتــی یــكـــی كـــوه آهـــن بـــرســـت
    186 ) Miyân mano u z ivân dar ast :
    to gofti yeki kuhe âhan bar ast
    نــدانــم كـــه شـــایـــد بـــدن زیـــن ســـپـــس :
    كـــه راز ســـپـــهـــری نـــدانـــســــت كــــس
    187 ) Nadânam ke šâyad ? zin sepas :
    ke râze sepehri nadânest kas
    چـــو كـــاوه بـــرون شـــد ز درگــــاه شــــاه :
    بـــرو انـــجـــمــــن گــــشــــت بــــازارگــــاه
    188 ) Co Kâveh borun šod z dargâh šâh :
    bar u anjoman gašt bâzârgâh
    هــمــی بــرخــروشــیــد و فــریــادخــوانـــد :
    جــهــان را ســـراســـر ســـوی داد خـــوانـــد
    189 ) Hami barxorušido faryâd xând :
    jahân râ sarâsar suye dâd xând
    از آن چــرم كــاهـــنـــگـــران پـــشـــت پـــای :
    بــــپــــوشــــنــــد هــــنــــگــــام زخـــــم رای
    190 ) Az ân carme kâhangarân pošt pây :
    bepušand hengâme zaxm rây
    هــمــان كــاوه آن بــر ســـر نـــیـــزه كـــرد :
    هــمــان گــه ز بـــازار بـــرخـــاســـت گـــرد
    191 ) Hamân Kâveh ân bar sare neyze kard :
    hamân gah z bâzâr barxâst gard
    خــروشــان هــمــی رفــت نــیــزه بــه دســت :
    كــــه ای نــــامــــداران یــــزدان پـــــرســـــت
    192 ) Xorušân hami raft neyze be dast :
    ke ey nâmdârâne yazdân parast
    كـــســـی كـــو هـــوای فـــریـــدون كــــنــــد :
    دل از بـــنـــد ضـــحـــاك بـــیـــرون كـــنـــد
    193 ) Kasi ku havây Fereydun konad :
    del az bande Zahâk birun konad
    بــپــویــیــد كــایــن مــهــتــر آهــرمــنــســـت :
    جــهــان آفــریــن را بــه دل دشـــمـــنـــســـت
    194 ) Bepuyid kein mehtar âhramanast :
    jahân âfarin râ be del došmanast
    بـــدان بـــی بـــهـــا نـــاســــزاوار پــــوســــت :
    پـــدیــــد آمــــد آوای دشــــمــــن ز دوســــت
    195 ) Bedân bibahâ nâsezâvâr pust :
    padid âmad âvâye došman z dust
    هــمــی رفــت پــیــش انـــدرون مـــرد گـــرد :
    جــهــانــی بــرو انــجــمــن شـــد نـــه خـــرد
    196 ) Hami raft piš andarun mard gord :
    jahâni baru anjoman šod na xord
    بــدانــســت خــود كــافــریــدون كــجــاســت :
    سـر انـدر كــشــیــد و هــمــی رفــت راســت
    197 ) Bedânest xod kâfereydun kojâst :
    sar andar kešido hami raft râst
    بــــیــــامــــد بــــه درگــــاه ســــالـــــار نـــــو :
    بــدیــدنــدش آنــجـــا و بـــرخـــاســـت غـــو
    198 ) Biyâmad be dargâhe sâlâre now :
    bedidanaš ânjâo barxâst qow
    چــو آن پــوســت بــر نــیــزه بــردیـــد كـــی :
    بــه نــیــكــی یــكــی اخــتــر افـــگـــنـــد پـــی
    199 ) Co ân pust bar neyze bardid key
    : be niki yeki axtar afgand pey
    بــــیــــاراســــت آن را بــــه دیـــــبـــــای روم
    : ز گـــوهـــر بـــرو پـــیـــكــــر از زر بــــوم
    200 ) Biyârâst ân râ be dibâye rum:
    z gohar bar u peykar az zare bum
    بــزد بــر ســر خــویــش چـــون گـــرد مـــاه :
    یـــكـــی فـــال فـــرخ پـــی افـــگـــنــــد شــــاه
    201 ) Bezad bar sare xiš con gard mâh :
    yeki fâle farox peyafgand šâh
    فـرو هــشــت ازو ســرخ و زرد و بــنــفــش :
    هـــمـــی خـــوانـــدش كـــاویـــانـــی درفــــش
    202 ) Foru hašt az u sorxo zardo banafš :
    hami xândanaš kâviyâni derafš
    از آن پـس هـر آن كـس كـه بــگــرفــت گــاه :
    بــه شــاهــی بــه ســر بــر نــهـــادی كـــلـــاه
    203 ) Az ân pas har ân kas ke begreft gâh :
    be šâhi be sar bar nahâdi kolâh
    بـــر آن بـــی بـــهـــا چــــرم آهــــنــــگــــران :
    بــرآویــخـــتـــی نـــو بـــه نـــو گـــوهـــران
    204 ) Bar ân bibahâ carme âhangarân :
    barâvixti now be now goharân
    ز دیــــبــــای پــــرمــــایــــه و پــــرنــــیــــان :
    بـــر آن گـــونـــه شـــد اخـــتـــر كـــاویــــان
    205 ) Z dibây pormâyeo parniyân :
    bar ân gune šod axtare kâviyân
    كــه انــدر شــب تــیــره خــورشـــیـــد بـــود :
    جــــهــــان را ازو دل پـــــرامـــــیـــــد بـــــود
    206 ) Ke andar šabe tireh xoršid bud :
    jahân râ az u del poromid bud
    بــگــشــت انــدریــن نــیــز چــنــدی جــهـــان :
    هـــمـــی بـــودنـــی داشــــت انــــدر مــــهــــان
    207 ) Begašt andarin niz candi jahân :
    hami budani dâšt andar mahân
    فـریـدون چـو گـیــتــی بــر آن گــونــه دیــد :
    جــهــان پـــیـــش ضـــحـــاك واژونـــه دیـــد
    208 ) Fereydun co giti bar ân gune did :
    jahân piš Zahâk vâžune did
    ســـوی مـــادر آمـــد كـــمـــر بـــر مــــیــــان :
    بـــه ســـر بـــر نـــهـــاده كــــلــــاه كــــیــــان
    209 ) Suye mâdar âmad kamar bar miyân :
    be sar bar nahâde kolâhe kiyân
    كـــه مـــن رفـــتـــنــــی ام ســــوی كــــارزار :
    تـــرا جـــز نـــیـــایـــش مـــبـــاد ایـــچ كــــار
    210 ) Ke man raftaniam suy kârzâr :
    torâ joz niâyeš mabâd ic kâr
    ز گــیــتــی جــهـــان آفـــریـــن را پـــرســـت :
    ازو دان بـــه هـــر نــــیــــكــــی زور دســــت
    211 ) Z giti jahân âfarin râ parast :
    az u dân be har niki zur dast
    فــــروریـــــخـــــت آب از مـــــژه مـــــادرش :
    هـــمــــی خــــوانــــد بــــا خــــون دل داورش
    212 ) Forurixt âb az možehye mâdaraš :
    hami xând bâ xune del dâvaraš
    بــه یـــزدان هـــمـــی گـــفـــت زنـــهـــار مـــن :
    ســــپــــردم تــــرا ای جــــهــــانـــــدار مـــــن
    213 ) Be yazdân hami goft zenhâr man :
    sepordam torâ ey jahândâre man



    مهان = بزرگان
    همال=قرین و همتا و شریک و انباز. دو چیز که در کنار هم به مناسبت قرار گیرند
    بازارگاه = محل بازار . آنجا که بازار کنند. میدان داد و ستد.
    پاسخ با نقل قول

    پوییدن = رفتن . دویدن . رفتنی نه بشتاب و نه نرم
    گرد= در پهلوی «گورت » ظاهراً از ریشه «وورت » و پارسی باستان «ورْتا» ، در لهجه ٔ کاشانی «گوردی و گورد» بلند، بلندی . مبارز و دلاور. بهادر و شجاع
    سالار=در پهلوی و در پازند «سالار» ارمنی «سلر» . همریشه و هم معنی سردار
    سالار= سالخورده . پیر. ریش سفید. صاحب سال . سال دارنده . و سالار بمعنی سالدار است

    کی = مَلِک باشد پادشاه بلندقدر و بزرگ مرتبه را گویند . جبار. : کیقباد. کیکاوس . کیخسرو. کی لهراسب . کی بشتاسب . کی اردشیر. ج ، کیان . پادشاه پادشاهان ، و بعضی گفته اند پادشاه بلندقدر، و این نام از کیوان گرفته اند و جمع آن کیان است و این نام را زال به قباد داده است ، و در قدیم چهار پادشاه را کی می گفتند: کیقباد، کیکاوس ، کیخسرو، کی لهراسب ، و در کیومرث تأمل است چنانکه در کاف فارسی [ گاف ] بیاید. (فرهنگ رشیدی ). به معنی پادشاه پادشاهان است یعنی پادشاهی که در عصر خود از همه ٔ پادشاهان بزرگتر باشد، و به عربی ملک الملوک خوانند، و پادشاه قهار و جبار بلندمرتبه را نیز گویند، این نام را در بلندی وقدر از کیوان گرفته اند چه او بلندترین ِ کواکب سیاره است و در قدیم این چهار پادشاه را که کیکاوس و کیخسرو و کیقباد و کی لهراسب باشد کی می گفته اند و بعضی پنج می گویند و کیومرث را داخل می دانند. (برهان ). پادشاه بزرگ یعنی شاهنشاه و بلندقدر و این نام را در بلندی و قدر از کیوان گرفته اند که بلندترین ِ کواکب سیاره است و از چهار طبقه ملوک فرس اولین را پیشدادیان و دومین را کیانیان گویند، کیقباد و کیکاوس و کیخسرو و کی لهراسب از آن جمله بوده اند و بعضی کیومرث را نیز گفته اند و سهو کرده اند، کیومرث به کاف فارسی است نه عربی . پادشاه بزرگ و قهار و جبار بلندمرتبه و شاهنشاه . در اوستا، «کوی » یاد شده ، ازگاتها برمی آید که «کوی » به معنی پادشاه و امیر و فرمانده است . بسا این کلمه در گاتها درمورد شهریاران و امیران دیویسنا (مخالف آیین زرتشت ) نیز به کار رفته ،و هم این عنوان به شهریار معاصر و حامی زرتشت یعنی گشتاسب داده شده . در دیگر قسمتهای اوستا گاهی به معنی امیر ستمکار و گمراه کننده استعمال شده و گاه نیز عنوان یکی از پادشاهان کیانی است . در «ودای » هندوان این کلمه درمورد ستایشگران دیوان (خدایان هند) به کار رفته است . و نیز «کوی » در اوستا نام طایفه ای است از پیشوایان کیش آریایی که آیین آنان غیر آیین زرتشتی بود و زرتشت از ایشان گله می کند. بنابر آنچه گفته شد «کوی » اساساً عنوان و لقبی بوده و بعد به عنوان اطلاق عام به خاص به یک سلسله ٔ مخصوص - که در داستانهای ایرانی پس از سلسله ٔ پیشدادی ذکر می شود - اطلاق گردیده .از برخی موارد اوستا مستفاد می شود که این عنوان از همان عهد باستانی به خاندان مخصوص (کیانی ) تخصیص یافته ، چه در بند 71 زامیادیشت از کیقباد، کی اپیوه ، کی کاوس ، کی آرش ، کی پشین ، کی ویارش ، کی سیاوش یاد شده و در بند بعد آمده که کیانیان همه چالاک و پهلوان و پرهیزکار و بزرگ منش و بی باکند. در پهلوی ، کی (کوی ) . پادشاه .شاهنشاه . ج ، کیان

    دیبا=قماشی باشد از حریر الوان . (برهان ). قماشی است ابریشمین در نهایت نفاست


    سخنان پرشور كاوه در دلها نشست. مردم در پي كاوه افتادند و گروهي بزرگ فراهم شد. كاوه با چرمي كه بر سر نيزه كرده بود از پيش مي رفت و گروه داد خواهان و كين جويان در پي اوميرفتند، تا بدرگاه فريدون رسيدند. بدو خبر دادند كه مردمي خروشان و پر كينه از راه ميرسند و كاوه آهنگر با چرم پاره اي كه بر سر نيزه كرده از پيش ميايد. فريدون درفش چرمين را بفال نيك گرفت. بميان ايشان رفت و بگفتار ستمديدگان . گوش داد. نخست فرمان داد تا چرم پاره كاوه را با پرنيان و زر و گوهر آراستند و آنرا «درفش كاوياني» خواندند. آنگاه كلاه كياني بسر گذاشت و كمر برميان بست و سلاح جنگ پوشيد و نزد مادر خود فرانك آمد كه « مادر، روز كين خواهي فرا رسيده. من بكارزار ميروم تا بياري يزدان پاك كاخ ستم ضحاك را ويرن كنم. تو با خدا باش و بيم بدل راه مده.»
    چشمان فرانك پر آب شد. فرزند را به يزدان سپرد و روانه پيكار ساخت.


    گرز گاو سر
    فريدون دو بردار داشت كه ازو بزرگتر بودند. چون آماده نبرد شد نخست نزد برادران رفت و گفت « برادران ، روز سرفرازي ما و پستي ضحاك ماردوش فرا رسيده. در جهان سرانجام نيكي پيروز خواهد شد. تاج و تخت كياني از آن ماست و به ما باز خواهد گشت. من اكنون به نبرد ضحاك ميروم. شما آهنگران و پولاد گران آزموده را حاضر كنيد تا گرزي براي من بسازند.»
    برادران ببازار آهنگران رفتند و بهترين استادان را نزد فريدون آوردند. فريدون پرگار برداشت و صورت گرزي كه سر آن مانند سر گاوميش بود بر زمين كشيد و آهنگران بساختن گرز مشغول شدند. چون گرز گاو سر آماده شد فريدون آنرا به دست گرفت و بر اسبي كوه پيكر نشست و به سرداري سپاهي كه از ايرانيان فراهم شده بود و دم بدم افزوده ميشد روي به جانب كاخ ضحاك نهاد.


    فرستاده ايزدي
    با دلي پر كين و رزمجو در پيش سپاه مي تاخت و منزل به منزل مي آمد تا شامگاه شد. آنگاه سپاه، بنه افگند و فريدون فرود آمد. در تيرگي شب جواني خوب روي پري وار نزد او خراميد و با او سخن گفت و راه گشودن طلسم هاي ضحاك و باز كردن بند ها را به وي آموخت . فريدون دانست كه آن فرستاده ايزدي است و بخت باوي يار است. شادان شد و چون خورشيد بر آمد روي بجانب ضحاك گذاشت. چون به كنار اروند رود رسيد به رودبانان پيغام داد تا زورق و كشتي بياورند و سپاه او را از آب بگذرانند. رئيس رودبانان عذر آورد كه بي اجازه ضحاك نمي تواند فرمان بپذيرد . فريدون خشمگين شد و بر اسب نشست و بي پروا بر آب زد. سرداران و سپاهان وي نيز چنين كردند. رودبانان پراكنده شدند و به اندك زماني فريدون با سپاه خود از رود گذشت و بخشكي رسيد و بجانب شهر تاخت.
-----------------------------------------------------

‫صفحه ۲۴ شاهنامه سالاري فريدون



    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ۲−‫۳ دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.
    ‫صفحه۲۳شاهنامه کاوه آهنگرقسمت دوم


    سالاري فريدون
    بگردان ز جانش بد جاودان
    بپرداز گیتی ز نابخردان
    فریدون سبک ساز رفتن گرفت
    سخن را ز هر کس نهفتن گرفت
    برادر دو بودش دو فرخ همال
    ازو هر دو آزاده مهتر به سال
    یکی بود ازیشان کیانوش نام
    دگر نام پرمایه​ی شادکام
    فریدون بریشان زبان برگشاد
    که خرم زئید ای دلیران و شاد
    که گردون نگردد بجز بر بهی
    به ما بازگردد کلاه مهی
    بیارید داننده آهنگران
    یکی گرز فرمود باید گران
    چو بگشاد لب هر دو بشتافتند
    به بازار آهنگران تاختند
    هر آنکس کزان پیشه بد نام جوی
    به سوی فریدون نهادند روی
    جهانجوی پرگار بگرفت زود
    وزان گرز پیکر بدیشان نمود
    نگاری نگارید بر خاک پیش
    همیدون بسان سر گاومیش
    بر آن دست بردند آهنگران
    چو شد ساخته کار گرز گران
    به پیش جهانجوی بردند گرز
    فروزان به کردار خورشید برز
    پسند آمدش کار پولادگر
    ببخشیدشان جامه و سیم و زر
    بسی کردشان نیز فرخ امید
    بسی دادشان مهتری را نوید
    که گر اژدها را کنم زیر خاک
    بشویم شما را سر از گرد پاک
    فریدون به خورشید بر برد سر
    کمر تنگ بستش به کین پدر
    برون رفت خرم به خرداد روز
    به نیک اختر و فال گیتی فروز
    سپاه انجمن شد به درگاه او
    به ابر اندر آمد سرگاه او
    به پیلان گردون کش و گاومیش
    سپه را همی توشه بردند پیش
    کیانوش و پرمایه بر دست شاه
    چو کهتر برادر ورا نیک خواه
    همی رفت منزل به منزل چو باد
    سری پر ز کینه دلی پر ز داد
    به اروند رود اندر آورد روی
    چنان چون بود مرد دیهیم جوی
    اگر پهلوانی ندانی زبان
    بتازی تو اروند را دجله خوان
    دگر منزل آن شاه آزادمرد
    لب دجله و شهر بغداد کرد
    چو آمد به نزدیک اروندرود
    فرستاد زی رودبانان درود
    بران رودبان گفت پیروز شاه
    که کشتی برافگن هم اکنون به راه
    مرا با سپاهم بدان سو رسان
    از اینها کسی را بدین سو ممان
    بدان تا گذر یابم از روی آب
    به کشتی و زورق هم اندر شتاب
    نیاورد کشتی نگهبان رود
    نیامد بگفت فریدون فرود
    چنین داد پاسخ که شاه جهان
    چنین گفت با من سخن در نهان
    که مگذار یک پشه را تا نخست
    جوازی بیابی و مهری درست
    فریدون چو بشنید شد خشمناک
    ازان ژرف دریا نیامدش باک
    هم آنگه میان کیانی ببست
    بران باره​ی تیزتک بر نشست
    سرش تیز شد کینه و جنگ را
    به آب اندر افگند گلرنگ را
    ببستند یارانش یکسر کمر
    همیدون به دریا نهادند سر
    بر آن باد پایان با آفرین
    به آب اندرون غرقه کردند زین
    به خشکی رسیدند سر کینه جوی
    به بیت​المقدس نهادند روی
    که بر پهلوانی زبان راندند
    همی کنگ دژهودجش خواندند
    بتازی کنون خانه​ی پاک دان
    برآورده ایوان ضحاک دان
    چو از دشت نزدیک شهر آمدند
    کزان شهر جوینده بهر آمدند
    ز یک میل کرد آفریدون نگاه
    یکی کاخ دید اندر آن شهر شاه
    فروزنده چون مشتری بر سپهر
    همه جای شادی و آرام و مهر
    که ایوانش برتر ز کیوان نمود
    که گفتی ستاره بخواهد بسود
    بدانست کان خانه​ی اژدهاست
    که جای بزرگی و جای بهاست
    به یارانش گفت آنکه بر تیره خاک
    برآرد چنین بر ز جای از مغاک
    بترسم همی زانکه با او جهان
    مگر راز دارد یکی در نهان
    بیاید که ما را بدین جای تنگ
    شتابیدن آید به روز درنگ


    دادخواهي كاوه

    در همين هنگام خروش و فريادي دربارگاه برخاست و مردي پريشان و داد خواه دست بر سر زنان پيش آمد و بي پروا فرياد بر آورد كه « اي شاه ستمگر ، من كاوه ام ، كاوه آهنگرم. عدل و داد تو كو؟ بخشندگي و رعيت نوازيت كجاست؟ اگر تو ستمگر نيستي چرا فرزندان مرا به خون مي كشي؟ من هجده فرزند داشتم . همه را جز يك تن، گماشتگان تو به بند كشيدند و بجلاد سپردند. بد انديشي و ستمگري را اندازه ايست. بتو چه بدي كردم كه برجان فرزندانم نبخشيدي؟ من آهنگري تهيدست و بي آزارم ، چرا بايد از ستم تو چنين آتش بر سرم بريزد؟ چه عذري داري؟ چرا بايد هفده فرزند من قرباني ماران تو شوند؟ چرا دست از يگانه فرزندي كه براي من مانده است بر نميداري؟ چرا بايد اين تنها جگر گوشه من، عصاي پيري من، يگانه يادگار هفده فرزند من نيز فداي چون تو اژدهائي شود؟»
    ضحاك از اين سخنان بي پروا به شگفت آمد و بيمش افزون شد. تدبيري انديشيد و چهره مهربان به خود گرفت و از كاوه دلجوئي كرد و فرمان داد تا آخرين فرزند او را از بند رها كردند و آوردند و به پدر سپردند. آنگاه ضحاك به كاوه گفت « اكنون كه بخشندگي ما را ديدي و دادگري ما را آزمودي تو نيز بايد اين نامه را كه سران و بزرگان در دادجوئي و نيك انديشي من نوشته اند گواهي كني.»


    شوريدن كاوه

    كاوه چون نامه را خواند خونش به جوش آمد. رو به بزرگان و پيراني كه نامه را گواهي كرده بودند نمود و فرياد بر آورد كه « اي مردان بد دل و بي همت، شما همه جرأت خود را از ترس اين ديو ستمگر باخته و گفتار او را پذيرفته ايد و دوزخ را به جان خود خريده ايد . من هرگز چنين دروغي را گواهي نخواهم كرد و ستمگر را دادگر نخواهم خواند.»
    سپس آشفته به پا خاست و نامه را سر تا به بن دريد و به دور انداخت و خروشان و پرخاش كنان با آخرين فرزند خود از بارگاه بيرون رفت. پيشگير چرمي خود را برسر نيزه كرد و بر سر بازار رفت و خروش بر آورد كه « ايمردمان، ضحاك ماردوش ستمگري ناپاك است. باييد تا دست اين ديو پليد را از جان خود كوتاه كنيم و فريدون والانژاد را بسالاري برداريم و كين فرزندان وكشتگان خود را بخواهيم. تاكي بر ما ستم كنند و ما دم نزنيم؟»

    سخنان پرشور كاوه در دلها نشست. مردم در پي كاوه افتادند و گروهي بزرگ فراهم شد. كاوه با چرمي كه بر سر نيزه كرده بود از پيش مي رفت و گروه داد خواهان و كين جويان در پي اوميرفتند، تا بدرگاه فريدون رسيدند. بدو خبر دادند كه مردمي خروشان و پر كينه از راه ميرسند و كاوه آهنگر با چرم پاره اي كه بر سر نيزه كرده از پيش ميايد. فريدون درفش چرمين را بفال نيك گرفت. بميان ايشان رفت و بگفتار ستمديدگان . گوش داد. نخست فرمان داد تا چرم پاره كاوه را با پرنيان و زر و گوهر آراستند و آنرا «درفش كاوياني» خواندند. آنگاه كلاه كياني بسر گذاشت و كمر برميان بست و سلاح جنگ پوشيد و نزد مادر خود فرانك آمد كه « مادر، روز كين خواهي فرا رسيده. من بكارزار ميروم تا بياري يزدان پاك كاخ ستم ضحاك را ويرن كنم. تو با خدا باش و بيم بدل راه مده.»
    چشمان فرانك پر آب شد. فرزند را به يزدان سپرد و روانه پيكار ساخت.


    گرز گاو سر
    فريدون دو بردار داشت كه ازو بزرگتر بودند. چون آماده نبرد شد نخست نزد برادران رفت و گفت « برادران ، روز سرفرازي ما و پستي ضحاك ماردوش فرا رسيده. در جهان سرانجام نيكي پيروز خواهد شد. تاج و تخت كياني از آن ماست و به ما باز خواهد گشت. من اكنون به نبرد ضحاك ميروم. شما آهنگران و پولاد گران آزموده را حاضر كنيد تا گرزي براي من بسازند.»
    برادران ببازار آهنگران رفتند و بهترين استادان را نزد فريدون آوردند. فريدون پرگار برداشت و صورت گرزي كه سر آن مانند سر گاوميش بود بر زمين كشيد و آهنگران بساختن گرز مشغول شدند. چون گرز گاو سر آماده شد فريدون آنرا به دست گرفت و بر اسبي كوه پيكر نشست و به سرداري سپاهي كه از ايرانيان فراهم شده بود و دم بدم افزوده ميشد روي به جانب كاخ ضحاك نهاد.


    فرستاده ايزدي
    با دلي پر كين و رزمجو در پيش سپاه مي تاخت و منزل به منزل مي آمد تا شامگاه شد. آنگاه سپاه، بنه افگند و فريدون فرود آمد. در تيرگي شب جواني خوب روي پري وار نزد او خراميد و با او سخن گفت و راه گشودن طلسم هاي ضحاك و باز كردن بند ها را به وي آموخت . فريدون دانست كه آن فرستاده ايزدي است و بخت باوي يار است. شادان شد و چون خورشيد بر آمد روي بجانب ضحاك گذاشت. چون به كنار اروند رود رسيد به رودبانان پيغام داد تا زورق و كشتي بياورند و سپاه او را از آب بگذرانند. رئيس رودبانان عذر آورد كه بي اجازه ضحاك نمي تواند فرمان بپذيرد . فريدون خشمگين شد و بر اسب نشست و بي پروا بر آب زد. سرداران و سپاهان وي نيز چنين كردند. رودبانان پراكنده شدند و به اندك زماني فريدون با سپاه خود از رود گذشت و بخشكي رسيد و بجانب شهر تاخت.
------------------------------------------------------------
 ‫صفحه ۲۵ شاهنامه: فريدون۲



    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ۲−‫۳ دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.

    ‫صفحه۲۳شاهنامه کاوه آهنگرقسمت دوم


    فريدون

    بگفت و به گرز گران دست برد
    عنان باره​ی تیزتک را سپرد
    تو گفتی یکی آتشستی درست
    که پیش نگهبان ایوان برست
    گران گرز برداشت از پیش زین
    تو گفتی همی بر نوردد زمین
    کس از روزبانان بدر بر نماند
    فریدون جهان آفرین را بخواند
    به اسب اندر آمد به کاخ بزرگ
    جهان ناسپرده جوان سترگ
    طلسمی که ضحاک سازیده بود
    سرش به آسمان برفرازیده بود
    فریدون ز بالا فرود آورید
    که آن جز به نام جهاندار دید
    وزان جادوان کاندر ایوان بدند
    همه نامور نره دیوان بدند
    سرانشان به گرز گران کرد پست
    نشست از برگاه جادوپرست
    نهاد از بر تخت ضحاک پای
    کلاه کیی جست و بگرفت جای
    برون آورید از شبستان اوی
    بتان سیه​موی و خورشید روی
    بفرمود شستن سرانشان نخست
    روانشان ازان تیرگیها بشست
    ره داور پاک بنمودشان
    ز آلودگی پس بپالودشان
    که پرورده​ی بت پرستان بدند
    سراسیمه برسان مستان بدند
    پس آن دختران جهاندار جم
    به نرگس گل سرخ را داده نم
    گشادند بر آفریدون سخن
    که نو باش تا هست گیتی کهن
    چه اختر بد این از تو ای نیک​بخت
    چه باری ز شاخ کدامین درخت
    که ایدون به بالین شیرآمدی
    ستمکاره مرد دلیر آمدی
    چه مایه جهان گشت بر ما ببد
    ز کردار این جادوی بی​خرد
    ندیدیم کس کاین چنین زهره داشت
    بدین پایگه از هنر بهره داشت
    کش اندیشه​ی گاه او آمدی
    و گرش آرزو جاه او آمدی
    چنین داد پاسخ فریدون که تخت
    نماند به کس جاودانه نه بخت
    منم پور آن نیک​بخت آبتین
    که بگرفت ضحاک ز ایران زمین
    بکشتش به زاری و من کینه جوی
    نهادم سوی تخت ضحاک روی
    همان گاو بر مایه کم دایه بود
    ز پیکر تنش همچو پیرایه بود
    ز خون چنان بی​زبان چارپای
    چه آمد برآن مرد ناپاک رای
    کمر بسته​ام لاجرم جنگجوی
    از ایران به کین اندر آورده روی
    سرش را بدین گرزه​ی گاو چهر
    بکوبم نه بخشایش آرم نه مهر
    چو بشنید ازو این سخن ارنواز
    گشاده شدش بر دل پاک راز
    بدو گفت شاه آفریدون تویی
    که ویران کنی تنبل و جادویی
    کجا هوش ضحاک بر دست تست
    گشاد جهان بر کمربست تست
    ز تخم کیان ما دو پوشیده پاک
    شده رام با او ز بیم هلاک
    همی جفت​مان خواند او جفت مار
    چگونه توان بودن ای شهریار
    فریدون چنین پاسخ آورد باز
    که گر چرخ دادم دهد از فراز
    ببرم پی اژدها را ز خاک
    بشویم جهان را ز ناپاک پاک
    بباید شما را کنون گفت راست
    که آن بی​بها اژدهافش کجاست
    برو خوب رویان گشادند راز
    مگر که اژدها را سرآید به گاز
    بگفتند کاو سوی هندوستان
    بشد تا کند بند جادوستان
    ببرد سر بی​گناهان هزار
    هراسان شدست از بد روزگار
    کجا گفته بودش یکی پیشبین
    که پردختگی گردد از تو زمین
    که آید که گیرد سر تخت تو
    چگونه فرو پژمرد بخت تو
    دلش زان زده فال پر آتشست
    همه زندگانی برو ناخوشست
    همی خون دام و دد و مرد و زن
    بریزد کند در یکی آبدن
    مگر کاو سرو تن بشوید به خون
    شود فال اخترشناسان نگون
    همان نیز از آن مارها بر دو کفت
    به رنج درازست مانده شگفت
    ازین کشور آید به دیگر شود
    ز رنج دو مار سیه نغنود
    بیامد کنون گاه بازآمدنش
    که جایی نباید فراوان بدنش
    گشاد آن نگار جگر خسته راز
    نهاده بدو گوش گردن​فراز
    چوکشور ز ضحاک بودی تهی
    یکی مایه ور بد بسان رهی
    که او داشتی گنج و تخت و سرای
    شگفتی به دل سوزگی کدخدای
    ورا کندرو خواندندی بنام
    به کندی زدی پیش بیداد گام
    به کاخ اندر آمد دوان کند رو
    در ایوان یکی تاجور دید نو
    نشسته به آرام در پیشگاه
    چو سرو بلند از برش گرد ماه
    ز یک دست سرو سهی شهرناز
    به دست دگر ماه​روی ار نواز
    همه شهر یکسر پر از لشکرش
    کمربستگان صف زده بر درش
    نه آسیمه گشت و نه پرسید راز
    نیایش کنان رفت و بردش نماز
    برو آفرین کرد کای شهریار
    همیشه بزی تا بود روزگار
    خجسته نشست تو با فرهی
    که هستی سزاوار شاهنشهی
    جهان هفت کشور ترا بنده باد
    سرت برتر از ابر بارنده باد
    فریدونش فرمود تا رفت پیش
    بکرد آشکارا همه راز خویش

    پس فريدون، آن جادويى را كه ضحاك ساخته و سرش را به آسمان برافراشته بود، از بالا به زير كشيد، زيرا كه آن جز به نام پروردگار بود. آنگاه از آن نرهّ ديوان و جادوان كاخ، هر كه به پيش او آمد، سرش را با گرز گران در هم كوبيد و ايشان را بكشت. آنگاه بر تخت ضحاك جادو پرست بنشست. ليكن هر چه گشتند، نشانى از ضحاك نيافتند. آنگاه از شبستان ضحاك، زنان سياه چشم خورشيد رويى را بيرون آوردند.و از آن روى كه ضحاك بت‏پرست،ايشان را همچون خود، به راه بديها بپرورانده بود، نخست ايشان را بفرمود تا بدنهايشان را بشستند، آنگاه به پالودن روانهايشان از آلودگيها بپرداخت و ايشان را به سوى خداوند يگانه خواند. پس آن دختران جمشيد كه چنين ديدند، خون گريستند و فريدون را درود كرده، گفتند: اى نيكبخت، اين چه اخترى بود و تو از شاخ كدامين درختى كه اين چنين دليرانه به بالين شير آمدى. چه مايه از اين اهريمن‏كيشِ اژدها دوش، رنج كشيديم و از كردار اين جادوگر كم خِرَد ، گيتى بر ما به بد بگذشت. و تا كنون نديديم كسى چون تو دلير باشد. شايد كه تو آرزوى رسيدن به جاه او را در سر دارى؟ ليك فريدون ايشان را گفت: بدانيد كه نه پادشاهى و نه بخت، جاودانه براى كس نخواهد ماند. من پسر آن آبتينم كه ضحاك او را در ايران زمين بگرفت و به زارى بكشت و آن گاو پر مايه را- كه براى من همچون دايه‏اى بود- نابود ساخت. من نيز به ناچار كمر به جنگ ضحاك بسته و از ايران بدينسوى روى آوردم تا با اين گرز گاوسار بر سرش كوبم و هيچ‏بخشايش و مهرى بر او نياورم
    ارنواز كه سخنان فريدون بشنيد او را گفت: شاها براستى كه تو فريدون هستى كه بر نيرنگ و جادو پيروز مى‏شوى و مرگ ضحاك بر دست تو خواهد بود. ما دو نفر كه از تخمه كيان هستيم، از بيم جان با او رام شديم، ليكن تو خود، بگوى كه چگونه توان با جفت مار خفت و خاست. فريدون ايشان را گفت: اگر يزدان ياريم كند، اژدها را نابود و گيتى را از هر آنچه ناپاكى، پاك سازم. اكنون شمايان بايد راست گوييد كه ضحاك اژدهافش كجاست. پس آن دو بر فريدون راز بگشاده، گفتند:

    ضحاك به سوى هندوستان رفت تا مگر جادويى سازد و اين پريشانى و هراس او از پيش گويى اختر شناسان است كه او را گفته بودند كسى آيد كه تخت پادشاهى تو را واژگون سازد و آن زمان است كه بخت از تو برگردد و نابود گردى. ضحاك نيز براى اين كه گفتِ اخترشناسان راست نيايد زن و مرد و جانوران بسيارى را كشته، خونشان در آبزن كند و سر و تن با آن بشويد. ديگر رنج او از آن دو مار سياهى است كه بر دوش دارد و از آن رو او را آسايشى نيست و از كشورى به كشور ديگر شود. ليكن اكنون گاهِ باز آمدنش هست.



    آبزن= حوض و خزانه حمام ، مرادف آبشنگ: ظرفي فلزين يا چوبين يا سفالين باندازه قامت آدمي با سرپوشي سوراخ دار که بيمار را در آن نشانند و سر وي از سوراخ بيرون کنند. و آن دو گونه است ، آبزن تر و آبزن خشک . در آبزن تر آب گرم مخلوط به ادويه يا آب ادويه جوشانيده کنند و در آبزن خشک دواهاي خشک ريزند يا بخور کنند و بيمار را در آن بنوعي که مذکور شد بنشانند يا بخوابانند

    اژدهافش =اژدرمانند. همچون اژدرها. اژدهامنظر. اژدرصورت
--------------------------------------------------------------
 ‫صفحه۲۶ شاهنامه: آخر کار ضحاک



    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ۲−‫۳ دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.
    ‫صفحه ۲۵ شاهنامه: فريدون۲




    بفرمود شاه دلاور بدوی
    که رو آلت تخت شاهی بجوی
    نبیذ آر و رامشگران را بخوان
    بپیمای جام و بیارای خوان
    کسی کاو به رامش سزای منست
    به دانش همان دلزدای منست
    بیار انجمن کن بر تخت من
    چنان چون بود در خور بخت من
    چو بنشنید از او این سخن کدخدای
    بکرد آنچه گفتش بدو رهنمای
    می روشن آورد و رامشگران
    همان در خورش باگهر مهتران
    فریدون غم افکند و رامش گزید
    شبی کرد جشنی چنان چون سزید
    چو شد رام گیتی دوان کندرو
    برون آمد از پیش سالار نو
    نشست از بر باره​ی راه جوی
    سوی شاه ضحاک بنهاد روی
    بیامد چو پیش سپهبد رسید
    سراسر بگفت آنچه دید و شنید
    بدو گفت کای شاه گردنکشان
    به برگشتن کارت آمد نشان
    سه مرد سرافراز با لشکری
    فراز آمدند از دگر کشوری
    ازان سه یکی کهتر اندر میان
    به بالای سرو و به چهر کیان
    به سالست کهتر فزونیش بیش
    از آن مهتران او نهد پای پیش
    یکی گرز دارد چو یک لخت کوه
    همی تابد اندر میان گروه
    به اسپ اندر آمد بایوان شاه
    دو پرمایه با او همیدون براه
    بیامد به تخت کیی بر نشست
    همه بند و نیرنگ تو کرد پست
    هر آنکس که بود اندر ایوان تو
    ز مردان مرد و ز دیوان تو
    سر از پای یکسر فروریختشان
    همه مغز با خون برامیختشان
    بدو گفت ضحاک شاید بدن
    که مهمان بود شاد باید بدن
    چنین داد پاسخ ورا پیشکار
    که مهمان ابا گرزه​ی گاوسار
    به مردی نشیند به آرام تو
    زتاج و کمر بسترد نام تو
    به آیین خویش آورد ناسپاس
    چنین گر تو مهمان شناسی شناس
    بدو گفت ضحاک چندین منال
    که مهمان گستاخ بهتر به فال
    چنین داد پاسخ بدو کندرو
    که آری شنیدم تو پاسخ شنو
    گرین نامور هست مهمان تو
    چه کارستش اندر شبستان تو
    که با دختران جهاندار جم
    نشیند زند رای بر بیش و کم
    به یک دست گیرد رخ شهرناز
    به دیگر عقیق لب ارنواز
    شب تیره گون خود بترزین کند
    به زیر سر از مشک بالین کند
    چومشک آن دو گیسوی دو ماه تو
    که بودند همواره دلخواه تو
    بگیرد ببرشان چو شد نیم مست
    بدین گونه مهمان نباید بدست
    برآشفت ضحاک برسان کرگ
    شنید آن سخن کارزو کرد مرگ
    به دشنام زشت و به آواز سخت
    شگفتی بشورید با شوربخت
    بدو گفت هرگز تو در خان من
    ازین پس نباشی نگهبان من
    چنین داد پاسخ ورا پیشکار
    که ایدون گمانم من ای شهریار
    کزان بخت هرگز نباشدت بهر
    به من چون دهی کدخدایی شهر
    چو بی​بهره باشی ز گاه مهی
    مرا کار سازندگی چون دهی
    چرا تو نسازی همی کار خویش
    که هرگز نیامدت ازین کار پیش
    ز تاج بزرگی چو موی از خمیر
    برون آمدی مهترا چاره​گیر
    ترا دشمن آمد به گه برنشست
    یکی گرزه​ی گاوپیکر به دست
    همه بند و نیرنگت از رنگ برد
    دلارام بگرفت و گاهت سپرد
    جهاندار ضحاک ازان گفت​گوی
    به جوش آمد و زود بنهاد روی
    چو شب گردش روز پرگار زد
    فروزنده را مهره در قار زد
    بفرمود تا برنهادند زین
    بران باد پایان باریک بین
    بیامد دمان با سپاهی گران
    همه نره دیوان جنگ آوران
    ز بی​راه مر کاخ را بام و در
    گرفت و به کین اندر آورد سر
    سپاه فریدون چو آگه شدند
    همه سوی آن راه بی​ره شدند
    ز اسپان جنگی فرو ریختند
    در آن جای تنگی برآویختند
    همه بام و در مردم شهر بود
    کسی کش ز جنگ آوری بهر بود
    همه در هوای فریدون بدند
    که از درد ضحاک پرخون بدند
    ز دیوارها خشت و ز بام سنگ
    به کوی اندرون تیغ و تیر و خدنگ
    ببارید چون ژاله ز ابر سیاه
    پیی را نبد بر زمین جایگاه
    به شهر اندرون هر که برنا بدند
    چه پیران که در جنگ دانا بدند
    سوی لشکر آفریدون شدند
    ز نیرنگ ضحاک بیرون شدند
    خروشی برآمد ز آتشکده
    که بر تخت اگر شاه باشد دده
    همه پیر و برناش فرمان بریم
    یکایک ز گفتار او نگذریم
    نخواهیم برگاه ضحاک را
    مرآن اژدهادوش ناپاک را
    سپاهی و شهری به کردار کوه
    سراسر به جنگ اندر آمد گروه
    از آن شهر روشن یکی تیره گرد
    برآمد که خورشید شد لاجورد
    پس آنگاه ضحاک شد چاره جوی
    ز لشکر سوی کاخ بنهاد روی
    به آهن سراسر بپوشید تن
    بدان تا نداند کسش ز انجمن
    به چنگ اندرون شست یازی کمند
    برآمد بر بام کاخ بلند
    بدید آن سیه نرگس شهرناز
    پر از جادویی با فریدون به راز
    دو رخساره روز و دو زلفش چو شب
    گشاده به نفرین ضحاک لب
    به مغز اندرش آتش رشک خاست
    به ایوان کمند اندر افگند راست
    نه از تخت یاد و نه جان ارجمند
    فرود آمد از بام کاخ بلند
    به دست اندرش آبگون دشنه بود
    به خون پری چهرگان تشنه بود
    ز بالا چو پی بر زمین برنهاد
    بیامد فریدون به کردار باد
    بران گرزه​ی گاوسر دست برد
    بزد بر سرش ترگ بشکست خرد
    بیامد سروش خجسته دمان
    مزن گفت کاو را نیامد زمان
    همیدون شکسته ببندش چو سنگ
    ببر تا دو کوه آیدت پیش تنگ
    به کوه اندرون به بود بند او
    نیاید برش خویش و پیوند او
    فریدون چو بنشنید ناسود دیر
    کمندی بیاراست از چرم شیر
    به تندی ببستش دو دست و میان
    که نگشاید آن بند پیل ژیان
    نشست از بر تخت زرین او
    بیفگند ناخوب آیین او
    بفرمود کردن به در بر خروش
    که هر کس که دارید بیدار هوش
    نباید که باشید با ساز جنگ
    نه زین گونه جوید کسی نام و ننگ
    سپاهی نباید که به پیشه​ور
    به یک روی جویند هر دو هنر
    یکی کارورز و یکی گرزدار
    سزاوار هر کس پدیدست کار
    چو این کار آن جوید آن کار این
    پرآشوب گردد سراسر زمین
    به بند اندرست آنکه ناپاک بود
    جهان را ز کردار او باک بود
    شما دیر مانید و خرم بوید
    به رامش سوی ورزش خود شوید
    شنیدند یکسر سخنهای شاه
    ازان مرد پرهیز با دستگاه
    وزان پس همه نامداران شهر
    کسی کش بد از تاج وز گنج بهر
    برفتند با رامش و خواسته
    همه دل به فرمانش آراسته
    فریدون فرزانه بنواختشان
    براندازه بر پایگه ساختشان
    همی پندشان داد و کرد آفرین
    همی یاد کرد از جهان آفرین
    همی گفت کاین جایگاه منست
    به نیک اختر بومتان روشنست
    که یزدان پاک از میان گروه
    برانگیخت ما را ز البرز کوه
    بدان تا جهان از بد اژدها
    بفرمان گرز من آید رها
    چو بخشایش آورد نیکی دهش
    به نیکی بباید سپردن رهش
    منم کدخدای جهان سر به سر
    نشاید نشستن به یک جای بر
    وگرنه من ایدر همی بودمی
    بسی با شما روز پیمودمی
    مهان پیش او خاک دادند بوس
    ز درگاه برخاست آوای کوس
    دمادم برون رفت لشکر ز شهر
    وزان شهر نایافته هیچ بهر
    ببردند ضحاک را بسته خوار
    به پشت هیونی برافگنده زار
    همی راند ازین گونه تا شیرخوان
    جهان را چو این بشنوی پیر خوان
    بسا روزگارا که بر کوه و دشت
    گذشتست و بسیار خواهد گذشت
    بران گونه ضحاک را بسته سخت
    سوی شیر خوان برد بیدار بخت
    همی راند او را به کوه اندرون
    همی خواست کارد سرش را نگون
    بیامد هم آنگه خجسته سروش
    به خوبی یکی راز گفتش به گوش
    که این بسته را تا دماوند کوه
    ببر همچنان تازیان بی​گروه
    مبر جز کسی را که نگزیردت
    به هنگام سختی به بر گیردت
    بیاورد ضحاک را چون نوند
    به کوه دماوند کردش ببند
    به کوه اندرون تنگ جایش گزید
    نگه کرد غاری بنش ناپدید
    بیاورد مسمارهای گران
    به جایی که مغزش نبود اندران
    فرو بست دستش بر آن کوه باز
    بدان تا بماند به سختی دراز
    ببستش بران گونه آویخته
    وزو خون دل بر زمین ریخته
    ازو نام ضحاک چون خاک شد
    جهان از بد او همه پاک شد
    گسسته شد از خویش و پیوند او
    بمانده بدان گونه در بند او



    آن زمان كه ضحاك از كشور بيرون مى‏شد يكى از درباريان را كه بسيار توانگر و نامش كندروبود، به نام كارگزار خويش بر دستگاه شاهى گمارد. روزى كندرو اندر كاخ شد ليك با شگفتى بسيار، كسى را ديد كه بر تخت ضحاك نشسته و تاج بر سر نهاده و شهرناز و ارنواز در دو سوى او نشسته‏اند و لشگريانش نيز همه شهر را پر كرده‏اند. كندرو بروى خويشتن نياورده، نه هراسان شد و نه پرسشى كرد، فريدون را نماز برده، درود كرد و او را سزاوار شاهنشاهى بر هفت كشور خوانده، آرزوى پايندگى پادشاهى او نمود. فريدون او را پيش خوانده، پس از اين كه از كار او آگه گشت، او را فرمود تا چنانكه سزاوار است نبيذو رامشگران بياورد و بزمى شاهى فراهم آرد. پس آن شب كندرو از براى فريدون جشنى بپاى كرد. بامدادان كندرو بر اسپ خويش بنشست و به سوى ضحاك روى نهادو چون پيش او رسيد همه آنچه ديده و شنيده بود براى او بازگفت و بدو گفت: اى شاه گردنكشان، نشانِ برگشتنِ بخت از تو پديدار گشت. سه مرد از كشورى ديگر با لشگرى بيامدند كه از



    اين سه يكى به سال كوچكتر است ليك چهر كيانى دارد. او با گرز گران همچو كوه پاى پيش نهاد و سوار بر اسپ به كاخ تو اندر شد و همه مردان و ديوان كاخت را نابود ساخت و بر تخت تو بنشست و همه نيرنگ و جادوى تو را از ميان برد. ليك ضحاك بدو گفت: شايد كه او مهمان باشد، پس شاد بايد بود. پيش كار پاسخش گفت: آيا مهمان با گرز گاوسار مى‏آيد و بر تخت تو مى‏نشيند و نام تو از تاج و كمر شاهى مى‏سترد؟ اگر تو اين را مهمان مى‏دانى، پس بدان. ضحاك او را گفت: چندين منال، زيرا كه اگر او را مهمان گستاخى بدانيم و بدان اختر پى افكنيم، بهتر است. كندرو گفت: سخن تو را شنيدم، اينك پاسخم را بشنو: اگر اين نامور مهمان توست، او را با شبستان تو چه كار؟ كه مى‏بينم آن دو دختر گيهاندار جم را- كه دلخواه تو بودند- پيوسته در كنار دارد. ضحاك اين چون بشنيد همچون گَرگى بر آشفت و آرزوى مرگ بكرد و كندرو را دشنامهاى زشت بداده، بدو گفت: از اين پس ديگر هرگز كاخ مرا نگاهبان نخواهى بود. پس پيش كار، او را گفت: اكنون اى شهريار، گمان من بر اين است كه ديگر از بخت بهره‏اى نيابى و شهريار نخواهى بودن، پس چگونه مرا پايگاهى مى‏دهى يا از من مى‏ستانى.

    ز گاه بزرگى چو موى از خمي ر برون آمدى مهترا چاره گير

    سر خويشتن گير و در انديشه روزگار خودت باش و براى خود، چاره‏اى ساز.

    بند كردن فريدون ضحاك را

    ضحاك از اين گفتگو به جوش آمد و بفرمود تا بر اسپان زين بر نهادند. پس آنگاه با سپاهى گران از نرهّ ديوان و جنگيان از بيراهه، رو سوى كاخ نهاد. سپاهيان فريدون چون آگاه گشتند، به جنگ ايشان شتافتند. چون دو سپاه روياروى شدند، بهم برآويختند. مردم شهر نيز كه از ضحاك بسيار ستم ديده بودند، به پشتيبانى فريدون از پشت بامها و فراز ديوارها خشت و سنگ بر سپاه ضحاك باراندند. و از پير و جوان، هر كه جنگاورى دانست، به سپاه فريدون پيوست. در همين زمان موبدان نيز از آتشكده، فريدون را پشتيبانى بكردند و گفتند كه: ازين پس ديگر ضحاك اژدها دوش ناپاك را شاه نمى‏دانيم و همه از برنا و پير و سپاهى و شهرى، به فرمان فريدون باشيم. بدين سان بود كه همه همچون كوهى استوار در برابر سپاه ضحاك بايستادند.

    ضحاك از فزونى رشك، نهانى، همه تن به زرهى آهنين بپوشانيد تا كس او را نشناسد، آنگاه از لشگر جدا گشته، راهى كاخ گشت. پس كمندى انداخته، بر كاخ، فراز آمد، ناگه شهرناز را در كنار فريدون بديد و از انديشه‏اش گذشت كه آن كارى ايزدى است و او را رهايى نخواهد بود. آتش رشك مغزش را بگداخت، پس نهراسيد و با كمند از بام به زير جست و شمشير از نيام بر كشيد تا آن پرى چهرگان را بكشد.در همين زمان فريدون همچون باد بيامد و دست بر گرز گاوسار برده، بر سر ضحاك زد و كلاه خود او را بشكست كه ناگاه سروشى ايزدى آمده، بدو گفت:

    مزن، كه هنوز زمان مرگ او فرا نرسيده است، پس او را به همين سان در بند كن و با



    خود ببر تا به دو كوه در كنار يكدگر برسى، پس او را در آنجا بندساز تا خويشان او نيز نتوانند به كنارش آيند. چون فريدون اين سخنان بشنيد، بى‏درنگ كمندى از چرم شير آورده، دو دست و كمر او را چنان بند كرد كه پيل ژيان نيز نتواند آن را گشادن.

    آنگاه فريدون بر تخت ضحاك نشسته، بفرمود تا زينهار دهندگان، آگهى كنند كه: اى نامداران، زين پس ساز و برگ جنگ از خويش دور سازيد و بدانيد كه سپاهى و پيشه‏ور نبايد همسان و همكار يكدگر باشند و هر كه بايد كار خويشتن كند تا زمين پر آشوب نگردد.اينك كه آن ناپاك- كه گيتى از او در هراس بود- در بند شده است، شمايان نيز شادمان، هر يك به كار خويشتن بپردازيد. پس از آنكه مردم سخنان فريدون را شنيدند، نامداران و توانگران شهر با پيشكشهايى بسيار به نزد فريدون رفتند. فريدون ايشان را بنواخت و پند بسيار داد و گفت: يزدان پاك مرا از البرز كوه بر انگيخت تا به فرّى كه مرا داد، گيتى را از بديها و از آن اژدها پاك سازم و اينك من شاه همه گيتى‏ام. پس نبايد كه به يك جا نشينم، و گرنه بيش از اين در اينجا با شما مى‏ماندم. پس بزرگان پيش او خاك را بوسه دادند و آواى كوس برخاست و فريدون آهنگ رفتن كرد. پس ضحاك را همچنان در بند، افكنده به خوارى بر پشت شترى، به همراه لشگريان و آن چنان كه كه همه شهر، ايشان را مى‏نگريستند از شهر بيرون برد تا به شيرخوان رسيدند. به همين سان او را بسته به كوه راند و خواست‏



    تا سرش را نگون سازد كه ناگاه سروشى ايزدى بيامد و گفت: اين بسته را همچنان تا به كوه دماوند ببر و با خويشتن تنها كسى را همراه كن كه تو را در هنگام سختى بكار آيد.

    پس فريدون، ضحاك را به شتاب به كوه دماوند بردو در آنجا بند كرد، ليكن از بخت بد، ديد كه بند كم آورده است. پس دَهارى بديد كه بن آن پيدا نبود، بند آهنهاىگران آورده، دستان ضحاك را در آن دَهار ببست و بر همين‏گونه گسسته از خويش و پيوند، در آن دَهار آويخته بمانْد .و اين چنين بود كه گيتى از بد ضحاك پاك شد.
-----------------------------------------------------------------------------
 ‫صفحه ۲۷شاهنامه: بر تخت نشستن فريدون



    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ۲−‫۳ دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.

    ‫صفحه۲۶ شاهنامه: آخر کار ضحاک





    بر تخت نشستن فريدون

    فریدون چو شد بر جهان کامگار
    ندانست جز خویشتن شهریار
    به رسم کیان تاج و تخت مهی
    بیاراست با کاخ شاهنشهی
    به روز خجسته سر مهرماه
    به سر بر نهاد آن کیانی کلاه
    زمانه بی​اندوه گشت از بدی
    گرفتند هر کس ره ایزدی
    دل از داوریها بپرداختند
    به آیین یکی جشن نو ساختند
    نشستند فرزانگان شادکام
    گرفتند هر یک ز یاقوت جام
    می روشن و چهره​ی شاه نو
    جهان نو ز داد و سر ماه نو
    بفرمود تا آتش افروختند
    همه عنبر و زعفران سوختند
    پرستیدن مهرگان دین اوست
    تن آسانی و خوردن آیین اوست
    اگر یادگارست ازو ماه مهر
    بکوش و به رنج ایچ منمای چهر
    ورا بد جهان سالیان پانصد
    نیفکند یک روز بنیاد بد
    جهان چون برو بر نماند ای پسر
    تو نیز آز مپرست و انده مخور
    نماند چنین دان جهان برکسی
    درو شادکامی نیابی بسی
    فرانک نه آگاه بد زین نهان
    که فرزند او شاه شد بر جهان
    ز ضحاک شد تخت شاهی تهی
    سرآمد برو روزگار مهی
    پس آگاهی آمد ز فرخ پسر
    به مادر که فرزند شد تاجور
    نیایش کنان شد سر و تن بشست
    به پیش جهانداور آمد نخست
    نهاد آن سرش پست بر خاک بر
    همی خواند نفرین به ضحاک بر
    همی آفرین خواند بر کردگار
    برآن شادمان گردش روزگار
    وزان پس کسی را که بودش نیاز
    همی داشت روز بد خویش راز
    نهانش نوا کرد و کس را نگفت
    همان راز او داشت اندر نهفت
    یکی هفته زین گونه بخشید چیز
    چنان شد که درویش نشناخت نیز
    دگر هفته مر بزم را کرد ساز
    مهانی که بودند گردن فراز
    بیاراست چون بوستان خان خویش
    مهان را همه کرد مهمان خویش
    وزان پس همه گنج آراسته
    فراز آوریده نهان خواسته
    همان گنجها راگشادن گرفت
    نهاده همه رای دادن گرفت
    گشادن در گنج را گاه دید
    درم خوار شد چون پسر شاه دید
    همان جامه و گوهر شاهوار
    همان اسپ تازی به زرین عذار
    همان جوشن و خود و زوپین و تیغ
    کلاه و کمر هم نبودش دریغ
    همه خواسته بر شتر بار کرد
    دل پاک سوی جهاندار کرد
    فرستاد نزدیک فرزند چیز
    زبانی پر از آفرین داشت نیز
    چو آن خواسته دید شاه زمین
    پذرفت و بر مام کرد آفرین
    بزرگان لشگر چو بشناختند
    بر شهریار جهان تاختند
    که ای شاه پیروز یزدانشناس
    ستایش مر او را زویت سپاس
    چنین روز روزت فزون باد بخت
    بد اندیشگان را نگون باد بخت
    ترا باد پیروزی از آسمان
    مبادا بجز داد و نیکی گمان
    وزان پس جهاندیدگان سوی شاه
    ز هر گوشه​ای برگرفتند راه
    همه زر و گوهر برآمیختند
    به تاج سپهبد فرو ریختند
    همان مهتران از همه کشورش
    بدان خرمی صف زده بر درش
    ز یزدان همی خواستند آفرین
    بران تاج و تخت و کلاه و نگین
    همه دست برداشته به آسمان
    همی خواندندش به نیکی گمان
    که جاوید بادا چنین شهریار
    برومند بادا چنین روزگار
    وزان پس فریدون به گرد جهان
    بگردید و دید آشکار و نهان
    هران چیز کز راه بیداد دید
    هر آن بوم و برکان نه آباد دید
    به نیکی ببست از همه دست بد
    چنانک از ره هوشیاران سزد
    بیاراست گیتی بسان بهشت
    به جای گیا سرو گلبن بکشت
    از آمل گذر سوی تمیشه کرد
    نشست اندر آن نامور بیشه کرد
    کجا کز جهان گوش خوانی همی
    جز این نیز نامش ندانی همی
    ز سالش چو یک پنجه اندر کشید
    سه فرزندش آمد گرامی پدید
    به بخت جهاندار هر سه پسر
    سه خسرو نژاد از در تاج زر
    به بالا چو سرو و به رخ چون بهار
    به هر چیز ماننده​ی شهریار
    از این سه دو پاکیزه از شهرناز
    یکی کهتر از خوب چهر ارنواز
    پدر نوز ناکرده از ناز نام
    همی پیش پیلان نهادند گام
    فریدون از آن نامداران خویش
    یکی را گرانمایه​تر خواند پیش
    کجا نام او جَنْدَل پرهنر
    بخ هر کار دلسوز بر شاه بر
    بدو گفت برگرد گرد جهان
    سه دختر گزین از نژاد مهان
    سه خواهر ز یک مادر و یک پدر
    پری چهره و پاک و خسرو گهر
    به خوبی سزای سه فرزند من
    چنان چون بشاید به پیوند من
    به بالا و دیدار هر سه یکی
    که این را ندانند ازان اندکی
    چو بشنید جَنْدَل ز خسرو سخن
    یکی رای پاکیزه افگند بن
    که بیدار دل بود و پاکیزه مغز
    زبان چرب و شایسته​ی کار نغز
    ز پیش سپهبد برون شد به راه
    ابا چند تن مر ورا نیکخواه
    یکایک ز ایران سراندر کشید
    پژوهید و هرگونه گفت و شنید
    به هر کشوری کز جهان مهتری
    به پرده درون داشتن دختری
    نهفته بجستی همه رازشان
    شنیدی همه نام و آوازشان
    ز دهقان پر مایه کس را ندید
    که پیوسته​ی آفریدون سزید
    خردمند و روشن​دل و پاک​تن
    بیامد بر سرو شاه یمن
    نشان یافت جَنْدَل مر اورا درست
    سه دختر چنان چون فریدون بجست
    خرامان بیامد به نزدیک سرو
    چنان چون به پیش گل اندر تذرو
    زمین را ببوسید و چربی نمود
    برآن کهتری آفرین برفزود
    به جَنْدَل چنین گفت شاه یمن
    که بی​آفرینت مبادا دهن
    چه پیغام داری چه فرمان دهی
    فرستاده​ای گر گرامی رهی
    بدو گفت جَنْدَل که خرم بدی
    همیشه ز تو دور دست بدی
    از ایران یکی کهترم چون شمن
    پیام آوریده به شاه یمن
    درود فریدون فرخ دهم
    سخن هر چه پرسند پاسخ دهم
    ترا آفرین از فریدون گرد
    بزرگ آنکسی کو نداردش خرد
    مرا گفت شاه یمن را بگوی
    که بر گاه تا مشک بوید ببوی
    بدان ای سر مایه​ی تازیان
    کز اختر بدی جاودان بی​زیان
    مرا پادشاهی آباد هست
    همان گنج و مردی و نیروی دست
    سه فرزند شایسته​ی تاج و گاه
    اگر داستان را بود گاه ماه
    ز هر کام و هر خواسته بی​نیاز
    به هر آرزو دست ایشان دراز
    مر این سه گرانمایه را در نهفت
    بباید کنون شاهزاده سه جفت
    ز کار آگهان آگهی یافتم
    بدین آگهی تیز بشتافتم
    کجا از پس پرده پوشیده روی
    سه پاکیزه داری تو ای نامجوی
    مران هرسه را نوز ناکرده نام
    چو بشنیدم این دل شدم شادکام
    که ما نیز نام سه فرخ نژاد
    چو اندر خور آید نکردیم یاد
    کنون این گرامی دو گونه گهر
    بباید برآمیخت با یکدگر
    سه پوشیده رخ را سه دیهیم جوی
    سزا را سزاوار بی​گفت​وگوی
    فریدون پیامم بدین گونه داد
    تو پاسخ گزار آنچه آیدت یاد
    پیامش چو بشنید شاه یمن
    بپژمرد چون زاب کنده سمن



    به روز نخست از مهر ماه، فريدون بر تخت نشست و به آيين كيان، تاج بر سر نهاد و جشنى بزرگ بپاشد و به ميگسارى پرداختند. فريدون بفرمود تا آتش بيفروختند و بر آن شاهبوى و لركيماس سوختند و اين بنيان جشن مهرگان بود كه اكنون‏
    اين جشن از او به يادگار مانده است. فريدون از اين پس پانصد سال پادشاهى كرد و در اين زمان هيچ بنيادى بر بدى ننهاد.
    تا اين زمان، فرانك را آگاهى نبود كه روزگار ضحاك به سر آمده و فرزندش فريدون بر تخت شاهى نشسته، ليك در همين زمان آگاه گشت. پس نخست نيايش كنان سرو تن بشست و در پيشگاه يزدان پاك، سر بر خاك ساييد و ضحاك را نفرين كرد و كردگار يگانه را از براى آن گردش شادمانه روزگار، آفرين خواند. آنگاه يك هفته بر همه تهيدستان و درويشانى كه نيازمندى خويش، نهان مى‏ساختند، پنهانى خواسته بسيار بخشيد، چنانكه درويشى نمانْد كه توانگر نشده باشد. هفته‏اى ديگر جشن بزرگى بپا ساخته، همه بزرگان را ميهمان خويش ساخت. آنگاه گنجهاى بسيار بگشود و جامه و گوهرهاى شاهوار و اسپان تازى و جوشن و خود و زوبين و شمشير
    و كلاه و كمر بسيار، همه شاهوار، بار شتران بكرده، به همراه درودهاى بسيار به سوى فرزند روانه گردانيد. چون فريدون آن همه خواسته بديد، پذيرفت و بر مادر درود فرستاد. بزرگان لشگرش نيز كه چنين ديدند، همه به نزد او شتافته، زر و گوهرهاى بسيار بر او ريخته، او را درودهاى فراوان گفته، دست به سوى آسمان برداشتند كه يزدان پاك، اين پادشاهى را جاودانه گرداند.
    پس از آن فريدون به گشتن به گرد گيتى پرداخت و از نزديك هر چه از ستم و بيداد و ويرانى در شهر و ده بديد، همه به سامان آورد و شيوه آبادانى و داد، آيين كرد و گيتى را بسان بهشتى بيآراست. آنگاه از آمل به بيشه تميشه رفت و آنجاى را كه‏اكنون كوس مى‏خوانند، پايتخت خويشتن بساخت
    .


    فرستادن فريدون جَنْدَل را به يمن‏

    فريدون را به پنجاه سالگى، سه فرزند پسر آمد كه دو بزرگتر از شهرناز و فرزند كوچكتر از ارنواز بود. اين سه پسر از همه رو همچون فريدون بودند، ليكن فريدون، نامى بر ايشان ننهاده بود. چون زيبنده تخت و تاج شدند، فريدون يكى از بزرگان را كه نامش جَنْدَل بود فرا خواند و به او گفت: بر گِرد گيتى بگرد و سه دختر از نژاد بزرگان كه سزاوار همسرى پسران من باشند و پدرشان بر ايشان نامى ننهاده باشد تا كسى نام آنها را بر زبان رانَد و هر سه از يك پدر و مادر و زيبا روى و پاك تن و خسرو نژاد و هر سه آنسان ماننده يكدگر كه نتوان يكى را از ديگرى شناخت، برگزين.
    پس جَنْدَل بيدار دل و چرب زبان با چند تن از نيكخواهان، سراسر ايران را پژوهيدن گرفت و در هر جايى كه شنيد بزرگى را در پرده، دخترى است، بدانجاى رفت و جوياى نام و نشانشان گشت. ليك در هيچ جاى ايران، دخترانى كه سزاوار پسران فريدون باشند، نيافت. تا اين كه نشان چنين دخترانى را در شبستان سرو- شاه‏يمن- بيافت. پس بدانجاى رفت و زمين را بوسه داد و سرو را آفرين گفت. سرو، او را گفت: آيا فرستاده‏اى هستى كه پيامى يا فرمانى آورده‏اى يا اين كه مهمانى؟ جَنْدَل گفت: اى شاه يمن، من كهترى هستم از ايران زمين كه برايت از سوى فريدون درود و پيامى آورده‏ام، فريدون تو را گفت: اى شاه تازيان، دانى كه نزد آدمى، فرزند از ديدگان نيز گرامى‏تر است و فرزند همچون جان آدمى شيرين است:دانى كه مرا شكوه و بزرگى پادشاهى، بسيار است، ليك سه پسر دارم كه بسيار شايسته و خردمند هستند ولى ايشان را جفتى نَه . پس مرا آگهى رسيد كه تو نيز در پرده، سه دختر پاك دارى كه بر آن هر سه، هنوز نامى ننهاده‏اى. چون اين بشنيدم، بسيار شادمان گشتم، چه ما نيز هنوز بر آن سه پسر، نامى ننهاده‏ايم. اكنون اى گرامى، شايسته است كه بى‏گفتگوى، اين دو گونه گوهر را با يكدگر بيآميزيم. جَنْدَل به سرو گفت: آرى پيام فريدون شنيدى، اينك آماده شنيدن پاسخ تو هستم.

    شاه يمن كه پيام را بشنيد، همچون گل ياسمنى كه از آبش بيرون آورده باشند، بپژمرد و با خود انديشيد
--------------------------------------
 ‫صفحه ۲۸ شاهنامه:‫شاه یمن وپسران فریدون



    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ۲−‫۳ دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.
    ‫صفحه ۲۷شاهنامه: بر تخت نشستن فريدون



    همی گفت گر پیش بالین من
    نبیند سه ماه این جهان​بین من
    مرا روز روشن بود تاره شب
    بباید گشادن به پاسخ دو لب
    سراینده را گفت کای نامجوی
    زمان باید اندر چنین گفت​گوی
    شتابت نباید بپاسخ کنون
    مرا چند رازست با رهنمون
    فرستاده را زود جایی گزید
    پس آنگه به کار اندرون بنگرید
    بیامد در بار دادن ببست
    به انبوه اندیشگان در نشست
    فراوان کس از دشت نیزه​وران
    بر خویش خواند آزموده سران
    نهفته برون آورید از نهفت
    همه رازها پیش ایشان بگفت
    که ما را به گیتی ز پیوند خویش
    سه شمع​ست روشن به دیدار پیش
    فریدون فرستاد زی من پیام
    بگسترد پیشم یکی خوب دام
    همی کرد خواهد ز چشمم جدا
    یکی رای بایدزدن با شما
    فرستاده گوید چنین گفت شاه
    که ما را سه شاهست زیبای گاه
    گراینده هر سه به پیوند من
    به سه روی پوشیده فرزند من
    اگر گویم آری و دل زان تهی
    دروغم نه اندر خورد با مهی
    وگر آرزوها سپارم بدوی
    شود دل پر آتش پر از آب روی
    وگر سر بپیچم ز فرمان او
    به یک سو گرایم ز پیمان او
    کسی کو بود شهریار زمین
    نه بازیست با او سگالید کین
    شنیدستم از مردم راه​جوی
    که ضحاک را زو چه آمد بروی
    ازین در سخن هر چه دارید یاد
    سراسر به من بر بباید گشاد
    جهان آزموده دلاور سران
    گشادند یک​یک به پاسخ زبان
    که ما همگنان آن نبینیم رای
    که هر باد را تو بجنبی ز جای
    اگر شد فریدون جهان شهریار
    نه ما بندگانیم با گوشوار
    سخن​گفتن و کوشش آیین ماست
    عنان و سنان تافتن دین ماست
    به خنجر زمین را میستان کنیم
    به نیزه هوا را نیستان کنیم
    سه فرزند اگر بر تو هست ارجمند
    سربدره بگشای و لب را ببند
    و گر چاره​ی کار خواهی همی
    بترسی ازین پادشاهی همی
    ازو آرزوهای پرمایه جوی
    که کردار آنرا نبینند روی
    چو بشنید از آن نامداران سخن
    نه سردید آن را به گیتی نه بن
    فرستاده​ی شاه را پیش خواند
    فراوان سخن را به خوبی براند
    که من شهریار ترا کهترم
    به هرچ او بفرمود فرمانبرم
    بگویش که گرچه تو هستی بلند
    سه فرزند تو برتو بر ارجمند
    پسر خود گرامی بود شاه را
    بویژه که زیبا بود گاه را
    سخن هر چه گفتی پذیرم همی
    ز دختر من اندازه گیرم همی
    اگر پادشا دیده خواهد ز من
    و گر دشت گردان و تخت یمن
    مرا خوارتر چون سه فرزند خویش
    نبینم به هنگام بایست پیش
    پس ار شاه را این چنین است کام
    نشاید زدن جز به فرمانش گام
    به فرمان شاه این سه فرزند من
    برون آنگه آید ز پیوند من
    کجا من ببینم سه شاه ترا
    فروزنده​ی تاج و گاه ترا
    بیایند هر سه به نزدیک من
    شود روشن این شهر تاریک من
    شود شادمان دل به دیدارشان
    ببینم روانهای بیدارشان
    ببینم کشان دل پر از داد هست
    به زنهارشان دست گیرم به دست
    پس آنگه سه روشن جهان​بین خویش
    سپارم بدیشان بر آیین خویش
    چو آید بدیدار ایشان نیاز
    فرستم سبکشان سوی شاه باز
    سراینده جَنْدَل چو پاسخ شنید
    ببوسید تختش چنان چون سزید
    پر از آفرین لب ز ایوان او
    سوی شهریار جهان کرد رو
    بیامد چو نزد فریدون رسید
    بگفت آن کجا گفت و پاسخ شنید
    سه فرزند را خواند شاه جهان
    نهفته برون آورید از نهان
    از آن رفتن جَنْدَل و رای خویش
    سخنها همه پاک بنهاد پیش
    چنین گفت کاین شهریار یمن
    سر انجمن سرو سایه فکن
    چو ناسفته گوهر سه دخترش بود
    نبودش پسر دختر افسرش بود
    سروش ار بیابد چو ایشان عروس
    دهد پیش هر یک مگر خاک​بوس
    ز بهر شما از پدر خواستم
    سخنهای بایسته آراستم
    کنون تان بباید بر او شدن
    به هر بیش و کم رای فرخ زدن
    سراینده باشید و بسیارهوش
    به گفتار او برنهاده دوگوش
    به خوبی سخنهاش پاسخ دهید
    چو پرسد سخن رای فرخ نهید
    ازیرا که پرورده​ی پادشا
    نباید که باشد بجز پارسا
    سخن​گوی و روشن دل و پاک​دین
    به کاری که پیش آیدش پیش​بین
    زبان راستی را بیاراسته
    خرد خیره کرده ابر خواسته
    شما هر چه گویم ز من بشنوید
    اگر کار بندید خرم بوید
    یکی ژرف​بین است شاه یمن
    که چون او نباشد به هرانجمن
    گرانمایه و پاک هرسه پسر
    همه دل​نهاده به گفت پدر
    ز پیش فریدون برون آمدند
    پر از دانش و پرفسون آمدند
    بجز رای و دانش چه اندرخورد
    پسر را که چونان پدر پرورد
    سوی خانه رفتند هر سه چوباد
    شب آمد بخفتند پیروز و شاد
    چو خورشید زد عکس برآسمان
    پراگند بر لاژورد ارغوان
    برفتند و هر سه بیاراستند
    ابا خویشتن موبدان خواستند
    کشیدند با لشکری چون سپهر
    همه نامداران خورشیدچهر
    چو از آمدنشان شد آگاه سرو
    بیاراست لشکر چو پر تذرو
    فرستادشان لشکری گشن پیش
    چه بیگانه فرزانگان و چه خویش
    شدند این سه پرمایه اندر یمن
    برون آمدند از یمن مرد و زن
    همی گوهر و زعفران ریختند
    همی مشک با می برآمیختند
    همه یال اسپان پر از مشک و می
    پراگنده دینار در زیر پی
    نشستن گهی ساخت شاه یمن
    همه نامداران شدند انجمن
    در گنجهای کهن کرد باز
    گشاد آنچه یک چند گه بود راز
    سه خورشید رخ را چو باغ بهشت
    که موبد چو ایشان صنوبر نکشت
    ابا تاج و با گنج نادیده رنج
    مگر زلفشان دیده رنج شکنج
    بیاورد هر سه بدیشان سپرد
    که سه ماه نو بود و سه شاه گرد
    ز کینه به دل گفت شاه یمن
    که از آفریدون بد آمد به من
    بد از من که هرگز مبادم میان
    که ماده شد از تخم نره کیان
    به اختر کس آن​دان که دخترش نیست
    چو دختر بود روشن اخترش نیست
    به پیش همه موبدان سرو گفت
    که زیبا بود ماه را شاه جفت
    بدانید کین سه جهان بین خویش
    سپردم بدیشان بر آیین خویش
    بدان تا چو دیده بدارندشان
    چو جان پیش دل بر نگارندشان
    خروشید و بار غریبان ببست
    ابر پشت شرزه هیونان مست
    ز گوهر یمن گشت افروخته
    عماری یک اندردگر دوخته
    چو فرزند را باشد آئین و فر
    گرامی به دل بر چه ماده چه نر
    به سوی فریدون نهادند روی
    جوانان بینادل راه جوی
    نهفته چو بیرون کشید از نهان
    به سه بخش کرد آفریدون جهان
    یکی روم و خاور دگر ترک و چین
    سیم دشت گردان و ایران​زمین
    نخستین به سلم اندرون بنگرید
    همه روم و خاور مراو را سزید

    شاه يمن كه پيام را بشنيد، همچون گل ياسمنى كه از آبش بيرون آورده باشند، بپژمرد و با خود انديشيد: اگر ديدگانم از ديدن اين سه دختر بى‏بهره گردند، روز روشن برايم همچون شب تيره خواهد گشت، اكنون كه ايشان از همه چيز من آگاهند، نبايد در پاسخ دادن شتاب سازم. پس جَنْدَل را جايگاهى شايسته بداد و خود، انديشناك در گوشه‏اى نشست. آنگاه بزرگان دشت نيزه‏وران را نزد خويش فرا خواند و از نهانىِ دل خويش، ايشان را آگه ساخت و گفت: دانيد كه مرا در همه گيتى سه دختر است كه ديدگان من به ديدار ايشان، روشن است. اكنون فريدون پيامى‏
    براى من فرستاده و دامى در پيشم گسترده و بر آن است تا آنها را از من جدا سازد و به همسرى سه پسرش كه آنها را زيبنده تخت و تاج مى‏خوانَد - در آورد. اينك با شمايان به سگالشگرى نشسته‏ام. اگر به آنسان كه دلم بدين كار، خشنود نيست، پاسخى سزاوار گويم، اين كار، دروغ باشد و بر شاهان شايسته نَبُوَد . اگر دخترانم را كه همه آروزى من‏اند، بدو سپارم، آتش بر دل خويشتن افكنده‏ام. و اگر سر از فرمان او بپيچم، از آزار او زينهار نتوانم يافت، چرا كه او شهريار همه زمين است و با او نشايد ستيهيدن و همگان را از آنچه كه او با ضحاك بكرد، ياد است. اينك اى بزرگان، آنچه انديشه مى‏كنيد، باز گوييد. پس بزرگان، او را گفتند: ما بر تو نمى‏پسنديم كه تو به هر بادى از جاى بجنبى، اگر فريدون آن چنان شاهى است كه گفتى ولى ما بندگان فرمانبردار او نيستيم و توان ستيز با او را داريم و به گاهِ نياز، با شمشيرهامان زمين را مِيستان و با نيزه‏هامان، هوا را نِيستان مى‏كنيم. و تو اگر سه فرزندت نزد تو اين چنين ارجمندند، پس بر تو است كه در گنج را بگشايى و لب را ببندى. ليك اگر از فريدون در هراسى و مى‏خواهى كه چاره‏اى بسازى پس از او چيزهايى بخواه كه او را ياراى برآوردنش نباشد. شاه يمن چون به ايشان گوش فرا داد، سخنانشان را بى‏پايه و بنيان ديد.
    آنگاه شاه يمن، فرستاده فريدون را پيش خواند و با او سخنان فراوانى بخوبى گفتن گرفت و او را گفت: من در برابر شهريار تو كهترم و هر چه بفرمايدم، فرمانبردارم. ليكن او را بگوى كه همچنانكه سه فرزند تو، نزد تو آن چنان گرامى‏اند، من نيز چنينم. اگر فريدون از من ديدگانم را بخواهد يا اين كشور و تاج و تخت يمن را، نزد من آسان تر است تا اين كه آن زمان كه بايسته است، سه فرزند خود را نزد خويشتن نبينم. ليك اگر شاه، بر اين امر پاى فشارى مى‏كند، مرا نيز چاره‏اى نيست جز
    اين كه او را فرمانبردار باشم. ولى اين را بدان كه آن زمان، سه فرزند من از من جدا خواهند شد و در پيوند سه پسر فريدون در خواهند آمد كه فريدون، سه پسرش را به اينجا نزد من فرستد، ليكن من هر زمان كه فريدون، به ديدار ايشان نيازش، افتد، ايشان را به نزدش خواهم فرستادن.
    جَنْدَل پس از اين كه پاسخ شاه يمن را بشنيد، تخت او را بوسيد و او را درود گفته، رو سوى فريدون نهاد. چون به نزد فريدون رسيد، آنچه را كه رفته بود، بازگفت. پس فريدون، سه فرزند خود را نزد خويش خواند و به ايشان گفت: اين شهريار يمن را تنها سه دختر است و او را پسرى نيآمده است، از اين رو اين دختران در نزدش سخت ارجمندند. من اين دختران را از براى شما، از پدرشان خواستگارى كردم و هر آنچه بايسته بود، بگفتم. اكنون شمايان بايد كه نزد او شويد و در برابر او بسيار هوشمندى و چرب زبانى بكار بريد و هر چه را كه از شما پرسد، به درستى پاسخ گوييد و بدانيد كه اگر به هر آنچه كه شما را گويم، گوش سپاريد، به كام خويش برسيد. ليكن بدانيد كه اين شاه يمن، هم بسيار ژرف بين و هم با گنج و سپاه و دانش بسيار است و نبايد كه شما را در برابر خود، زبون بيابد. پس آگاه باشيد كه وى در روز نخست بزمى بسازد و شما را پيش خوانَد و آن سه دخترش را كه هر يك چون باغ بهارى، پر از بوى خوش و رنگ و نگارند، بخوانَد ، پس دختر كوچكتر پيشاپيش آنها، دختر ميانين از پس دختر كوچكتر و دختر بزرگتر نيز از پس ميانين خواهند آمد. دختر كوچكتر را كنار بزرگترينِ شما، دختر بزرگتر را كنار كوچكترينِ شما و دختر ميانه را نزد برادر ميانه شما جاى دهد. آنگاه شاه يمن از شما بپرسد كه بگوييد از آن سه دختر، كدام بزرگتر، كدام ميانه و كدام كوچكتر است. پس شما را بايد كه به او گوييد آنكه بالاتر نشسته است، دختر بزرگتر است، آنكه در ميان جاى دارد، دختر ميانه است و آنكه در كنار او جاى دارد، دختر كوچكتر است. پس آن سه پسر، اين سخنان را به ياد سپرده و پر از دانش و افسون از نزد پدر، به سوى شاه يمن روى نهادند.
    بارى سه پسر فريدون با موبدان و لشگريان و بزرگان و با آراستگى بسيار به سوى يمن شتافتند. سرو- شاه يمن- چون از آمدن ايشان آگه شد، لشگرى چون پَر تذرو بيآراست و به پيشواز ايشان فرستاد. مردان و زنان بسيارى نيز در يمن از خانه‏هاشان بيرون آمده، گوهر و دينار و لركيماس بر سپاه، و بر يال اسپان، مشك و مى بريختند. كاخ شاه يمن را نيز چون بهشت بيآراسته بودند و بر زمين آن سيم و زر بسيارى ريخته و آن را با ديباى رومى آراسته بودند. پس شاه يمن، پسران فريدون را در آن كاخ فرود آورد و يك شب بدين سان بگذشت. چون روز فرا رسيد، شاه يمن، سه دخترش را- كه همچون ماه تابان بودند- همچنانكه فريدون گفته بود، از شبستان بيرون آورد و بر همان سان كه او گفته بود، ايشان را بيآورد و برنشاند و از سه پسر فريدون خواست تا او را گويد كه كداميك از ايشان، بزرگتر، كدام ميانين و كدام كوچكتر است. سه پسران فريدون نيز همچنانكه فريدون ايشان را آموخته بود، به شاه يمن پاسخ دادند. شاه يمن چون پاسخ درست ايشان را بديد، در شگفتى شد و او را ديگر راهى نمانْد جز آنكه دختران را به ايشان دهد. پس چنين كرد.

------------------------------------
 ‫صفحه۲۹ شاهنامه:افسونگری آزمودن سروبرپسران فریدون



    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ۲−‫۳ دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.
    ‫صفحه ۲۸ شاهنامه:‫شاه یمن وپسران فریدون
    ‫
    افسونگری آزمودن سروبرپسران فریدون
    ‫‫سرتازیان سرو شاه یمن:می آوردومیخواره کردانجمن
    ‫به زامش بیاراست و بگشادلب:همی خوردتاتیره ترگشت شب
    ‫سه پور فریدون سه داماداوی:نخوردندمی جز همه یاداوی
    ‫بدآنگه که می چیره شدبرخرد:کجا خواب وآسایش اندرخورد
    ‫سبک برسر آبگیرگلاب:بفرمودشانساختن جای خواب
    ‫بپالیززیرگل افشان درخت:بجفت آن سه آزادهءنیکبخت
    ‫سرتازیان شاه افسونگران:یکی چاره اندیشه کرد اندرآن
    ‫برون آمداز گلشن خسروی:بیاراست آرایش جادوئی
    ‫برآورد سرما و بادی دمان:بدآن تا برآرد زایشان زمان
    ‫چنان شد که بفسُرد هامون وراغ:بسربرنیارست پرّید زاغ
    ‫سه فرزند آن شاه افسون گشای:بجستندازآن سخت سرما زجای
    ‫بدآن ایزدی فرّفرزانگی:به افسون شاهان ومردانگی
    ‫برآن بندجادوببستندراه:نکردایچ سرما بدیشان نگاه
    ‫چوخورشیدبرزدسرازتیغ کوه:بیامد سبک مرددانش پژوه
    ‫بنزد سه دامادآزادمرد:که بیندرخان شان شده لاجورد
    ‫فسرده بسرماوبرگشته کار:بمانده سه دختر بدویادگار
    ‫چنین خواست کردن بدیشان نگاه:نه برآرزوگشت خورشیدوماه
    ‫سه آزاده را دید چون ماه نو:نشسته برآن خسروی گاه نو
    ‫بدانست که افسون نیایدبکار:نباید بدین برد خودروزگار
    ‫نشسته گهی ساخت شاه یمن:همه نامداران شدندانجمن
    ‫درگنجهای کهن کردباز:گشادآن که یکچندگه بودراز
    ‫سه خورشیدرخ راچوباغ بهشت:که موبد چوایشان صنوبرنکشت
    ابا تاج و با گنج نادیده رنج:مگر زلفشان دیده رنج شکنج
    بیاورد هر سه بدیشان سپرد:که سه ماه نو بود و سه شاه گرد
    ز کینه به دل گفت شاه یمن:که از آفریدون بد آمد به من
    بد از من که هرگز مبادم میان:که ماده شد از تخم نره کیان
    به اختر کس آن​دان که دخترش نیست:چو دختر بود روشن اخترش نیست
    به پیش همه موبدان سرو گفت:که زیبا بود ماه را شاه جفت
    بدانید کین سه جهان بین خویش:سپردم بدیشان بر آیین خویش
    بدان تا چو دیده بدارندشان:چو جان پیش دل بر نگارندشان
    خروشید و بار غریبان ببست:ابر پشت شرزه هیونان مست
    ز گوهر یمن گشت افروخته:عماری یک اندردگر دوخته
    چو فرزند را باشد آئین و فر:گرامی به دل بر چه ماده چه نر
    به سوی فریدون نهادند روی:جوانان بینادل راه جوی
    آزمودن فريدون پسران خود را
    چــــو از بــــازگــــرديــــدن آن ســــه شــــاه:شـــد آگـــه فـــريـــدون بـــيـــامـــد بــــه راه
    ز بـــدهـــا گـــمـــانـــيـــش كـــوتــــه شــــود :ز دلــشــان هــمــي خــواســت كــاگـــه شـــود
    كـــزو شـــيـــر گـــفـــتــــي نــــيــــابــــد راه :بــــيــــامــــد بــــه ســــان يــــكـــــي اژدهـــــا
    هـــمـــي از دهـــانـــش آتـــش آمـــد بــــرون:خـروشـان و جــوشــان بــه جــوش انــدرون
    بـــه گـــرد انـــدرون كـــوه تـــاريـــك ديـــد:چـو هـر ســه پــســر را بــه نــزديــك ديــد
    جــهـــان گـــشـــت از آواز او پـــر خـــروش:بــرانــگــيــخت گـــرد و بـــرآورد جـــوش
    كــــه او بــــود پــــرمــــايــــه و تــــاجـــــور:بـــيـــام   د دمـــان نـــزد مـــهـــتـــر پـــســــر
    نـــســـازد خـــرد يـــافـــتـــه مـــرد ســـنـــگ:پـــســـر گـــفـــت بـــا اژدهـــا روي جـــنـــگ
    پـــــدر زي بـــــرادرش بـــــنهاد روي:سـبك پـشـت بـنـمـود و بگــريخت ازوي
    كمان را به زه كرد و اندر كـشـيـد :مـيـانـه بـرادر چـو او را بـديد
    چه شــيــر دمنده چــه جــنگـي سـوار:مـرا گـفـــت گـر كارزارسـت كار
    خـروشـيد كان اژدها را بـديـد:چـو كهتـر پــسـر نزد ايـشان رسـيد
    نهنگي توبـرراه شـيـران مرو:بـدو گفت كزپيش ما دور شـــو
    رسيـدست هـرگـز بدين مـكوش:گرت نام شاه آفريدون به گـوش
    هـمه گـرزداران پـرخاشخـر: بـه فــرزند اوييـم هـر سـه پــسـر
    وگــر نــه نــهــمـــت افـــســـر بـــدخـــويـــي:گــــر از راه بــــي راه يــــكــــســــو شــــوي
    هــنــرهـــا بـــدانـــســـت و شـــد نـــاپـــديـــد:فــريــدو فــرخ چــو بـــشـــنـــيـــد و ديـــد
    چـنــان چــون ســزايــد بــه آيــيــن خــويــش :بـــرفـــت و بـــيـــامــــد پــــدروار پــــيــــش
    هــمــان گــرزه ي گــاوپـــيـــكـــر بـــدســـت :ابــا كـــوس بـــا نـــاي و پـــيـــلـــان مـــســـت
    جــــهــــان آمـــــده پـــــاك در مـــــشـــــت او:بـــزرگـــان لـــشــــگــــر پــــس پــــشــــت او
    پــــيــــاده دوان بــــرگـــــرفـــــتـــــه نـــــد راه:چـــو ديـــدنـــد پـــرمـــايـــگـــان روي شــــاه
    فــرومــانــده بــر جــاي پــيــلـــان و كـــوس:بــرفـــتـــنـــد و بـــر خـــاك دادنـــد بـــوس
    بانـــدازه بـــر پـــايـــگـــه سـاخـتـشـــان:بـــپـرســـ   ـــد شـــاه و بـــنـــواخـتـشــــان
    بـــه پـيـــش جـــهـــان داور آمــــد بــــه راز:چــو آمـــد بـــه كـــاخ گـــرانـــمـــايـــه بـــاز
    كــــزو ديــــد نــــيــــك و بـــــد روزگـــــار:هـــمـــي آفـــريـــن كـــرد بـــر كـــردگــــار
    بــه تــخــت گــرانــمــايــگــان بــرنــشـــانـــد:وز آن پــس جــهــان ديــدگــان را بــخــوانــد
    كــجــا خــواســت گــيــتــي بــســوزد بـــه دم:چــــنــــيــــن گــــفــــت كــــان اژدهــــاي دژم
    چــو بــشــنــاخــت بــرگــشــت بــا خـــرمـــي:پــدر بــد كــه جــســت از شــمـــا مـــردمـــي
    چـنـان چــون بــبــايــد بــه پــاكــيــزه مــغــز:كــنــون نــامــتــان ســاخــتــســتــيــم نـــغـــز
    بــه گــيـــتـــي پـــرآگـــنـــده كـــام تـــو بـــاد:تــويــي مــهــتــريـــن ســـلـــم نـــام تـــو بـــاد
    بـــه گـــاه گـــريـــزش نــــكــــردي درنــــگ:كـه جـســتــي ســلــامــت ز چــنــگ نــهــنــگ
    تــو ديــوانــه خــوانــش مــخــوانــش دلــيــر:دلــاور كــه نــنــديــشــد از پــيــل و شــيـــر
    از آن پــــس مـــــر او دلـــــيـــــري فـــــزود:مـــيـــانـــه كـــز آغـــاز تـــنــــدي نــــمــــود
    كــجــا ژنــده پــيــلــش نـــيـــارد بـــه زيـــر:ورا تـــور خـــوانـــيـــم شـــيـــر و دلـــيــــر
    كـــه بــــد دل نــــبــــاشــــد ســــزاوار گــــاه:هــنــر خــود دلــيــريــســت بــر جــايـــگـــاه
    كـه هــم بــا شــتــابــســت و هــم بــا درنــگ:دگـر كـهـتـريـن مــرد بــا ســنــگ و چــنــگ
    چــنـــانـــك از ره هـــوشـــيـــاران ســـزيـــد:ز خـــاك و ز آتـــش مـــيــــانــــه گــــزيــــد
    بــه گــيــتــي جــز او را نــبـــايـــد ســـتـــود:دلــــيــــر جــــوان و هــــشــــيـــــوار بـــــود
    در مــــهــــتـــــري بـــــاد فـــــرجـــــام تـــــو :كـــنـــون ايـــرج انــــدر خــــورد نــــام تــــو
    بــــه گــــاه درشــــتــــي دلــــيــــري فــــزود:بـــدانـــك او بـــه آغـــاز تـــنـــدي نـــمــــود
    كــنــون بــرگــشــايـــم بـــه شـــادي دو لـــب:بــه نـــام پـــري چـــهـــرگـــان روز و شـــب
    زن تــــــــــور را مــــــــــاه آزاده خــــــــــوي:زن ســـــــلـــــــم را كـــــــرد نـــــــام آرزوي
    كــجــا بــد بــه خــوبــي ســهــيــلـــش رهـــي:زن ايــــرج را نــــيــــك پـــــي را ســـــهـــــي
    كــه اخــتــر شــنــاســان نــمــودنــد چــهـــر:پــس از اخــتـــر گـــرد گـــردان ســـپـــهـــر
    بديد اختـر نامـداران خـــويـش:نـبــشــته بـياورد و بنهاد پـيش
    ســبــب مــشــتــري بــود و طــالـــع كـــمـــان :بـه سـلـم انــدرون جــســت زاخــتــر نــشــان
    خـــداونـــد خـــورشـــيـــد ســـعـــد دلـــيــــر :دگــر طـــالـــع تـــور فـــرخـــنـــده شـــيـــر
    كـــشـــف طـــالــــع آمــــد خــــداونــــد مــــاه:چـــو كـــرد اخـــتـــر فـــرخ ايـــرج نـــگـــاه



    اما پادشاه يمن كه جادو و افسون مي دانست تاب جدائي نداشت . چاره اي ديگر انديشيد و بر آن شد تا فرزندان فريدون را بافسوني ديگر بيازمايد تا اگر با افسون گرفتار شدند دخترانش آزاد شوند و نزد وي بمانند. تا دل شب در بزم بشادي پيوند نو باده خورده بودند . هنگامي كه مي بر خردها چيره شد و آرزوي خواب در سر مهمانان پيچيد، پادشاه فرمود تا بستر آنان را در بوستان زير درختان گل افشان، دركنار آبگيري از گلاب گستردند. چون شاهزادگان به خواب رفتند پادشاه يمن از باغ بيرون آمد و افسوني آراست و نا آگاه بادي دمان برخاست و سرمائي سخت بر باغ و چمن چيره شد و همه چيز بيفسرد و از جنبش باز ايستاد. شاهزادگان ايران كه افزون گشائي را از پدر آموخته بودند ناگهان از خواب برجستند و به نيروي فره ايزدي كه رهنمون خاندان شاهي بود راه را بر جادو بستند و از زخم سرما در امان ماندند.

    روز ديگر چون خورشيد سر از تيغ كوه برزد ، پادشاه افسونگر به گمان آنكه سه شهزاده را يخ زده و كبود چهره و بي جان خواهد يافت به باغ آمد. اما با شگفتي ديد كه سه پاهزاده چون ماه نو برتخت نشسته اند. دانست كه افسون وي كارگر نخواهد شد و دختران وي از آن فرزندان فريدون اند. چون چاره نماند رضا داد و بشايستگي به بستن بار عروسان پرداخت. در گنجينه هاي كهن را باز كرد و زر و گوهر بسيار بيرون آورد و با خواسته فراوان بر پشت هيون بست و دختران خود را با آئين و فر همراه شاهزادگان كرد و رهسپار دربار فريدون ساخت. چون پسران به درگاه پدر نزديك شدند فريدون كه افسونگري مي دانست براي آنكه فرزندان خود را بيازمايد خود را به صورت اژدهائي خروشان و آتش افروز در آورد و راه را بر شاهزادگان گرفت. فرزندان به نوبت، خردمندي و دليري و هوشياري خود را آشكار كردند و از زبان اژدها در امان ماندند. فريدون خشنود شد و بازگشت و پدر وار پيش آمد و دست فرزندان خود را به مهرباني گرفت و آنان را نوازش كرد و درود و آفرين گفت. آنگاه دختران پادشاه يمن را نام پارسي بخشيد:

    همسر سلم را كه پسر بزرگتر بود «آرزو» نام كرد و همسر تور پس ميانه را «ماه» و همسر ايرج را كه پسر كهتر بود«سهي» خواند.



    چون فريدون از بازگشت پسرانش آگه شد خواست تا از دل ايشان آگه شود و ايشان را بيآزمايد. پس او كه جادو مى‏دانست، بسان يك اژدها كه شير هم ياراى رهايى از چنگ او را نداشت، جوشان و خروشان، آنسان كه از دهانش آتش بيرون مى‏آمد به سر راه پسران شتافت و برابر پسر بزرگترش ايستاد. پسر بزرگتر كه او را ديد گفت: مرد خردمند با اژدها در نمى‏آويزد. اين بگفت و به شتاب ازو بگريخت. آنگاه فريدون در همان نمود اژدها به سوى برادر ميانه رفت. پسر ميانه چون او را بديد، كمان را به زه كرد و گفت: اگر بايد جنگيد، چه ميان شير دمنده و مرد جنگى؟ در همان هنگام پسر كوچكتر به نزد ايشان رسيد و چون اژدها را بديد، برخروشيد و به او گفت: از پيش ما برو، كه تو همچون نهنگى هستى كه نبايد در راه شيران رود.
    اينك اگر نام شاه آفريدون به گوش تو رسيده است، هرگز بدين سان مكوش، چه ما هر سه پسران اوييم و هر سه جنگاور. پس يا به راه ديگرى شو، يا اين كه به جنگت مى‏شتابم. چون فريدون فرّخ ، سخنان و هنرهاى ايشان بشنيد و بديد، ناپديد گشت.
    آنگاه در نمود راستين خود يعنى بسان پدر ايشان، چنانكه سزاوار بود با كوس و پيلان مست و با گرز گاوسار در دست و بزرگان لشگر در پشت سر به پيشواز پسرانش شتافت. پسران كه چنين ديدند پياده گشتند و بر خاك بوسه دادند. فريدون دست ايشان را بگرفت و به اندازه بنواختشان.
    چون به كاخ رسيدند، فريدون به گوشه‏اى رفت و خداى را سپاس بسيار گفت كه هر چه از نيك و بد روزگار ديد، ازو بود. آنگاه سه پسر خود را بخواند و بر تخت نشاند و ايشان را گفت: آن اژدهاى دژم كه مى‏خواست گيتى را با دَم خود بسوزاند،
    من بودم كه مى‏خواستم شما را بيآزمايم و چون آزمودم، شاد گشتم، اكنون گاهِ آن فرا رسيد كه چنانكه بايسته است، بر شمايان، نامى نهم. پس تو كه پسر بزرگتر هستى، نامت سلمباشد كه تندرست از چنگ نهنگ بيرون آمدى و در گريز، درنگى نكردى و براستى دلاورى كه از پيل و شير نيانديشد، بايد او را بجاى دلير، ديوانه خوانْد . اما پسر ميانه را كه از همان آغاز دليرى كرد بايد تورناميد كه همچون شير دليرى بود كه پيل نيز نتوانست او را به زير آوَرَد . و پسر كوچكتر كه هم خردمند و هم جنگى، هم با شتاب و هم با درنگ است و هوشيارانه راه ميانه را برگزيد، ايرج نامش باد كه سزاوار اوست.و اكنون زمان آن شد تا نام اين پرى چهرگان تازى را
    بگذارم. پس فريدون، زن سلم را آرزو، زن تور را ماه آزاده خوى و زن ايرج را سهى ناميد.
    خواست تا اختر ايشان را ببيند و از آينده ايشان آگاه گردد. پس در آنچه كه اختر شناسان از آينده سلم و تور و ايرج بديده و بنوشته بودند، نگريست. اختر سلم، نشان از برجيس و كمان داشت. اختر تور، شير بود. اما اختر ايرج، خرچنگ بود كه نشان از آشوب و جنگ بود. فريدون چون آن بديد، اندوهگين گشت و آهى كشيد، كه سپهر را به ايرج برآشفته و ناسازگار ديد
---------------------------------------
 ‫صفحه۳۰شاهنامه: پیام سلم وتور به فریدون



    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ۲−‫۳ دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.
    ‫صفحه۲۹ شاهنامه:افسونگری آزمودن سروبرپسران فریدون



    بخش كردن فريدون جهان را بر پسران

    نهفته چو بیرون کشید از نهان
    به سه بخش کرد آفریدون جهان
    یکی روم و خاور دگر ترک و چین
    سیم دشت گردان و ایران​زمین
    نخستین به سلم اندرون بنگرید
    همه روم و خاور مراو را سزید
    به فرزند تا لشکری برگزید
    گرازان سوی خاور اندرکشید
    به تخت کیان اندر آورد پای
    همی خواندندیش خاور خدای
    دگر تور را داد توران زمین
    ورا کرد سالار ترکان و چین
    یکی لشکری نا مزد کرد شاه
    کشید آنگهی تور لشکر به راه
    بیامد به تخت کیی برنشست
    کمر بر میان بست و بگشاد دست
    بزرگان برو گوهر افشاندند
    همی پاک توران شهش خواندند
    از ایشان چو نوبت به ایرج رسید
    مر او را پدر شاه ایران گزید
    هم ایران و هم دشت نیزه​وران
    هم آن تخت شاهی و تاج سران
    بدو داد کورا سزا بود تاج
    همان کرسی و مهر و آن تخت عاج
    نشستند هر سه به آرام و شاد
    چنان مرزبانان فرخ نژاد
    برآمد برین روزگار دراز
    زمانه به دل در همی داشت راز

    رشك بردن سلم بر ایرج

    فریدون فرزانه شد سالخورد
    به باغ بهار اندر آورد گرد
    برین گونه گردد سراسر سخن
    شود سست نیرو چو گردد کهن
    چو آمد به کاراندرون تیرگی
    گرفتند پرمایگان خیرگی
    بجنبید مر سلم را دل ز جای
    دگرگونه​تر شد به آیین و رای
    دلش گشت غرقه به آزاندرون
    به اندیشه بنشست با رهنمون
    نبودش پسندیده بخش پدر
    که داد او به کهتر پسر تخت زر
    به دل پر زکین شد به رخ پر ز چین
    فرسته فرستاد زی شاه چین
    فرستاد نزد برادر پیام
    که جاوید زی خرم و شادکام
    بدان ای شهنشاه ترکان و چین
    گسسته دل روشن از به گزین
    ز نیکی زیان کرده گویی پسند
    منش پست و بالا چو سرو بلند
    کنون بشنو ازمن یکی داستان
    کزین گونه نشنیدی از باستان
    سه فرزند بودیم زیبای تخت
    یکی کهتر از ما برآمد به بخت
    اگر مهترم من به سال و خرد
    زمانه به مهر من اندر خورد
    گذشته ز من تاج و تخت و کلاه
    نزیبد مگر بر تو ای پادشاه
    سزد گر بمانیم هر دو دژم
    کزین سان پدر کرد بر ما ستم
    چو ایران و دشت یلان و یمن
    به ایرج دهد روم و خاور به من
    سپارد ترا مرز ترکان و چین
    که از تو سپهدار ایران زمین
    بدین بخشش اندر مرا پای نیست
    به مغز پدر اندرون رای نیست
    هیون فرستاده بگزارد پای
    بیامد به نزدیک توران خدای
    به خوبی شنیده همه یاد کرد
    سر تور بی​مغز پرباد کرد
    چو این راز بشنید تور دلیر
    برآشفت ناگاه برسان شیر
    چنین داد پاسخ که با شهریار
    بگو این سخن هم چنین یاد دار
    که ما را به گاه جوانی پدر
    بدین گونه بفریفت ای دادگر
    درختیست این خود نشانده بدست
    کجا آب او خون و برگش کبست
    ترا با من اکنون بدین گفت​گوی
    بباید بروی اندر آورد روی
    زدن رای هشیار و کردن نگاه
    هیونی فگندن به نزدیک شاه
    زبان​آوری چرب گوی از میان
    فرستاد باید به شاه جهان
    به جای زبونی و جای فریب
    نباید که یابد دلاور شکیب
    نشاید درنگ اندرین کار هیچ
    کجا آید آسایش اندر بسیچ
    فرستاده چون پاسخ آورد باز
    برهنه شد آن روی پوشیده​راز
    برفت این برادر ز روم آن ز چین
    به زهر اندر آمیخته انگبین
    رسیدند پس یک به دیگر فراز
    سخن راندند آشکارا و راز

    پيغام سلم و تور به نزديك فريدون

    گزیدند پس موبدی تیزویر
    سخن گوی و بینادل و یادگیر
    ز بیگانه پردخته کردند جای
    سگالش گرفتند هر گونه رای
    سخن سلم پیوند کرد از نخست
    ز شرم پدر دیدگان را بشست
    فرستاده را گفت ره برنورد
    نباید که یابد ترا باد و گرد
    چو آیی به کاخ فریدون فرود
    نخستین ز هر دو پسر ده درود
    پس آنگه بگویش که ترس خدای
    بباید که باشد به هر دو سرای
    جوان را بود روز پیری امید
    نگردد سیه​موی گشته سپید
    چه سازی درنگ اندرین جای تنگ
    که شد تنگ بر تو سرای درنگ
    جهان مرترا داد یزدان پاک
    ز تابنده خورشید تا تیره خاک
    همه بآرزو ساختی رسم و راه
    نکردی به فرمان یزدان نگاه
    نجستی به جز کژی و کاستی
    نکردی به بخشش درون راستی
    سه فرزند بودت خردمند و گرد
    بزرگ آمدت تیره بیدار خرد
    ندیدی هنر با یکی بیشتر
    کجا دیگری زو فرو برد سر
    یکی را دم اژدها ساختی
    یکی را به ابر اندار افراختی
    یکی تاج بر سر ببالین تو
    برو شاد گشته جهان​بین تو
    نه ما زو به مام و پدر کمتریم
    نه بر تخت شاهی نه اندر خوریم
    ایا دادگر شهریار زمین
    برین داد هرگز مباد آفرین
    اگر تاج از آن تارک بی​بها
    شود دور و یابد جهان زو رها
    سپاری بدو گوشه​ای از جهان
    نشیند چو ما از تو خسته نهان
    و گرنه سواران ترکان و چین
    هم از روم گردان جوینده کین
    فراز آورم لشگر گرزدار
    از ایران و ایرج برآرم دمار
    چو بشنید موبد پیام درشت
    زمین را ببوسید و بنمود پشت
    بر آنسان به زین اندر آورد پای
    که از باد آتش بجنبد ز جای
    به درگاه شاه آفریدون رسید
    برآورده​ای دید سر ناپدید
    به ابر اندر آورده بالای او
    زمین کوه تا کوه پهنای او
    نشسته به در بر گرانمایگان
    به پرده درون جای پرمایگان
    به یک دست بربسته شیر و پلنگ
    به دست دگر ژنده پیلان جنگ
    ز چندان گرانمایه گرد دلیر
    خروشی برآمد چو آوای شیر
    سپهریست پنداشت ایوان به جای
    گران لشگری گرد او بر به پای
    برفتند بیدار کارآگهان
    بگفتند با شهریار جهان
    که آمد فرستاده​ای نزد شاه
    یکی پرمنش مرد با دستگاه
    بفرمود تا پرده برداشتند
    بر اسپش ز درگاه بگذاشتند
    چو چشمش به روی فریدون رسید
    همه دیده و دل پر از شاه دید
    به بالای سرو و چو خورشید روی
    چو کافور گرد گل سرخ موی
    دولب پر ز خنده دو رخ پر ز شرم
    کیانی زبان پر ز گفتار نرم
    نشاندش هم آنگه فریدون ز پای
    سزاوار کردش بر خویش جای
    بپرسیدش از دو گرامی نخست
    که هستند شادان دل و تن​درست
    دگر گفت کز راه دور و دراز
    شدی رنجه اندر نشیب و فراز
    فرستاده گفت ای گرانمایه شاه
    ابی تو مبیناد کس پیش​گاه
    ز هر کس که پرسی به کام تواند
    همه پاک زنده به نام تواند
    منم بنده​ای شاه را ناسزا
    چنین بر تن خویش ناپارسا
    پیامی درشت آوریده به شاه
    فرستنده پر خشم و من بیگناه
    بگویم چو فرمایدم شهریار
    پیام جوانان ناهوشیار

    پس از آنكه پيوند سلم و تور و ايرج بفرخندگي به انجام رسيد فريدون اختر شناسان را بدرگاه خواند تا طالع فرزندان او را در گردش ستارگان ببينند و باز گويند . چون به طالع ايرج رسيد در آن جنگ و آشوب ديدند. فريدون اندوهگين شد و از ناسازگاري و نامهرباني سپهر در انديشه افتاد. براي آنكه انگيزه اختلاف را از ميان فرزندان بردارد كشور پهناور خود را سه بخش كرد:
    روم و كشورهاي غربي را به سلم كه مهتر برادران بود واگذاشت.
    چين و تركستان را به تور بخشيد و ايران و عربستان را به ايرج سپرد.
    سلم و تور هريك رهسپار كشور خود شدند و ايرج در ايران كه برگزيده كشورهاي فريدون بود به تخت شاهي نشست.


    رشك بردن سلم بر ايرج
    سالها گذشت. فريدون سالخورده شد و نيرو و شكوهش كاستن گرفت. ديو آز و بدانديشي در دل سلم رخنه كرد. سلم كه از بهره خود ناخشنود بود بر ايرج رشك برد و انديشه بد ساز كرد . فرستاده به چين نزد تور فرستاد و پيام داد كه «اي شاه چين و تركستان، هميشه خرم و شاد كام باشي . ببين كه پدر ما در بخش كردن كشور راه بيداد پيش گرفت. ما سه فرزند بوديم و من از همه مهتر بودم. پدر فرزند كهتر را گرامي داشت و تخت شاهي ايران را به وي سپرد و مرا و ترا بخاور باختر فرستاد. چرا بايد چنين بيدادي را بپذيريم؟ من و تو از ايرج چه كم داريم؟» از شنيدن اين سخنان آز و آرزو در دل تور راه يافت و سرش پر باد شد. فرستاده اي زبان آور برگزيد و نزد برادر مهتر فرستاد كه «آري ، درست مي گوئي، بر ما ستم رفته و فريدون در تقسيم كشور ما را فريفته است. بر فريب و ستم صبر كردن شيوه دلاوران نيست . حال بايد من و تو رو در رو بنشينيم و چاره اي بجوئيم.» بدينگونه پرده از آرزوي پنهان برادران برداشته شد و اندكي پس از آن سلم از باختر و تور از خاور، با دلي پر از كينه ايرج ، رو به سوي يكديگر گذاشتند . چون بهم رسيدند خلوتي ساختند و در چاره كار راي زدند

    پيام سلم وتور
    آنگاه پيكي سخن دان و بينا دل برگزيدند و او را گفتند تا تيز به دربار فريدون شتابد و پيام ايشان را بي پرده با وي در ميان گذارد . نخست او را از دو فرزندش درود دهد و سپس بگويد «اي شاه، اكنون كه به پيري رسيده اي هنگام آنست كه ترس از خداي را بياد آري. يزدان پاك سراسر جهان را به تو بخشيد و از خورشيد رخشنده تا خاك تيره فرمانبردار تو شدند. اما تو فرمان يزدان را بكار نبردي و جز براه آرزوي خويش نرفتي و ناراستي و ستم پيشه كردي. سه فرزند داشتي، همه خردمند و گرانمايه . يكي را از ميان ايشان برافراشتي و دو ديگر را خوار كردي . ايرانشهر را با همه گنج و خواسته اش به ايرج بخشيدي و ما را به خاور و باختر آواره كردي. ايرج از ما هنرمندتر نبود و ما از او در نسب كمتر نبوديم. باري ، هر بيداد كه بما كردي گذشت، اكنون چاره اي نيست كه راستي پيشه كني و در داد بكوشي. بايد يا تاج از سر ايرج بازگيري و او را چون ما به گوشه اي بفرستي و يا آماده نبرد باشي. اگر ايرج همچنان برتخت بماند ما با سپاهي گران از تركان و چينيان و روميان به ايران خواهيم تاخت و دمار از روزگار ايرج بر خواهيم آورد.»
    قاصد چون پيام را بشنيد بر اسب نشست و شتابان بدرگاه فريدون آمد. چون چشمش به كاخ فريدون افتاد و شكوه سپاه و فر بزرگان درگاه را ديد خيره شد. به فريدون گفتند فرستاده اي از فرزندان وي رسيده است . فرمود تا پرده بر داشتند و وي را بار دادند. قاصد، پادشاهي ديد برومند و والا كه چون آفتاب بر تخت شاهي مي درخشيد. نماز برد و خاك را بوسه داد. فريدون او را به مهرباني پذيزفت و بر جاي نيكو نشاند. آنگاه با آوازي نرم از تندرستي و شادي دو فرزند خويش جويا شد و از رنج سفر و نشيب و فراز راه پرسيد. فرستاده فريدون را ستايش كرد و گفت «شاه جاويد باد، فرزندان زنده و تندرست اند و من پيامي از ايشان به پيشگاه آورده ام. اگر پيام درشت است من فرستاده اي بيش نيستم و از بندگان درگاهم . شاه اين گستاخي را بر من ببخشايد كه اگر فرستنده خشمگين است بر فرستاده گناهي نيست. اگر شاه دستور مي دهد پيام جوانان ناهوشيار را بگويم.» شاه اجازه داد و فرستاده پيام سلم و تور را باز گفت.

----------------------------------
 ‫صفحه۳۱شاهنامه: رفتن ايرج نزد برادران



    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ۲−‫۳ دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.
    ‫صفحه۳۰شاهنامه: پیام سلم وتور به فریدون


    بفرمود پس تا زبان برگشاد
    شنیده سخن سر به سر کرد یاد
    فریدون بدو پهن بگشاد گوش
    چو بشنید مغزش برآمد به جوش
    فرستاده را گفت کای هوشیار
    بباید ترا پوزش اکنون به کار
    که من چشم از ایشان چنین داشتم
    همی بر دل خویش بگذاشتم

    که از گوهر بد نیاید مهی
    مرا دل همی داد این آگهی
    بگوی آن دو ناپاک بیهوده را
    دو اهریمن مغز پالوده را
    انوشه که کردید گوهر پدید
    درود از شما خود بدین سان سزید
    ز پند من ار مغزتان شد تهی
    همی از خردتان نبود آگهی
    ندارید شرم و نه بیم از خدای
    شما را همانا همین​ست رای
    مرا پیشتر قیرگون بود موی
    چو سرو سهی قد و چون ماه روی
    سپهری که پشت مرا کرد کوز
    نشد پست و گردان بجایست نوز
    خماند شما را هم این روزگار
    نماند برین گونه بس پایدار
    بدان برترین نام یزدان پاک
    به رخشنده خورشید و بر تیره خاک
    به تخت و کلاه و به ناهید و ماه
    که من بد نکردم شما را نگاه
    یکی انجمن کردم از بخردان
    ستاره شناسان و هم موبدان
    بسی روزگاران شدست اندرین
    نکردیم بر باد بخشش زمین
    همه راستی خواستم زین سخن
    به کژی نه سر بود پیدا نه بن
    همه ترس یزدان بد اندر میان
    همه راستی خواستم در جهان
    چو آباد دادند گیتی به من
    نجستم پراگندن انجمن
    مگر همچنان گفتم آباد تخت
    سپارم به سه دیده​ی نیک بخت
    شما را کنون گر دل از راه من
    به کژی و تاری کشید اهرمن
    ببینید تا کردگار بلند
    چنین از شما کرد خواهد پسند
    یکی داستان گویم ار بشنوید
    همان بر که کارید خود بدروید
    چنین گفت باما سخن رهنمای
    جزین است جاوید ما را سرای
    به تخت خرد بر نشست آزتان
    چرا شد چنین دیو انبازتان
    بترسم که در چنگ این اژدها
    روان یابد از کالبدتان رها
    مرا خود ز گیتی گه رفتن است
    نه هنگام تندی و آشفتن است
    ولیکن چنین گوید آن سالخورد
    که بودش سه فرزند آزاد مرد
    که چون آز گردد ز دلها تهی
    چه آن خاک و آن تاج شاهنشهی
    کسی کو برادر فروشد به خاک
    سزد گر نخوانندش از آب پاک
    جهان چون شما دید و بیند بسی
    نخواهد شدن رام با هر کسی
    کزین هر چه دانید از کردگار
    بود رستگاری به روز شمار
    بجویید و آن توشه​ی ره کنید
    بکوشید تا رنج کوته کنید
    فرستاده بشنید گفتار اوی
    زمین را ببوسید و برگاشت روی

    ز پیش فریدون چنان بازگشت
    که گفتی که با باد انباز گشت
    فرستاده​ی سلم چون گشت باز
    شهنشاه بنشست و بگشاد راز
    گرامی جهانجوی را پیش خواند
    همه گفتها پیش او بازراند
    ورا گفت کان دو پسر جنگجوی
    ز خاور سوی ما نهادند روی
    از اختر چنین استشان بهره خود
    که باشند شادان به کردار بد
    دگر آنکه دو کشور آبشخورست
    که آن بومها را درشتی برست
    برادرت چندان برادر بود
    کجا مر ترا بر سر افسر بود
    چو پژمرده شد روی رنگین تو
    نگردد دگر گرد بالین تو
    تو گر پیش شمشیر مهرآوری
    سرت گردد آشفته از داوری
    دو فرزند من کز دو دوش جهان
    برینسان گشادند بر من زبان
    گرت سر بکارست بپسیچ کار
    در گنج بگشای و بربند بار
    تو گر چاشت را دست یازی به جام
    و گر نه خورند ای پسر بر تو شام
    نباید ز گیتی ترا یار کس
    بی​آزاری و راستی یار بس
    نگه کرد پس ایرج نامور
    برآن مهربان پاک فرخ پدر
    چنین داد پاسخ که ای شهریار
    نگه کن بدین گردش روزگار
    که چون باد بر ما همی بگذرد
    خردمند مردم چرا غم خورد
    همی پژمراند رخ ارغوان
    کند تیره دیدار روشن​روان
    به آغاز گنج است و فرجام رنج
    پس از رنج رفتن ز جای سپنچ
    چو بستر ز خاکست و بالین ز خشت
    درختی چرا باید امروز کشت
    که هر چند چرخ از برش بگذرد
    تنش خون خورد بار کین آورد
    خداوند شمشیر و گاه و نگین
    چو ما دید بسیار و بیند زمین
    از آن تاجور نامداران پیش
    ندیدند کین اندر آیین خویش
    چو دستور باشد مرا شهریار
    به بد نگذرانم بد روزگار
    نباید مرا تاج و تخت و کلاه
    شوم پیش ایشان دوان بی​سپاه
    بگویم که ای نامداران من
    چنان چون گرامی تن و جان من
    به بیهوده از شهریار زمین
    مدارید خشم و مدارید کین
    به گیتی مدارید چندین امید
    نگر تا چه بد کرد با جمشید
    به فرجام هم شد ز گیتی بدر
    نماندش همان تاج و تخت و کمر
    مرا با شما هم به فرجام کار
    بباید چشیدن بد روزگار
    دل کینه ورشان بدین آورم
    سزاوارتر زانکه کین آورم

    بدو گفت شاه ای خردمند پور
    برادر همی رزم جوید تو سور
    مرا این سخن یاد باید گرفت
    ز مه روشنایی نیاید شگفت
    ز تو پر خرد پاسخ ایدون سزید
    دلت مهر پیوند ایشان گزید
    ولیکن چو جانی شود بی​بها
    نهد پر خرد در دم اژدها
    چه پیش آیدش جز گزاینده زهر
    کش از آفرینش چنین است بهر
    ترا ای پسر گر چنین است رای
    بیارای کار و بپرداز جای
    پرستنده چند از میان سپاه
    بفرمای کایند با تو به راه
    ز درد دل اکنون یکی نامه من
    نویسم فرستم بدان انجمن
    مگر باز بینم ترا تن درست
    که روشن روانم به دیدار تست
    یکی نامه بنوشت شاه زمین
    به خاور خدای و به سالار چین
    سر نامه کرد آفرین خدای
    کجا هست و باشد همیشه به جای
    چنین گفت کاین نامه​ی پندمند
    به نزد دو خورشید گشته بلند
    دو سنگی دو جنگی دو شاه زمین
    میان کیان چون درخشان نگین
    از آنکو ز هر گونه دیده جهان
    شده آشکارا برو بر نهان
    گراینده​ی تیغ و گرز گران
    فروزنده​ی نامدار افسران
    نماینده​ی شب به روز سپید
    گشاینده​ی گنج پیش امید
    همه رنجها گشته آسان بدوی
    برو روشنی اندر آورده روی
    نخواهم همی خویشتن را کلاه
    نه آگنده گنج و نه تاج و نه گاه
    سه فرزند را خواهم آرام و ناز
    از آن پس که دیدیم رنج دراز
    برادر کزو بود دلتان به درد
    وگر چند هرگز نزد باد سرد
    دوان آمد از بهر آزارتان
    که بود آرزومند دیدارتان
    بیفگند شاهی شما را گزید
    چنان کز ره نامداران سزید
    ز تخت اندر آمد به زین برنشست
    برفت و میان بندگی را ببست
    بدان کو به سال از شما کهترست
    نوازیدن کهتر اندر خورست
    گرامیش دارید و نوشه خورید
    چو پرورده شد تن روان پرورید
    چو از بودنش بگذرد روز چند
    فرستید با زی منش ارجمند
    نهادند بر نامه بر مهر شاه
    ز ایوان بر ایرج گزین کرد راه
    بشد با تنی چند برنا و پیر
    چنان چون بود راه را ناگزیر
    چو تنگ اندر آمد به نزدیکشان
    نبود آگه از رای تاریکشان
    پذیره شدندش به آیین خویش
    سپه سربسر باز بردند پیش


    پاسخ فريدون
    فريدون چون گفتار فرستاده را شنيد و از كينه و ناسپاسي سلم و تور آگاه شد خون در مغزش به جوش آمد. روي به فرستاده كرد و گفت: « تو نيازمند پوزش نيستي، من خود چنين چشم داشتم. از من بدو فرزند ناسپاس بگو كه با اين پيام كه فرستاديد گوهر و ذات خود را آشكار كرديد . پيري مرا غنيمت شمرديد و بي خردي و ناسپاسي پيش گرفته ايد . از من شرم نداريد و ترس خداي را نيز از ياد برده ايد. اما از گردش روزگار غافل نباشيد . من نيز روزي جوان بودم و قامت افراخته و موي قيرگون داشتم. سپهري كه موي مرا سپيد و پشت مرا كمان كرد هنوز برجاست و شما را نيز چنين جوان نخواهد گذاشت. از روزگار ناتواني بينديشيد. به يزدان پاك و خورشيد رخشنده و تخت شاهي سوگند كه من به شما فرزندان بد نكردم. پيش از آنكه كشور را بخش كنم با خردمندان و موبدان و دانايان راي زدم. كوششم همه در داد بود. بدخواهي و ناراستي را هرگز گردن ننهادم. خواستم تا جهاني كه آبادان به من رسيد پيوسته خرم و آباد بماند. آنرا ميان نور ديدگان خود قسمت كردم. اميدم آن بود كه پسرانم از پراكندگي بپرهيزند. اما اهريمن شما را از راه بدر برد و آز در دل شما رخنه كرد تا آنجا كه شرم از ياد برديد و با پدر پير به پرخاش برخاستيد و مهر برادر كهتر را با آرزوي مشتي خاك فروختيد . مي ترسم كه اين راه را بر سر نبريد و روزگار اين شيوه را از شما نپذيرد. اكنون من به پيري رسيده ام و هنگام تيزي و آشفتنم نيست . اما شما ساليان دراز در پيش داريد . بكوشيد تا خاطر خود را به كينه و آز سياه نكنيد. چون دل از آز تهي شد، خاك و گنج يكسان است. آن كنيد كه مايه رستگاري شما در روز شمار باشد.»


    آزرم ايرج


    پس از آنكه فرستاده سلم و تور بازگشت فريدون در انديشه رفت. كس فرستاده و ايرج را پيش خوانده و گفت «اي فرزند، برادرانت مهرت از دل بيرون كرده و راه كين توزي پيش گرفته اند. هواي ملك در سر آنان پيچيده و از دو سو سپاه آراسته اند و قصد جان تو دارند. از روز نخست در طالع ايشان بدانديشي و ناپاسي بود. تو بايد كه هوشيار باشي و اگر به كشور خود پايبندي در گنج را بگشائي و سپاه بيارائي و آماده بنشيني. چه اگر با بدانديشان مهرورزي كني آنان را گستاخ تر كرده اي.»

    ايرج بي نياز و مهربان و پر آزرم بود. گفت: «اي شهريار، چرا تخم كين بكاريم و شادي و دوستي را به آزار و بيدار بيالائيم. در اين يك كه دست روزگار ما را فرصت زندگي بخشيده بهتر آن نيست كه بهم مهربان باشيم؟ زمان بر ما چون باد ميگذرد و گرد پيري بر سرما مي نشاند. قامتها دو تا و رخساره ها پرچين ميشود. سرانجام خشتي بالين همه ما خواهد شد. چرا نهال كينه بنشانيم؟ آئين شاهي و تاج داري را ما به جهان نياورديم. پيش از ما نيز خداوندان تخت و شمشير بوده اند. كينه توزي و خشم اندوزي آئين آنان نبود. اگر شهريار بپذيرد من از تخت شاهي مي گذرم و دل آنان را براه مياورم و چندان مهرباني مي كنم تا خشم وكين را از خاطر آنان بيرون كنم.» فريدون گفت: «اي فرزند خردمند، از چون توي همين پاسخ شايسته بود. اگر ماه نور بيفشاند عجب نيست. ولي اگر تو راه مهر مي پوئي برادرانت طريق رزم ميجويند. با دشمن بد خواه مهر ورزيدن مانند آن است كه كسي به دوستي سر در دهان مار بگذارد . جز نيش و زهر چه نصيب خواهد يافت؟ با اين همه اگر راي تو اين است كه به دلجوئي سلم و تور بروي من نيز نامه اي مينويسم و همراه تو ميفرستم. اميد آنكه تندرست بازآئي.»

    رفتن ايرج نزد برادران

    سپس فريدون نامه اي به سلم وتور نوشت كه «فرزندان، مرا ديگر به تخت شاهي و گنج و سپاه نيازي نيست . آرزويم همه خشنودي و شادي فرزند است. ايرج كه از وي دل گران بوديد آرزومند ديدار شماست و نزد شما مي آيد. با آنكه كسي را نيازرده است براي خشنودي شما از تخت فرود آمده و بندگي شما را از ميان بسته است. ايرج برادر كهتر شما است ، بايد با او مهربان باشيد و او را بنوازيد و سرگراني نكنيد و چون چند روز بگذرد او را به شايستگي و تندرستي نزد من باز فرستيد.»

    ايرج با تني چند از همراهان بسوي برادران رفت

----------------------------------

‫شاهنامه ۳۲ کشته شدن ایرج بدست برادرانش



    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ۲−‫۳ دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.
    ‫صفحه۳۱شاهنامه: رفتن ايرج نزد برادران



    كشته شدن ایرج به دست برادران
    چو دیدند روی برادر به مهر
    یکی تازه​تر برگشادند چهر
    دو پرخاشجو با یکی نیک خوی
    گرفتند پرسش نه بر آرزوی
    دو دل پر ز کینه یکی دل به جای
    برفتند هر سه به پرده سرای
    به ایرج نگه کرد یکسر سپاه
    که او بد سزاوار تخت و کلاه
    بی​آرامشان شد دل از مهر او
    دل از مهر و دیده پر از چهر او
    سپاه پراگنده شد جفت جفت
    همه نام ایرج بد اندر نهفت
    که هست این سزاوار شاهنشهی
    جز این را نزیبد کلاه مهی
    به لکشر نگه کرد سلم از کران
    سرش گشت از کار لشکر گران
    به لشگرگه آمد دلی پر ز کین
    چگر پر ز خون ابروان پر ز چین
    سراپرده پرداخت از انجمن
    خود و تور بنشست با رای زن
    سخن شد پژوهنده از هردری
    ز شاهی و از تاج هر کشوری
    به تور از میان سخن سلم گفت
    که یک یک سپاه از چه گشتند جفت
    به هنگامه​ی بازگشتن ز راه
    نکردی همانا به لشکر نگاه
    سپاه دو شاه از پذیره شدن
    دگر بود و دیگر به بازآمدن
    که چندان کجا راه بگذاشتند
    یکی چشم از ایرج نه برداشتند
    از ایران دلم خود به دو نیم بود
    به اندیشه اندیشگان برفزود
    سپاه دو کشور چو کردم نگاه
    از این پس جز او را نخوانند شاه
    اگر بیخ او نگسلانی ز جای
    ز تخت بلندت کشد زیر پای
    برین گونه از جای برخاستند
    همه شب همی چاره آراستند
    چو برداشت پرده ز پیش آفتاب
    سپیده برآمد به پالود خواب
    دو بیهوده را دل بدان کار گرم
    که دیده بشویند هر دو ز شرم
    برفتند هر دو گرازان ز جای
    نهادند سر سوی پرده​سرای
    چو از خیمه ایرج به ره بنگرید
    پر از مهر دل پیش ایشان دوید
    برفتند با او به خیمه درون
    سخن بیشتر بر چرا رفت و چون
    بدو گفت تور ار تو از ماکهی
    چرا برنهادی کلاه مهی
    ترا باید ایران و تخت کیان
    مرا بر در ترک بسته میان
    برادر که مهتر به خاور به رنج
    به سر بر ترا افسر و زیر گنج
    چنین بخششی کان جهانجوی کرد
    همه سوی کهتر پسر روی کرد
    نه تاج کیان مانم اکنون نه گاه
    نه نام بزرگی نه ایران سپاه
    چو از تور بشنید ایرج سخن
    یکی پاکتر پاسخ افگند بن
    بدو گفت کای مهتر کام جوی
    اگر کام دل خواهی آرام جوی
    من ایران نخواهم نه خاور نه چین
    نه شاهی نه گسترده روی زمین
    بزرگی که فرجام او تیرگیست
    برآن مهتری بر بباید گریست
    سپهر بلند ار کشد زین تو
    سرانجام خشتست بالین تو
    مرا تخت ایران اگر بود زیر
    کنون گشتم از تاج و از تخت سیر
    سپردم شما را کلاه و نگین
    بدین روی با من مدارید کین
    مرا با شما نیست ننگ و نبرد
    روان را نباید برین رنجه کرد
    زمانه نخواهم به آزارتان
    اگر دورمانم ز دیدارتان
    جز از کهتری نیست آیین من
    مباد آز و گردن​کشی دین من
    چو بشنید تور از برادر چنین
    به ابرو ز خشم اندر آورد چین
    نیامدش گفتار ایرج پسند
    نبد راستی نزد او ارجمند
    به کرسی به خشم اندر آورد پای
    همی گفت و برجست هزمان ز جای
    یکایک برآمد ز جای نشست
    گرفت آن گران کرسی زر بدست
    بزد بر سر خسرو تاجدار
    ازو خواست ایرج به جان زینهار
    نیایدت گفت ایچ بیم از خدای
    نه شرم از پدر خود همینست رای
    مکش مر مراکت سرانجام کار
    بپیچاند از خون من کردگار
    مکن خویشتن را ز مردم​کشان
    کزین پس نیابی ز من خودنشان
    بسنده کنم زین جهان گوشه​ای
    بکوشش فراز آورم توشه​ای
    به خون برادر چه بندی کمر
    چه سوزی دل پیر گشته پدر
    جهان خواستی یافتی خون مریز
    مکن با جهاندار یزدان ستیز
    پسندي و همداستاني كني
    كه جان داري و جان ستاني كني؟
    ميازار موري كه دانه كش است
    كه جان دارد و جان شيرين خوشست.
    سخن را چو بشنید پاسخ نداد
    همان گفتن آمد همان سرد باد
    یکی خنجر آبگون برکشید
    سراپای او چادر خون کشید
    بدان تیز زهرآبگون خنجرش
    همی کرد چاک آن کیانی برش
    فرود آمد از پای سرو سهی
    گسست آن کمرگاه شاهنشهی
    روان خون از آن چهره​ی ارغوان
    شد آن نامور شهریار جوان
    جهانا بپروردیش در کنار
    وز آن پس ندادی به جان زینهار
    نهانی ندانم ترا دوست کیست
    بدین آشکارت بباید گریست
    سر تاجور ز آن تن پیلوار
    به خنجر جدا کرد و برگشت کار
    بیاگند مغزش به مشک و عبیر
    فرستاد نزد جهان​بخش پیر
    چنین گفت کاینت سر آن نیاز
    که تاج نیاگان بدو گشت باز
    کنون خواه تاجش ده و خواه تخت
    شد آن سایه​گستر نیازی درخت
    برفتند باز آن دو بیداد شوم
    یکی سوی ترک و یکی سوی روم

    آگاهی یافتن فریدون از كشته شدن ایرج

    فریدون نهاده دو دیده به راه
    سپاه و کلاه آرزومند شاه
    چو هنگام برگشتن شاه بود
    پدر زان سخن خود کی آگاه بود
    همی شاه را تخت پیروزه ساخت
    همی تاج را گوهر اندر شاخت
    پذیره شدن را بیاراستند
    می و رود و رامشگران خواستند
    تبیره ببردند و پیل از درش
    ببستند آذین به هر کشورش
    به زین اندرون بود شاه و سپاه
    یکی گرد تیره برآمد ز راه
    هیونی برون آمد از تیره گرد
    نشسته برو سوگواری به درد
    خروشی برآورد دل سوگوار
    یکی زر تابوتش اندر کنار
    به تابوت زر اندرون پرنیان
    نهاده سر ایرج اندر میان
    ابا ناله و آه و با روی زرد
    به پیش فریدون شد آن شوخ مرد
    ز تابوت زر تخته برداشتند
    که گفتار او خوار پنداشتند
    ز تابوت چون پرنیان برکشید
    سر ایرج آمد بریده پدید
    بیافتاد ز اسپ آفریدون به خاک
    سپه سر به سر جامه کردند چاک
    سیه شد رخ و دیدگان شد سپید
    که دیدن دگرگونه بودش امید
    چو خسرو بران​گونه آمد ز راه
    چنین بازگشت از پذیره سپاه
    دریده درفش و نگونسار کوس
    رخ نامداران به رنگ آبنوس
    تبیره سیه کرده و روی پیل
    پراکنده بر تازی اسپانش نیل
    پیاده سپهبد پیاده سپاه
    پر از خاک سر برگرفتند راه
    خروشیدن پهلوانان به درد
    کنان گوشت تن را بران رادمرد
    برین گونه گردد به ما بر سپهر
    بخواهد ربودن چو بنمود چهر
    مبر خود به مهر زمانه گمان
    نه نیکو بود راستی در کمان
    چو دشمنش گیری نمایدت مهر
    و گر دوست خوانی نبینیش چهر
    یکی پند گویم ترا من درست
    دل از مهر گیتی ببایدت شست
    سپه داغ دل شاه با های و هوی
    سوی باغ ایرج نهادند روی
    به روزی کجا جشن شاهان بدی
    وزان پیشتر بزمگاهان بدی
    فریدون سر شاه پور جوان
    بیامد ببر برگرفته نوان
    بر آن تخت شاهنشهی بنگرید
    سر شاه را نزدر تاج دید
    همان حوض شاهان و سرو سهی
    درخت گلفشان و بید و بهی
    تهی دید از آزادگان جشنگاه
    به کیوان برآورده گرد سیاه
    همی سوخت باغ و همی خست روی
    همی ریخت اشک و همی کند موی
    میان را بزناز خونین ببست
    فکند آتش اندر سرای نشست
    گلستانش برکند و سروان بسوخت
    به یکبارگی چشم شادی بدوخت
    نهاده سر ایرج اندر کنار
    سر خویشتن کرد زی کردگار
    همی گفت کای داور دادگر
    بدین بی​گنه کشته اندر نگر
    به خنجر سرش کنده در پیش من
    تنش خورده شیران آن انجمن
    دل هر دو بیداد از آن سان بسوز
    که هرگز نبینند جز تیره روز
    به داغی جگرشان کنی آژده
    که بخشایش آرد بریشان دده
    همی خواهم از روشن کردگار
    که چندان زمان یابم از روزگار
    که از تخم ایرج یکی نامور
    بیاید برین کین ببندد کمر
    چو دیدم چنین زان سپس شایدم
    اگر خاک بالا بپیمایدم
    برین​گونه بگریست چندان بزار
    همی تاگیا رستش اندر کنار
    زمین بستر و خاک بالین او
    شده تیره روشن جهان​بین او
    در بار بسته گشاده زبان
    همی گفت کای داور راستان
    کس از تاجداران بدین​سان نمرد
    که مردست این نامبردار گرد
    سرش را بریده به زار اهرمن
    تنش را شده کام شیران کفن
    خروشی به زاری و چشمی پرآب
    ز هر دام و دد برده آرام و خواب
    سراسر همه کشورش مرد و زن
    به هر جای کرده یکی انجمن
    همه دیده پرآب و دل پر ز خون
    نشسته به تیمار و گرم اندرون
    همه جامه کرده کبود و سیاه
    نشسته به اندوه در سوگ شاه
    چه مایه چنین روز بگذاشتند
    همه زندگی مرگ پنداشتند
    برآمد برین نیز یک چندگاه
    شبستان ایرج نگه کرد شاه
    یکی خوب و چهره پرستنده دید
    کجا نام او بود ماه​آفرید
    که ایرج برو مهر بسیار داشت
    قضا را کنیزک ازو بار داشت
    پری چهره را بچه بد در نهان
    از آن شاد شد شهریار جهان
    از آن خوب​رخ شد دلش پرامید
    به کین پسر داد دل را نوید
    چو هنگامه​ی زادن آمد پدید
    یکی دختر آمد ز ماه آفرید
    جهانی گرفتند پروردنش
    برآمد به ناز و بزرگی تنش
    مر آن ماه​رخ را ز سر تا به پای
    تو گفتی مگر ایرجستی به جای

    كشته شدن ايرج



    دو برادر همه شب تا بامداد در انديشه گناه بودند. چون آفتاب بر آمد دل از داد برگرفتند و ديده از شرم شستند و بسوي سراپرده ايرج روان شدند. ايرج از خيمه چشم به راه برادران بود. چون دو برادر را ديد گرم پيش دويد و درود گفت. برادران سرد پاسخ گفتند و با وي به درون خيمه رفتند و چون و چرا پيش گرفتند . تور درشتي آغاز كرد كه «ايرج ، تو از ما هر دو كهتري. چگونه است كه بايد تو صاحب تاج و تخت ايران شوي و گنج پدر را زير نگين داشته باشي و ما كه از تو مهتريم در چين و روم روزگار بگذرانيم ؟ پدر ما در بخش كردن كشور تنها ترا گرامي شمرد و بر ما ستم ورزيد.»

    ايرج بمهرباني گفت «اي برادر، چرا خاطر خود را رنجه مي داري . اگر كام تو شاهنشاهي ايران است من از تاج و تخت كياني گذشتم و آنرا به تو سپردم. از آن گنج و گاه چه سود كه برادري را آزرده سازد؟ فرجام همه ما نيستي است. اگر هم جهان را به دلخواه بسپريم سرانجام بايد سر بر خشت گور بگذاريم. چه جاي ستم و بيداد است؟ بيائيد تا با هم مهربان باشيم و نيكي و مردمي پيش گيريم. من اگر شاهنشاهي ايران را تا كنون به زير نگين داشتم اكنون از آن گذشتم و تخت و تاج و سپاه و فرمان را به شما سپردم . چين و روم را نيز خواستار نيستم . مرا با شما سر جنگ نيست ، شما نيز با من كين نجوئيد و دل مرا نيازاريد. شما مهتران منيد و به بزرگي سزاواريد . من جهاني را به شادي و خشنودي شما نمي فروشم. شما نيز كهتر نوازي كنيد و از اين گفتگو در گذريد.»

    اما تور سر جنگ و آزار داشت. از مهرباني و آشتي جوئي ايرج خشمش افزون شد و درشتي از سرگرفت و سخنان سخت آغاز كرد. هر دم از جاي بر ميخاست و بدين سوي و آن سوي گام بر مي داشت و باز بر جاي مي نشست. سر انجام خشم و بيداد چنان پرده شرم را دريد كه برخاست و كرسي زرين را كه بر آن نشسته بود بر گرفت و به خشم بر سر ايرج كوفت. ايرج دانست كه برادر قصد جان وي دارد. زنهار خواست و ناله بر آورد كه «از خداي نمي ترسي و از پدر پير نيز شرم نداري؟ از هلاك من بگذر و دست بخون من آلوده مكن. چگونه دلت مي پذيرد كه جان از من بگيري؟ خون من دامنت را خواهد گرفت.
    اگر بر من نمي بخشي پدر پير را بياد آور و در روزگار ناتواني دل او را به مرگ فرزند ميازار. اگر پرواي پدر نداري از جهان آفرين ياد كن و خود را در زمره مردمكشان مياور. اگر گنج و تاج و نگين مي خواستي بتو واگذارم، بر من ببخش و خون مرا مريز.»
    تور سياه دل پاسخي نداشت . خنجري كه به زهر آب داده بود بيرون كشيد و بر ايرج نواخت. خون بر چهره شهريار جوان ريخت و قامت چون سروش از پا در آمد. آنگاه تور سر برادر را بخنجر از تن جدا كرد و فرمان داد تا آن را بمشك و عبير آگنده سازند و نزد فريدون فرستند.
    سلم و تور چون گناه را به پايان آوردند شادمان راه خود را در پيش گرفتند . يكي به چين رفت و ديگري رهسپار روم شد.
    آگاهي فريدون از مرگ ايرج
    فريدون چشم به راه ايرج داشت. چون هنگام باز گشت وي رسيد فرمان داد تا شهر را آئين بستند و تختي از فيروزه براي وي ساختند و همه چشم به راه وي نشستند . شهر در شادي بود و نوازندگان و خوانندگان در سرود خواني و نغمه پردازي بودند كه ناگاه گردي از دور بر خاست. از ميان گرد سواري تيز تك پديد آمد. وقتي نزديك سپاه ايران رسيد خروشي پر درد از جگر بر آورد و تابوت زريني را كه همراه داشت بر زمين گذاشت. تابوت را گشودند و پرنيان از سر آن كشيدند. سر شهريار جوان در آن بود. فريدون از اسب به زير افتاد و خروش بر داشت و جامه به تن چاك كرد . پهلوانان و آزادگان پريشان شدند و خاك بر سر پاشيدند. سپاهيان به سوگواري اشك از ديدگان مي ريختند و بر مرگ خسرو نامدار زاري مي كردند. ولوله در شهر افتاد و ناله و فغان برخاست. فريدون سر فرزند گرامي را در آغوش داشت. افتان و خيزان به كاخ ايرج آمد تخت را بي خداوند و باغ و بستان را سوگوار و سپاه را بي سرور ديد . در بر خود ببست و به زاري نشست كه،« دريغ بر تو اي شهريار ناكام كه به خنجر كين از پاي در آمدي . دريغ بر تو اي گرامي فرزند كه كشته بيداد شدي . دريغا آن دليري و فر و شكوه تو، دريغا آن بزرگي و بخشندگي تو. اي آفريدگار جهان، اي داور دادگر، بر اين كشته بي گناه بنگر كه چگونه به نا جوانمردي خونش بر خاك ريخت . اي يزدان پاك، آرزوي مرا بر آور و مرا چندان امان ده و زنده بدار تا ببينم كسي از فرزندان ايرج كين او را بخواهد و چنانكه سر نازنين ايرج را به ستم از تن جدا كردند و سر آن دو ناپاك را از تن جدا سازد. مرا جز اين به درگاه تو آرزوئي نيست.»
--------------------------
 صفحه ۳۳شاهنامه:زادن منوچهر



    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ۲−‫۳ دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.
    ‫شاهنامه ۳۲ کشته شدن ایرج بدست برادرانش


    گفتار اندر زادن دختر ايرج

    برآمد برین نیز یک چندگاه
    شبستان ایرج نگه کرد شاه
    یکی خوب و چهره پرستنده دید
    کجا نام او بود ماه​آفرید
    که ایرج برو مهر بسیار داشت
    قضا را کنیزک ازو بار داشت
    پری چهره را بچه بد در نهان
    از آن شاد شد شهریار جهان
    از آن خوب​رخ شد دلش پرامید
    به کین پسر داد دل را نوید
    چو هنگامه​ی زادن آمد پدید
    یکی دختر آمد ز ماه آفرید
    جهانی گرفتند پروردنش
    برآمد به ناز و بزرگی تنش
    مر آن ماه​رخ را ز سر تا به پای
    تو گفتی مگر ایرجستی به جای
    چو بر جست و آمدش هنگام شوی
    چو پروین شدش روی و چون مشک موی
    نیا نامزد کرد شویش پشنگ
    بدو داد و چندی برآمد درنگ

    زادن منوچهر از مادرش

    یکی پور زاد آن هنرمند ماه
    چگونه سزاوار تخت و کلاه
    چو از مادر مهربان شد جدا
    سبک تاختندش به نزدنیا
    بدو گفت موبد که ای تاجور
    یکی شادکن دل به ایرج نگر
    جهان​بخش را لب پر از خنده شد
    تو گفتی مگر ایرجش زنده شد
    نهاد آن گرانمایه را برکنار
    نیایش همی کرد با کردگار
    همی گفت کاین روز فرخنده باد
    دل بدسگالان ما کنده باد
    همان کز جهان آفرین کرد یاد
    ببخشود و دیده بدو باز داد
    فریدون چو روشن جهان را بدید
    به چهر نوآمد سبک بنگرید
    چنین گفت کز پاک مام و پدر
    یکی شاخ شایسته آمد به بر
    می روشن آمد ز پرمایه جام
    مر آن چهر دارد منوچهر نام
    چنان پروردیدش که باد هوا
    برو بر گذشتی نبودی روا
    پرستنده​ای کش به بر داشتی
    زمین را به پی هیچ نگذاشتی
    به پای اندرش مشک سارا بدی
    روان بر سرش چتر دیبا بدی
    چنین تا برآمد برو سالیان
    نیامدش ز اختر زمانی زیان
    هنرها که آید شهان را به کار
    بیاموختش نامور شهریار
    چو چشم و دل پادشا باز شد
    سپه نیز با او هم آواز شد
    نیا تخت زرین و گرز گران
    بدو داد و پیروزه تاج سران
    سراپرده​ی دیبه​ی هفت​رنگ
    بدو اندرون خیمه​های پلنگ
    چه اسپان تازی به زرین ستام
    چه شمشیر هندی به زرین نیام
    چه از جوشن و ترگ و رومی زره
    گشادند مر بندها را گره
    کمانهای چاچی وتیر خدنگ
    سپرهای چینی و ژوپین جنگ
    برین گونه آراسته گنجها
    که بودش به گرد آمده رنجها
    سراسر سزای منوچهر دید
    دل خویش را زو پر از مهر دید
    کلید در گنج آراسته
    به گنجور او داد با خواسته
    همه پهلوانان لشکرش را
    همه نامداران کشورش را
    بفرمود تا پیش او آمدند
    همه با دلی کینه​جو آمدند
    به شاهی برو آفرین خواندند
    زبرجد به تاجش برافشاندند
    چو جشنی بد این روزگار بزرگ
    شده در جهان میش پیدا ز گرگ
    سپهدار چون قارن کاوگان
    سپهکش چو شیروی و چون آوگان
    چو شد ساخته کار لشکر همه
    برآمد سر شهریار از رمه

    آگاهي شدن سلم و تور از منوچهر

    به سلم و به تور آمد این آگهی
    که شد روشن آن تخت شاهنشهی
    دل هر دو بیدادگر پر نهیب
    که اختر همی رفت سوی نشیب
    نشستند هر دو به اندیشگان
    شده تیره روز جفاپیشگان
    یکایک بران رایشان شد درست
    کزان روی شان چاره بایست جست
    که سوی فریدون فرستند کس
    به پوزش کجا چاره این بود بس
    بجستند از آن انجمن هردوان
    یکی پاک دل مرد چیره​زبان
    بدان مرد باهوش و با رای و شرم
    بگفتند با لابه بسیار گرم
    در گنج خاور گشادند باز
    بدیدند هول نشیب از فراز
    ز گنج گهر تاج زر خواستند
    همی پشت پیلان بیاراستند
    به گردونه​ها بر چه مشک و عبیر
    چه دیبا و دینار و خز و حریر
    ابا پیل گردونکش و رنگ و بوی
    ز خاور به ایران نهادند روی
    هر آنکس که بد بر در شهریار
    یکایک فرستادشان یادگار
    چو پردخته​شان شد دل از خواسته
    فرستاده آمد برآراسته

    پيغام فرستادن پسران نزد فريدون

    بدادند نزد فریدون پیام
    نخست از جهاندار بردند نام
    که جاوید باد آفریدون گرد
    همه فرهی ایزد او را سپرد
    سرش سبز باد و تنش ارجمند
    منش برگذشته ز چرخ بلند
    بدان کان دو بدخواه بیدادگر
    پر از آب دیده ز شرم پدر
    پشیمان شده داغ دل بر گناه
    همی سوی پوزش نمایند راه
    چه گفتند دانندگان خرد
    که هر کس که بد کرد کیفر برد
    بماند به تیمار و دل پر ز درد
    چو ما مانده​ایم ای شه رادمرد
    نوشته چنین بودمان از بوش
    به رسم بوش اندر آمد روش
    هژبر جهانسوز و نر اژدها
    ز دام قضا هم نیابد رها
    و دیگر که فرمان ناپاک دیو
    ببرد دل از ترس کیهان خدیو
    به ما بر چنین خیره شد رای بد
    که مغز دو فرزند شد جای بد
    همی چشم داریم از آن تاجور
    که بخشایش آرد به ما بر مگر
    اگر چه بزرگست ما را گناه
    به بی​دانشی برنهد پیشگاه
    و دیگر بهانه سپهر بلند
    که گاهی پناهست و گاهی گزند
    سوم دیو کاندر میان چون نوند
    میان بسته دارد ز بهر گزند
    اگر پادشا را سر از کین ما
    شود پاک و روشن شود دین ما
    منوچهر را با سپاه گران
    فرستد به نزدیک خواهشگران
    بدان تا چو بنده به پیشش به پای
    بباشیم جاوید و اینست رای
    مگر کان درختی کزین کین برست
    به آب دو دیده توانیم شست
    بپوییم تا آب و رنجش دهیم
    چو تازه شود تاج و گنجش دهیم
    فرستاده آمد دلی پر سخن
    سخن را نه سر بود پیدا نه بن
    اباپیل و با گنج و با خواسته
    به درگاه شاه آمد آراسته
    به شاه آفریدون رسید آگهی
    بفرمود تا تخت شاهنشهی
    به دیبای چینی بیاراستند
    کلاه کیانی بپیراستند
    نشست از بر تخت پیروزه شاه
    چو سرو سهی بر سرش گرد ماه
    ابا تاج و با طوق و باگوشوار
    چنان چون بود در خور شهریار
    خجسته منوچهر بر دست شاه
    نشسته نهاده به سر بر کلاه
    به زرین عمود و به زرین کمر
    زمین کرده خورشیدگون سر به سر
    دو رویه بزرگان کشیده رده
    سراپای یکسر به زر آژده
    به یک دست بربسته شیر و پلنگ
    به دست دگر ژنده پیلان جنگ
    برون شد ز درگاه شاپور گرد
    فرستاده​ی سلم را پیش برد
    فرستاده چون دید درگاه شاه
    پیاده دوان اندر آمد ز راه
    چو نزدیک شاه آفریدون رسید
    سر و تخت و تاج بلندش بدید
    ز بالا فرو برد سر پیش اوی
    همی بر زمین بر بمالید روی
    گرانمایه شاه جهان کدخدای
    به کرسی زرین ورا کرد جای
    فرستاده بر شاه کرد آفرین
    که ای نازش تاج و تخت و نگین
    زمین گلشن از پایه​ی تخت تست
    زمان روشن از مایه​ی بخت تست
    همه بنده​ی خاک پای توایم
    همه پاک زنده به رای توایم
    پیام دو خونی به گفتن گرفت
    همه راستیها نهفتن گرفت
    گشاده زبان مرد بسیار هوش
    بدو داده شاه جهاندار گوش
    ز کردار بد پوزش آراستن
    منوچهر را نزد خود خواستن
    میان بستن او را بسان رهی
    سپردن بدو تاج و تخت مهی
    خریدن ازو باز خون پدر
    بدینار و دیبا و تاج و کمر
    فرستاده گفت و سپهبد شنید
    مر آن بند را پاسخ آمد کلید

    پاسخ دادن فريدون پسران را

    چو بشنید شاه جهان کدخدای
    پیام دو فرزند ناپاک رای
    یکایک بمرد گرانمایه گفت
    که خورشید را چون توانی نهفت
    نهان دل آن دو مرد پلید
    ز خورشید روشن​تر آمد پدید
    شنیدم همه هر چه گفتی سخن
    نگه کن که پاسخ چه یابی ز بن
    بگو آن دو بی​شرم ناپاک را
    دو بیداد و بد مهر و ناباک را
    که گفتار خیره نیرزد به چیز
    ازین در سخن خود نرانیم نیز
    اگر بر منوچهرتان مهر خاست
    تن ایرج نامورتان کجاست
    که کام دد و دام بودش نهفت
    سرش را یکی تنگ تابوت جفت
    کنون چون ز ایرج بپرداختید
    به کین منوچهر بر ساختید
    نبینید رویش مگر با سپاه
    ز پولاد بر سر نهاده کلاه
    ابا گرز و با کاویانی درفش
    زمین کرده از سم اسپان بنفش
    سپهدار چون قارون رزم زن
    چو شاپور و نستوه شمشیر زن
    به یک دست شیدوش جنگی به پای
    چو شیروی شیراوژن رهنمای
    چو سام نریمان و سرو یمن
    به پیش سپاه اندرون رای زن
    درختی که از کین ایرج برست
    به خون برگ و بارش بخواهیم شست
    از آن تاکنون کین اوکس نخواست
    که پشت زمانه ندیدیم راست
    نه خوب آمدی با دو فرزند خویش
    کجا جنگ را کردمی دست پیش
    کنون زان درختی که دشمن بکند
    برومند شاخی برآمد بلند
    بیاید کنون چون هژبر ژیان
    به کین پدر تنگ بسته میان
    فرستاده آن هول گفتار دید
    نشست منوچهر سالار دید
    بپژمرد و برخاست لرزان ز جای
    هم آنگه به زین اندر آورد پای
    همه بودنیها به روشن روان
    بدید آن گرانمایه مرد جوان
    که با سلم و با تور گردان سپهر
    نه بس دیر چین اندر آرد بچهر
    بیامد به کردار باد دمان
    سری پر ز پاسخ دلی پرگمان
    ز دیدار چون خاور آمد پدید
    به هامون کشیده سراپرده دید
    بیامد به درگاه پرده سرای
    به پرده درون بود خاور خدای
    یکی خیمه​ی پرنیان ساخته
    ستاره زده جای پرداخته
    دو شاه دو کشور نشسته به راز
    بگفتند کامد فرستاده باز
    بیامد هم آنگاه سالار بار
    فرستاده را برد زی شهریار
    نشستنگهی نو بیاراستند
    ز شاه نو آیین خبر خواستند
    بجستند هر گونه​ای آگهی
    ز دیهیم و ز تخت شاهنشهی
    ز شاه آفریدون و از لشکرش
    ز گردان جنگی و از کشورش
    و دیگر ز کردار گردان سپهر
    که دارد همی بر منوچهر مهر
    بزرگان کدامند و دستور کیست
    چه مایستشان گنج و گنجور کیست
    فرستاده گفت آنکه روشن بهار
    بدید و ببیند در شهریار
    بهایست خرم در اردیبهشت
    همه خاک عنبر همه زر خشت
    سپهر برین کاخ و میدان اوست
    بهشت برین روی خندان اوست
    به بالای ایوان او راغ نیست
    به پهنای میدان او باغ نیست
    چو رفتم به نزدیک ایوان فراز
    سرش با ستاره همی گفت راز
    به یک دست پیل و به یک دست شیر
    جهان را به تخت اندر آورده زیر
    ابر پشت پیلانش بر تخت زر
    ز گوهر همه طوق شیران نر
    تبیره زنان پیش پیلان به پای
    ز هر سو خروشیدن کره نای
    تو گفتی که میدان بجوشد همی
    زمین به آسمان بر خورشد همی
    خرامان شدم پیش آن ارجمند
    یکی تخت پیروزه دیدم بلند
    نشسته برو شهریاری چو ماه
    ز یاقوت رخشان به سر بر کلاه
    چو کافور موی و چو گلبرگ روی
    دل آزرم جوی و زبان چرب​گوی
    جهان را ازو دل به بیم و امید
    تو گفتی مگر زنده شد جمشید
    منوچهر چون زاد سرو بلند
    به کردار طهمورث دیوبند
    نشسته بر شاه بر دست راست
    تو گویی زبان و دل پادشاست
    به پیش اندرون قارن رزم زن
    به دست چپش سرو شاه یمن
    چو شاه یمن سرو دستورشان
    چو پیروز گرشاسپ گنجورشان
    شمار در گنجها ناپدید
    کس اندر جهان آن بزرگی ندید
    همه گرد ایوان دو رویه سپاه
    به زرین عمود و به زرین کلاه
    سپهدار چون قارن کاوگان
    به پیش سپاه اندرون آوگان
    مبارز چو شیروی درنده شیر
    چو شاپور یل ژنده پیل دلیر
    چنو بست بر کوهه​ی پیل کوس
    هوا گردد از گرد چون آبنوس
    گر آیند زی ما به جنگ آن گروه
    شود کوه هامون و هامون کوه
    همه دل پر از کین و پرچین بروی
    به جز جنگشان نیست چیز آرزو
    بریشان همه برشمرد آنچه دید
    سخن نیز کز آفریدون شنید
    دو مرد جفا پیشه را دل ز درد
    بپیچید و شد رویشان لاژورد
    نشستند و جستند هرگونه رای
    سخن را نه سر بود پیدا نه پای
    زادن منوچهر
    هنگامي كه ايرج به دست برادرانش سلم و تور كشته شد ، همسر او «ماه آفريد» از وي بار داشت. فريدون، شاهنشاه ايران ، چون آگاه شد شادي كرد و ماه آفريد را گرامي شمرد. از ماه آفريد دختري خوب چهره زاده شد. او را بناز پروردند تا دختري لاله رخ و سرو بالا شد. آنگاه فريدون وي را به برادرزاده خود « پشنگ» كه از نامداران و دلاوران ايران بود بزني داد. از پشنگ و دختر ايرج منوچهر زاده شد. فريدون از ديدن منوچهر چنان خرم شد كه گوئي فرزندش ايرج را به وي باز داده اند.جشن به پا كرد و بزم فراهم ساخت و بشادي زادن منوچهر زر و گوهر بسيار بخشيده و آن روز را فرخنده شمرد.
    فرمان داد تا در پرورش كودك بكوشند و آنچه بزرگان و آزادگان را سزاوار است به او بياموزند. سالي چند بر اين بر آمد. منوچهر جواني شد دلاور و برومند و با فرهنگ . آنگاه فريدون از بزرگان و نامداران و آزادگان ايران انجمن ساخت و منوچهر را بر تخت نشاند و او را به جاي ايرج بر ايرانشهر پادشاه كرد و تاج و نگين شاهي را به وي سپرد. سپاه به فرمان وي در آمد و پهلوانان و دليران او را به شاهي آفرين خواندند.
    «قارون» سپهدار ايران و«گرشاب» سوار مرد افگن و«سام» دلاور بي باك ، همه با دلي پر مهر و سري پر شور به خدمت كمر بستند و خسرو جوان را ستايش كردند و بخونخواهي ايرج و كين جوئي از برادرانش سلم و تور همداستان شدند.


    پيام سلم و تور
    خبر به سلم و تور رسيد كه منوچهر در ايران بر تخت شاهي نشسته و سپاه آراسته و همه بفرمان او در آمده اند. دل برادران پر بيم شد. با هم به چاره جستن نشستند و بر آن شدند كه كسي را نزد فريدون بفرستند و به پوزش و ستايش از كين خواهي منوچهر رهائي يابند. پس فرستاده اي خردمند و چيره زبان بر گزيدند و از گنجينه خويش ارمغان هاي بسيار از تخت هاي عاج و تاجها زرين و در و گوهر و درهم و دينار و مشك و عبير و ديبا و پرنيان و خز و حرير به پشت پيلان گذاشتند و با فرستاده به در گاه فريدون روانه كردند و پيام فرستادند كه «فريدون دلاور جاويد باد، ما را جز شادي پدر آرزوئي نيست. اگر با برادر كهتر بد كرديم و ستم ورزيديم اكنون از آن ستم پشيمانيم و به پوزش بر خاسته ايم. در اين ساليان دراز از بيدادي كه بر برادر روا داشتيم دل ما پر درد و تيمار بود. و خود كيفر زشتكاري خويش را ديديم. اگر گناه كرديم تقدير چنان بود و از تقدير ايزدي چاره نيست . شير و اژدها نيز با همه نيرومندي با پنجه قضا بر نميايند. ديگر آنكه ديو آز بر ما چيره شد و اهريمن بدسگال دل ما را از راه به در برد تا راي ما تيره گرديد و به بيداد گرائيديم. اكنون اينهمه، گذشته است و ما سرخدمت و بندگي داريم. اگر شاهنشاه روا مي بينيد منوچهر را با سپاه خود نزد ما بفرستند تاپيش وي به پا بايستيم و خدمت پيش گيريم و مال و خواسته بر او نثار كنيم و تيمار خاطرش را به اشك ديده بشوئيم.»
    به فريدون خبر رسيد كه فرستده سلم و تور آمده است. فرمود تا او را بار دهند. فرستاده چون ببار گاه رسيد از فر و شكوه فريدون و بزرگان در گاه خيره ماند. فريدون با كلاه كياني بر تخت شاهنشاهي نشسته بود و منوچهر با تاج شاهي در كنار وي بود. بزرگان و نامداران ايران نيز سرو پا به زر و گوهر و آهن و پولاد آراسته از هر طرف ايستاده بودند. فرستاده پيش رفت و نماز برد و اجازه خواست و پيام برادران را باز گفت .


    پاسخ فريدون
    فريدون چون پيام فرزندان بد انديش را شنيد بانگ بر آورد كه «پيام آن دو ناپاك را شنيديم . پاسخ اين است كه به آن دو بيدادگر بدنهاد بگوئي كه بيهوده در دروغ مكوشيد . بدانديشي شما بر ما پوشيده نيست. چه شد كه اكنون بر منوچهر مهربان شده ايد؟ اكنون مي خواهيد با اين نيرنگ منوچهر را نيز تباه سازيد و با او نيز چنان كنيد كه با فرزندم ايرج كرديد. آري، منوچهر نزد شما خواهد آمد اما نه چون ايرج، غافل و بي سلاح و تنها. اين بار بادرفش كاويان و سپاه گران وزره و نيزه و شمشير خواهد آمد و پهلوانان و دشمن كشاني چون قارون رزمخواه و گرشاسب مرد افكن و شيدوش جنگي و سام دلير و قباد دلاور در كنار او خواهند بود . منوچهر خواهد آمد تا كين پدر را باز جويد و برادر كشان را به يك نفر برساند. اگر در اين ساليان ، شما از كيفر خويش در امان مانديد از آن رو بود كه من سزاوار نمي ديدم با فرزندان خود پيكار كنم. اما اكنون از آن درختي كه به بيداد بركنديد شاخي برومند رسته است و منوچهر با سپاهي چون درياي خروشان خواهد آمد و بر و بوم شما را ويران خواهد كرد و تيمار خاطر را به خون خواهد شست . اما اينكه گفتيد قضاي يزدان است. شرم نداريد از اينكه با دل سياه و بدخواه سخن نرم و فريبنده بگوئيد؟ ديگر آنكه گنج و مال و زر و گوهر فرستاده ايد تا ما از كين خواهي بگذريم . من خون ايرج را به زر و گوهر نمي فروشم . آنكس كه سر فرزند را به زر مي فروشد اژدها زاده است ، آدميزاد نيست . كه به شما گفت كه پدر پير شما به زر و مال از كين فرزند خواهد گذشت؟ ما را به گنج و گوهر شما نيازي نيست . تا من زنده ام به كينه خواهي ايرج كمر بسته ام و تا شما را به كيفر نرسانم آسوده نمي شينم. »
    فرستاده لرزان به پا خاست و زمين بوسيد و از بارگاه بيرون آمد و شتابان رو به سوي دو برادر گذاشت . سلم و تور در خيمه نشسته و راي مي زدند كه فرستادنده از در درآمد . او را به پرسش گرفتند و از فريدون و لشكر و كشورش جويا شدند. فرستاده آنچه از فر و شكوه فريدون و كاخ بلند و سپاه آراسته و گنج آگنده و پهلوانان مرد افكن بر در گاه فريدون ديده بود باز گفت و از قارون كاويان ، سپهدار ايران، و گرشاسب و سام دلاور ياد كرد و پاسخ فريدون را به آنان رسانيد.
    دل برادران از درد به هم پيچيد و رنگ از رخسار آنان پريد .
---------------------------------------
 ‫صفحه ۳۴ شاهنامه: كشته شدن تور



    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ۲−‫۳ دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.

    ‫ صفحات شاهنامه ‫ازصفحه اول تا امروز



    به سلم بزرگ آنگهی تور گفت:که آرام و شادی بباید نهفت
    نباید که آن بچه​ی نره​شیر:شود تیزدندان و گردد دلیر
    چنان نامور بی​هنر چون بود:کش آموزگار آفریدون بود
    نبیره چو شد رای زن بانیا:ازان جایگه بردمد کیمیا
    بباید بسیچید ما را بجنگ:شتاب آوریدن به جای درنگ
    ز لشکر سواران برون تاختند:ز چین و ز خاور سپه ساختند
    فتاد اندران بوم و بر گفت​گوی:جهانی بدیشان نهادند روی
    سپاهی که آن را کرانه نبود:بدان بد که اختر جوانه نبود
    ز خاور دو لشکر به ایران کشید:بخفتان و خود اندرون ناپدید
    ابا ژنده پیلان و با خواسته:دو خونی به کینه دل آراسته
    سپه چون به نزدیک ایران کشید:همانگه خبر با فریدون رسید
    بفرمود پس تا منوچهر شاه:ز پهلو به هامون گذارد سپاه
    یکی داستان زد جهاندیده کی:که مرد جوان چون بود نیک​پی
    بدام آیدش ناسگالیده میش:پلنگ از پس پشت و صیاد پیش
    شکیبایی و هوش و رای و خرد:هژبر از بیابان به دام آورد
    و دیگر ز بد مردم بد کنش:به فرجام روزی بپیچد تنش
    ببادافره آنگه شتابیدمی:که تفسیده آهن بتابیدمی
    چو لشکر منوچهر بر ساده دشت:برون برد آنجا ببد روز هشت
    فریدونش هنگام رفتن بدید:سخنها به دانش بدو گسترید
    منوچهر گفت ای سرافراز شاه:کی آید کسی پیش تو کینه خواه
    مگر بد سگالد بدو روزگار:به جان و تن خود خورد زینهار
    من اینک میان را به رومی زره:ببندم که نگشایم از تن گره
    به کین جستن از دشت آوردگاه:برآرم به خورشید گرد سپاه
    ازان انجمن کس ندارم به مرد:کجا جست یارند با من نبرد
    بفرمود تا قارن رزم جوی:ز پهلو به دشت اندر آورد روی
    سراپرده​ی شاه بیرون کشید:درفش همایون به هامون کشید
    همی رفت لشکر گروها گروه:چو دریا بجوشید هامون و کوه
    چنان تیره شد روز روشن ز گرد:تو گفتی که خورشید شد لاجورد
    ز کشور برآمد سراسر خروش:همی کرشدی مردم تیزگوش
    خروشیدن تازی اسپان ز دشت:
    ‫زبانگ تبیره همی برگذشت
    ز لشگر گه پهلوان تا دومیل ‫:کشیده دو رویه رده ژنده​پیل
    ازان شصت بر پشتشان تخت زر:به زر اندرون چند گونه گهر
    چو سیصد بنه برنهادند بار:چو سیصد همان از در کارزار
    همه زیر برگستوان اندرون:نبدشان جز از چشم ز آهن برون
    سراپرده​ی شاه بیرون زدند
    ز تمیشه لشکر بهامون زدند
    سپهدار چون قارن کینه​دار:سواران جنگی چو سیصدهزار
    همه نامداران جوشن​وران:برفتند با گرزهای گران
    دلیران یکایک چو شیر ژیان:همه بسته بر کین ایرج میان
    به پیش اندرون کاویانی درفش:به چنگ اندرون تیغهای بنفش
    منوچهر با قارن پیلتن:برون آمد از بیشه​ی نارون
    بیامد به پیش سپه برگذشت:بیاراست لشکر بران پهن​دشت
    چپ لشکرش را بگرشاسپ داد:ابر میمنه سام یل با قباد
    رده بر کشیده ز هر سو سپاه:منوچهر با سرو در قلب​گاه
    همی تافت چون مه میان گروه:نبود ایچ پیدا ز افراز کوه
    سپه کش چو قارن مبارز چو سام:سپه برکشیده حسام از نیام
    طلایه به پیش اندرون چون قباد:کمین ور چو گرد تلیمان نژاد
    یکی لشکر آراسته چون عروس:به شیران جنگی و آوای کوس
    به تور و به سلم آگهی تاختند:که ایرانیان جنگ را ساختند
    ز بیشه بهامون کشیدند صف:ز خون جگر بر لب آورده کف
    دو خونی همان با سپاهی گران:برفتند آگنده از کین سران
    کشیدند لشکر به دشت نبرد:الانان دژ را پس پشت کرد
    یکایک طلایه بیامد قباد:چو تور آگهی یافت آمد چو باد
    بدو گفت نزد منوچهر شو:بگویش که ای بی​پدر شاه نو
    اگر دختر آمد ز ایرج نژاد:ترا تیغ و کوپال و جوشن که داد
    بدو گفت آری گزارم پیام:بدین سان که گفتی و بردی تو نام
    ولیکن گر اندیشه گردد دراز:خرد با دل تو نشیند براز
    بدانی که کاریت هولست پیش:بترسی ازین خام گفتار خویش
    اگر بر شما دام و دد روز و شب:همی گریدی نیستی بس عجب
    که از بیشه​ی نارون تا بچین:سواران جنگند و مردان کین
    درفشیدن تیغهای بنفش:چو بینید باکاویانی درفش
    بدرد دل و مغزتان از نهیب:بلندی ندانید باز از نشیب
    قباد آمد آنگه به نزدیک شاه:بگفت آنچه بشنید ازان رزم خواه
    منوچهر خندید و گفت آنگهی:که چونین نگوید مگر ابلهی
    سپاس از جهاندار هر دو جهان:شناسنده​ی آشکار و نهان
    که داند که ایرج نیای منست:فریدون فرخ گوای منست
    کنون گر بجنگ اندر آریم سر:شود آشکارا نژاد و گهر
    به زرور خداوند خورشید و ماه:که چندان نمانم ورا دستگاه
    که بر هم زند چشم زیر و زبر:بریده به لشکر نمایمش سر
    بفرمود تا خوان بیاراستند:نشستنگه رود و می​خواستند
    بدان گه که روشن جهان تیره گشت:طلایه پراگنده بر گرد دشت
    به پیش سپه قارن رزم زن:ابا رای زن سرو شاه یمن
    خروشی برآمد ز پیش سپاه:که ای نامداران و مردان شاه
    بکوشید کاین جنگ آهرمنست:همان درد و کین است و خون خستنست
    میان بسته دارید و بیدار بید:همه در پناه جهاندار بید
    کسی کو شود کشته زین رزمگاه:بهشتی بود شسته پاک از گناه
    هر آن کس که از لشکر چین و روم:بریزند خون و بگیرند بوم
    همه نیکنامند تا جاودان:بمانند با فره​ی موبدان
    هم از شاه یابند دیهیم و تخت:ز سالار زر و ز دادار بخت
    چو پیدا شود پاک روز سپید:دو بهره بپیماید از چرخ شید
    ببندید یکسر میان یلی:ابا گرز و با خنجر کابلی
    بدارید یکسر همه جای خویش:یکی از دگر پای منهید پیش
    سران سپه مهتران دلیر:کشیدند صف پیش سالار شیر
    به سالار گفتند ما بنده​ایم:خود اندر جهان شاه را زنده​ایم
    چو فرمان دهد ما همیدون کنیم:زمین را ز خون رود جیحون کنیم
    سوی خیمه​ی خویش باز آمدند:همه با سری کینه ساز آمدند
    سپیده چو از تیره شب بردمید:میان شب تیره اندر خمید
    منوچهر برخاست از قلبگاه:ابا جوشن و تیغ و رومی کلاه
    سپه یکسره نعره برداشتند:سنانها به ابر اندر افراشتند
    پر از خشم سر ابروان پر ز چین:همی بر نوشتند روی زمین
    چپ و راست و قلب و جناح سپاه
    بیاراست لشکر چو بایست شاه:
    زمین شد به کردار کشتی برآب:تو گفتی سوی غرق دارد شتاب
    بزد مهره بر کوهه​ی ژنده پیل:زمین جنب جنبان چو دریای نیل
    همان پیش پیلان تبیره زنان:خروشان و جوشان و پیلان دمان
    یکی بزمگاهست گفتی به جای:ز شیپور و نالیدن کره نای
    برفتند از جای یکسر چو کوه:دهاده برآمد ز هر دو گروه
    بیابان چو دریای خون شد درست:تو گفتی که روی زمین لاله رست
    پی ژنده پیلان بخون اندرون:چنان چون ز بیجاده باشد ستون
    همه چیزگی با منوچهر بود:کزو مغز گیتی پر از مهر بود
    چنین تا شب تیره سر بر کشید:درخشنده خورشید شد ناپدید
    زمانه بیک سان ندارد درنگ:گهی شهد و نوش است و گاهی شرنگ
    دل تور و سلم اندر آمد بجوش:به راه شبیخون نهادند گوش
    چو شب روز شد کس نیامد به جنگ:دو جنگی گرفتند ساز درنگ
    چو از روز رخشنده نیمی برفت:دل هر دو جنگی ز کینه بتفت
    به تدبیر یک با دگر ساختند:همه رای بیهوده انداختند
    که چون شب شود ما شبیخون کنیم:همه دشت و هامون پر از خون کنیم
    چو کارآگهان آگهی یافتند:دوان زی منوچهر بشتافتند
    رسیدند پیش منوچهر شاه:بگفتند تا برنشاند سپاه
    منوچهر بشنید و بگشاد گوش:سوی چاره شد مرد بسیار هوش
    سپه را سراسر به قارن سپرد:کمین​گاه بگزید سالار گرد
    ببرد از سران نامور سی​هزار:دلیران و گردان خنجرگزار
    کمین​گاه را جای شایسته دید:سواران جنگی و بایسته دید
    چو شب تیره شد تور با صدهزار:بیامد کمربسته​ی کارزار
    شبیخون سگالیده و ساخته:بپیوسته تیر و کمان آخته
    چو آمد سپه دید بر جای خویش:درفش فروزنده بر پای پیش
    جز از جنگ و پیکار چاره ندید:خروش از میان سپه بر کشید
    ز گرد سواران هوا بست میغ:چو برق درخشنده پولاد تیغ
    هوا را تو گفتی همی برفروخت:چو الماس روی زمین را بسوخت
    به مغز اندرون بانگ پولاد خاست:به ابر اندرون آتش و باد خاست
    برآورد شاه از کمین گاه سر:نبد تور را از دو رویه گذر
    عنان را بپیچید و برگاشت روی:برآمد ز لشکر یکی های هوی
    دمان از پس ایدر منوچهر شاه:رسید اندر آن نامور کینه خواه
    یکی نیزه انداخت بر پشت او:نگونسار شد خنجر از مشت او
    ز زین برگرفتش بکردار باد:بزد بر زمین داد مردی بداد
    سرش را هم آنگه ز تن دور کرد:دد و دام را از تنش سور کرد
    بیامد به لشکرگه خویش باز:به دیدار آن لشکر سرفراز
    به شاه آفریدون یکی نامه کرد:ز مشک و ز عنبر سر خامه کرد
    نخست از جهان آفرین کرد یاد:خداوند خوبی و پاکی و داد
    سپاس از جهاندار فریادرس:نگیرد به سختی جز او دست کس
    دگر آفرین بر فریدون برز:خداوند تاج و خداوند گرز
    همش داد و هم دین و هم فرهی:همش تاج و هم تخت شاهنشهی
    همه راستی راست از بخت اوست:همه فر و زیبایی از تخت اوست
    رسیدم به خوبی بتوران زمین:سپه برکشیدیم و جستیم کین
    سه جنگ گران کرده شد در سه روز:چه در شب چه در هور گیتی فروز
    از ایشان شبیخون و از ماکمین:کشیدیم و جستیم هر گونه کین
    شنیدم که ساز شبیخون گرفت:ز بیچارگی بند افسون گرفت
    کمین ساختم از پس پشت اوی:نماندم بجز باد در مشت اوی
    یکایک چو از جنگ برگاشت روی:پی اندر گرفتم رسیدم بدوی
    بخفتانش بر نیزه بگذاشتم:به نیرو ازان زینش برداشتم
    بینداختم چون یکی اژدها:بریدم سرش از تن بی​بها
    فرستادم اینک به نزد نیا:بسازم کنون سلم را کیمیا
    چنان چون سر ایرج شهریار:به تابوت زر اندر افگند خوار
    به نامه درون این سخن کرد یاد:هیونی برافگند برسان باد
    فرستاده آمد رخی پر ز شرم:دو چشم از فریدون پر از آب گرم
    که چون برد خواهد سر شاه چین:بریده بر شاه ایران زمین
    که فرزند گر سر بپیچید ز دین:پدر را بدو مهر افزون ز کین
    گنه بس گران بود و پوزش نبرد:و دیگر که کین خواه او بود گرد
    بیامد فرستاده​ی شوخ روی:سر تور بنهاد در پیش اوی
    فریدون همی بر منوچهر بر:یکی آفرین خواست از دادگر
    به سلم آگهی رفت ازین رزمگاه:وزان تیرگی کاندر آمد به ماه
    پس پشتش اندر یکی حصن بود:برآورده سر تا به چرخ کبود


    رفتن منوچهر به جنگ سلم و تور

    دل برادران از درد به هم پيچيد و رنگ از رخسار آنان پريد. سرانجام سلم گفت «پيداست كه پوزش ما چاره ساز نيست و منوچهر به خونخواهي پدر كمر بسته است. از كسي كه فرزند ايرج و پرورده فريدون باشد جز اين نمي توان چشم داشت. بايد سپاه فراهم سازيم و پيشدستي كنيم و بر ايران بتازيم.»
    به فريدون خبر رسيد كه لشكر سلم و تور به هم پيوسته و از جيحون گذشته و روي به ايران گذاشته است، فريدون منوچهر را پيش خواند و گفت: « فرزند، هنگام نبرد و خوانخواهي رسيد. سپاه را بياراي و آماده پيكار شو.» منوچهر گفت « اي شاه نامدار ، هركس با تو آهنگ جنگ كند روزگار از وي برگشته است . من اينك زره برتن مي كنم و تا كين نياي خود را نگيرم آنرا از تن بيرون نخواهم كرد . با سلم و تور چنان كنم كه به روز گاران از آن ياد كنند.» سپس فرمود تا سرا پرده شاهي را به هامون كشيدند و سپاه را بر آراستند . لشكرها گروه گروه ميرسيدند. هامون به جوش آمد . از خروش دليران و آواي اسبان و بانگ كوس و شيپور ، ولوله در آسمان افتاد . ژنده پيلان از دو طرف به صف ايستاده بودند. قارون كاويان با سيصد هزار مرد جنگي در قلب سپاه جاي گرفت. چپ لشگر را گرشاسب يل داشت و راست لشگر به دست سام نريمان و قباد سپرده بود . پهلوانان جوشن به تن پوشيدندو تيغ از نيام بيرون كشيدند و لشكر چون كوه از جاي بر آمد و راه توران در پيش گرفت. به سلم و تور آگاهي آمد كه سپاه ايران با پهلوانان و گردان و دليران در رسيد . برادران با سپاه خويش رو به ميدان كارزار نهادند. از لشكر ايران قباد پيش تاخت تا از حال دشمن آگاهي بيابد . از اين سوي تور پيش تاخت و آواز داد كه «اي قباد، نزد منوچهر باز گرد و به او به گوي كه فرزند ايرج دختري بود؛ تو چگونه بر تخت ايران نشستي و تاج نگين از كجا آوردي؟» قباد نوا داد كه «پيام ترا چنان كه گفتي ميرسانم، اما باش تا سزاي اين گفتار خام را ببيني. وقتي كه درفش كاويان بجنبش در آيد و شيران ايران تيغ به كف در ميان شما روبهان بيفتند دل و مغزتان از نهيب دليران خواهد دريد و دام و دد بر حال شما خواهد گريست.»
    سپس قباد باز گشت و پيام تو را به منوچهر داد. منوچهر خنديد و گفت «ناپاك نمي دانيد كه ايرج نياي من است و من فرزند آن دخترم. هنگامي كه اسب بر انگيزم و پاي در ميدان گذاريم آشكار خواهد شد كه هر كس از كدام گوهر و نژاد است . به فر خداوند و خورشيد و ماه سوگند كه او را چندان امان نخواهم داد كه مژه بر هم زند . لشكرش را پريشان خواهم كرد و سر نافرخنده اش را به تيغ از تن جدا خواهم ساخت و كين ايرج را باز خواهم گرفت.»
    چون شب هنگام فرارسيد قارون كاويان ، سپهدار ايران، در برابر سپاه ايستاد و خروش بر آورد كه «اي نامداران، نبردي كه در پيش داريم نبرد يزدان و اهريمن است. ما به كين خواهي آماده ايم ، بايد همه بيدار و هوشيار باشيم . جهان آفرين پشتيبان ما است. هر كس در اين رزم كشته شود پاداش بهشتي خواهد يافت و آنكس كه دشمنان را خوار كند نيكنام خواهد زيست و از شاه ايران زمين بهره و پاداش خواهد يافت. چون بامداد خورشيد تيغ بركشد همه آماده باشيد، اما پاي پيش مگذاريد و از جاي مجنبيد تا فرمان برسد.» سپاه هم آواز گفتند: « ما بنده فرمانيم و تن و جان را براي شهريار مي خواهيم. آماده ايم تا چون فرمان برسد تيغ در ميان دشمنان بگذاريم و دشت را از خون ايشان گلگون كنيم.»

    جنگ شيروي و گرشاسب

    بامداد كه آفتاب رخ نمود منوچهر كلاه خود بر سر و جوشن بر تن و تيغ بر كف چون خورشيدي كه از كوه بر دمد از قلب لشكر بر خاست. از ديدن وي سپاهيان سراسر فرياد آفرين بر آوردند و شاه را پايبند خواندند و نيزه ها را بر افراشتند و سپاه ايران چون درياي خروشان بجنبش آمد . دو سپاه نزديك شدند و غريو از هر دو گروه بر خاست. از تورانيان پهلواني زورمند و نامجو بود بنام شيروي. چون پاره اي كوه از لشكر خود جدا شد و بسوي سپاه ايران تاخت و هم نبرد خواست. قارون كاويان شمشير بركشيد و به وي حمله برد . شيروي نيزه برداشت و چون نره شير بر ميان قارون زد. قارون بي شكيب شد و دلش را از آن ضربت بيم گرفت. سام نريمان كه چنين ديد چون رعد بغريد و پيش دويد. شيروي گرز برگرفت و چابك بر سر سام كوفت. كلاهخود و ترك سام در هم شكست. شيروي شمشير بيرون كشيد و به هر دو پهلوان تاخت قارون و سام را نيروي پايداري نماند . بشتاب باز گشتند و روي به لشكر خويش آوردند.
    آنگاه شيروي به پيش سپاه ايران آمد و آواز بر آورد كه «آن سپهدار كه نامش گرشاسب است كجاست؟ اگر دل پيكار دارد بيايد تا جوشنش را از خون رنگين كنم . اگر در ايران كسي هم نبرد من باشد اوست. اما او نيز به راستي همپاي من نيست. در ايران و توران پهلواني و نامداري چون من كجاست؟ شيران بيشه و گردان هفت كشور در برابر شمشير من ناتوان اند.»
    گرشاسب چون آواز شيروي را شنيده مانند كوه از جاي بر آمد و بسوي او تاخت و بانگ زد«اي روباه خيره سر پرفريب كه از من نام بردي ، توكيستي كه هم نبرد شيران شوي؟ هم اكنون كلاه خودت بر تو خواهد گريست.»
    شيروي گفت«من آنم كه سر ژنده پيلان را از تن جدا كنم.» اين بگفت و دمان بسوي گرشاسب تاخت. گرشاسب تاخت. گرشاسب چون ترك و مغفر شيروي را ديد ، خنده زد . شيروي گفت « در پيكار از چه مي خندي؟ بايد بر بخت خويش به گريي.» گرشاسب گفت «خنده ام از آن است كه چون توئي خود را هم نبرد من مي خواند و اسب بر من مي تازد.» شيروي گفت «اي پير برگشته بخت ، روزگارت به آخر رسيده كه چنين لاف ميزني . باش تا از خونت جوي روان سازم.» گرشاسب چون اين بشنيد گرز گاو سر را از زين بركشيد . به نيروي گران بر سر شيروي كوفت. سر و مغز شيروي در هم شكست و سوار از اسب نگونسار شد و در خاك و خون غلطيد و جان داد. دليران توران چون چنان ديدند يكسر به گرشاسب حمله ور شدند. گرشاسب تيغ از نيام بيرون كشيد و نعره زنان در سپاه دشمن افتاد و سيل خون روان كرد .تا شب جنگ و ستيز بود و بسياري از تورانيان بخاك افتادند . همه جا پيروزي با منوچهر بود.
    كشته شدن تور
    سلم و تور چون چيرگي منوچهر را ديدند دلشان از خشم و كينه بجوش آمد. با هم راي زدند و بر آن شدند كه چون تاريكي شب فرارسد كمين كنند و بر سپاه ايران شبيخون زنند. پاسداران سپاه منوچهر از اين نيرنگ خبر يافتند و منوچهر را آگاه كردند منوچهر سپاه را سراسر به قارون سپرد و خود كمينگاهي جست و. با سي هزار مرد جنگي در آن نشست. شبانگاه تور با صد هزار سياهي آرام بسوي لشكر گاه ايران راند.اما چون فرا رسيد ايرانيان را آماده پيكار و درفش كاويان را افراشته ديد. جز جنگ چاره نديد. دو سپاه در هم افتادند و غريو جنگيان به آسمان رسيد.برق پولاد در تيرگي شب ميدرخشيد و از هر سو رزمجويان بخاك ميافتادند. كار از هر طرف بر تورانيان سخت شد . منوچهر سر از كمينگاه بيرون كرد و بر تور بانگ زد كه « اي بيدادگر ناپاك، باش تا سزاي ستمكارگي خود را ببيني.» تور به هر سو نگاه كرد پناهگاهي نيافت . سرگشته شد و دانست كه بخت از وي روي پيچيده. عنان باز گرداند و آهنگ گريز كرد . هاي و هوي از لشكر برخاست و منوچهر ، چابك پيش راند و از پس وي تاخت . آنگاه بانگ بر آورد و نيزه اي برگرفت و بر پشت تور پرتاب كرد . نيزه بر پشت تور فرود آمد و تور بي تاب شد و خنجر از دستش بر زمين افتاد. منوچهر چون باد در رسيد و او را از زين بر گرفت و سخت بر زمين كوفت و بر وي نشست و سر وي را از تن جدا كرد . آنگاه پيروز به لشگرگاه باز آمد. سپس فرمان داد تا به فريدون نامه نوشتند كه «شهريارا، به فر يزدان و بخت شاهنشاه لشكر به توران بردم و با دشمنان در آويختم . سه جنگ گران روي داد. تور حيله انگيخت و شبيخون ساز كرد . من آگاه شدم و در پشت اون به كمينگاه نشستم و چون عزم گريز كرد و در پي او شتافتم و نيزه از خفتانش گذراندم و چون باد از زينش برداشتم و بر زمين كوفتم و چنانكه با ايرج كرده بود سر از تنش جدا كردم . سر تور را اينك نزد تو مي فرستم و ايستاده ام تا كار سلم را نيز بسازم و زاد و بومش را ويران كنم و كين ايرج را بخواهم.»
--------------------------------------------------
 ‫صفحه ۳۵شاهنامه: كشته شدن سلم



    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ۲−‫۳ دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.
    ‫ صفحات شاهنامه ‫ازصفحه اول تا امروز


    گرفتن قارن دژ الانان را

    به سلم آگهی رفت ازین رزمگاه
    وزان تیرگی کاندر آمد به ماه
    پس پشتش اندر یکی حصن بود
    برآورده سر تا به چرخ کبود
    چنان ساخت کاید بدان حصن باز
    که دارد زمانه نشیب و فراز
    هم این یک سخن قارن اندیشه کرد
    که برگاشتش سلم روی از نبرد
    کالانی دژش باشد آرامگاه
    سزد گر برو بربگیریم راه
    که گر حصن دریا شود جای اوی
    :کسی نگسلاند ز بن پای اوی
    یکی جای دارد سر اندر سحاب
    :به چاره برآورده از قعر آب
    نهاده ز هر چیز گنجی به جای
    :فگنده برو سایه پر همای
    مرا رفت باید بدین چاره زود
    :رکاب و عنان را بباید بسود
    اگر شاه بیند ز جنگ​آوران
    :به کهتر سپارد سپاهی گران
    همان با درفش همایون شاه
    :هم انگشتر تور با من به راه
    بباید کنون چاره​ای ساختن
    :سپه را بحصن اندر انداختن
    من و گردگر شاسپ و تیره شب
    :برین راز بر باد مگشای لب
    چو روی هوا گشت چون آبنوس
    :نهادند بر کوهه​ی پیل کوس
    همه نامداران پرخاشجوی
    :ز خشکی به دریا نهادند روی
    سپه را به شیروی بسپرد و گفت
    :که من خویشتن را بخواهم نهفت
    شوم سوی دژبان به پیغمبری
    :نمایم بدو مهر انگشتری
    چو در دژ شوم برفرازم درفش
    :درفشان کنم تیغهای بنفش
    شما روی یکسر سوی دژ نهید
    :چنانک اندر آید دمید و دهید
    سپه را به نزدیک دریا بماند
    :به شیروی شیراوژن و خود براند
    بیامد چو نزدیکی دژ رسید
    :سخن گفت و دژدار مهرش بدید
    چنین گفت کز نزد تور آمدم
    :بفرمود تا یک زمان دم زدم
    مرا گفت شو پیش دژبان بگوی
    :که روز و شب آرام و خوردن مجوی
    کز ایدر درفش منوچهر شاه
    :سوی دژ فرستد همی با سپاه
    تو با او به نیک و به بد یار باش
    :نگهبان دژ باش و بیدار باش
    چو دژبان چنین گفتها را شنید
    :همان مهر انگشتری را بدید
    همان گه در دژ گشادند باز
    :بدید آشکارا ندانست راز
    نگر تا سخنگوی دهقان چه گفت
    :که راز دل آن دید کو دل نهفت
    مرا و ترا بندگی پیشه باد
    :ابا پیشه​مان نیز اندیشه باد
    به نیک و به بد هر چه شاید بدن
    :بباید همی داستهانها زدن
    چو دژدار و چون قارن رزمجوی
    :یکایک بروی اندر آورده روی
    یکی بدسگال و یکی ساده دل
    :سپهبد بهر چاره آماده دل
    همی جست آن روز تا شب زمان
    :نه آگاه دژدار از آن بدگمان
    به بیگانه بر مهر خویشی نهاد
    :بداد از گزافه سر و دژ بباد
    چو شب روز شد قارن رزمخواه
    :درفشی برافراخت چون گرد ماه
    خروشید و بنمود یک یک نشان
    :به شیروی و گردان گردنکشان
    چو شیروی دید آن درفش یلی
    :به کین روی بنهاد با پردلی
    در حصن بگرفت و اندر نهاد
    :سران را ز خون بر سر افسر نهاد
    به یک دست قارن به یک دست شیر
    :به سر گرز و تیغ آتش و آب زیر
    چو خورشید بر تیغ گنبد رسید
    :نه آیین دژ بد نه دژبان پدید
    نه دژ بود گفتی نه کشتی بر آب
    :یکی دود دیدی سراندر سحاب
    درخشیدن آتش و باد خاست
    :خروش سواران و فریاد خاست
    چو خورشید تابان ز بالا بگشت
    :چه آن دژ نمود و چه آن پهن دشت
    بکشتند ازیشان فزون از شمار
    همی دود از آتش برآمد چوقار

    تدبير منوچهر
    وقتي خبر رسيد كه تور به دست منوچهر از پا در آمد سلم هراسان شد. در پشت سپاه توران در كنار درياي دژي بود بلند و استوار به نام«دژ آلانان» كه دست يافتن بدان كاري بس دشوار بود . سلم با خود انديشيد كه چاره آنست كه به دژ درآيد و در آنجا پناه جويد و از آسيب منوچهر در امان بماند. منوچهر به زيركي و خردمندي بياد آورد كه در پس سپاه دشمن دژ آلانان است و اگر سلم در آن جاي بگيرد از دست وي رسته است و گرفتار كردنش دست نخواهد داد. پس با قارون در اين باره راي زد و گفت «چاره آنست پيش از آنكه سلم به دژ در آيد دژ را خود به چنگ آريم و راه سلم را ببنديم.» قارون گفت «اگر شاه فرمان دهد من با سپاهي كار آزموده به گرفتن دژ ميروم و آن را به بخت شاه مي گشايم و شاه خود در قلب سپاه بماند . اما بايد درفش كياني و نگين تور را نيز همراه بردارم.»
    شاه بر اين انديشه همداستان شد و چون شب در رسيد قارون با شش هزار مرد جنگي رهسپار دژ گرديد . چون به نزديك دژ رسيد قارون سپاه را به شيروي (پهلوان ايراني) كه همراه آمده بود سپرد و گفت «من به دژ مي روم و به دژبان مي گوئيم فرستاده تورم و نگين تور را به او نشان مي دهم . چون به دژ در آمدم درفش شاهي را در دژ بر پا مي كنم . شما چون درفش را ديديد بسوي دژ بتازيد تا من از درون و شما از بيرون دژ را بچنگ آوريم.»
    سپس قارون تنها به سوي دژ رفت . دژبان راه بر وي گرفت. قارون گفت «مرا تور، شاه چين و تركستان، فرستاده كه نزد تو بيايم و ترا در نگاهداشتن دژ ياري كنم تا اگر سپاه منوچهر به دژ حمله برد با هم بكوشيم و لشكر دشمن را از دژ برانيم.» دژبان خام و ساده دل بود چون اين سخنها را شنيد و نگين انگشتري تور را ديد همه را باور داشت و در دژ را بر قارون گشود. قارون شب را در دژ گذراند و چون روز شد درفش كياني را در ميان دژ بر افراشت. سپاهيان وي چون درفش را از دور ديدند پاي در ركاب آوردند و با تيغهاي آخته به دژ روي نهادند. شيروي از بيرون و قارون از درون بر نگهبانان دژ حمله كردند و به زخم گرز و تير و شمشير دژبانان را به خاك هلاك انداختند و آتش در دژ زدند. چون نيمروز شد ديگر از دژ و دژبانان اثري نبود . تنها دودي در جاي آن سر بر آسمان داشت


    از آن جـــــايـــــگـــــه قـــــارن رزم خــــــواه
    بـــيـــامـــد بـــه نـــزد مـــنـــوچـــهـــر شــــاه
    بـه شــاه نــو آيــيــن بــگــفــت آن چــه كــرد
    وز آن گــــــردش روزگــــــار نـــــــبـــــــرد
    بــرو بــر مـــنـــوچـــهـــر كـــرد آفـــريـــن
    كـه بـي تــو مــبــاد اســپ و گــوپــال و زيــن
    تــو ز ايــدر بــرفـــتـــي بـــيـــامـــد ســـپـــاه
    نــو آيــيــن يــكــي نــامــور كــيــنـــه خـــواه
    نــبــيـــره ي ســـپـــهـــدار ضـــحـــاك بـــود
    شـــنـــيـــدم كـــه كـــاكـــوي نـــاپـــاك بـــود
    يـــكـــي تـــاخـــتـــن كـــرد بـــا ســـد هـــزار
    ســــواران گـــــردنـــــكـــــش و نـــــامـــــدار
    بـــكـــشـــت از دلـــيـــران مـــا چـــنـــد مـــرد
    كــــه بــــودنــــد شــــيــــران روز نــــبــــرد
    كــنــون ســلـــم را راي جـــنـــگ آمـــدســـت
    كـه يــارش ز دژهــوخــت كــنــگ آمــدســت
    يــكــي ديــو جــنــگــيــش گــويــنــد هــســـت
    كــــنــــد رزم نــــابــــاك بـــــا زور دســـــت
    هــــنــــوز انــــدر آورد نــــبــــســــودمــــش
    بـــه گـــرز دلـــيـــران نـــپـــيــــمــــودمــــ ش
    چــو ايــن بــاره آيــد ســوي مــا بــه جــنــگ
    ورا بــرگــرايــم بـــبـــيـــنـــمـــش ســـنـــگ
    بـــدو گـــفـــت قـــارن كـــه اي شـــهـــريـــار
    كـــه آيـــد بـــه پـــيــــش تــــو در كــــارزار
    اگــر هــم نـــبـــرد تـــو بـــاشـــد پـــلـــنـــگ
    بـــدرد بـــرو پـــوســــت از يــــاد جــــنــــگ
    كـدامـســت كــاكــوي و كــاكــوي چــيــســت
    هــم آورد تــو در جــهــان مــرد كـــيـــســـت
    مــن اكــنــون بــه هــوش دل و پــاك مـــغـــز
    يــكــي چــاره ســازم بـــريـــن كـــار نـــغـــز
    كـزيـن پـس سـوي مـا ز دژهــوخــت كــنــگ
    چـو كـاكـوي سـركـش نــيــايــد بــه جــنــگ
    چـــنـــيـــن داد پـــاســـخ بـــدو شـــهـــريــــار
    كــه دل را بــديــن كــار غــمــگـــيـــن مـــدار
    تـو خـود رنـجـه گــشــتــي بــديــن تــاخــتــن
    ســپـــه بـــردن و كـــيـــنـــه را ســـاخـــتـــن
    كــــنــــون گـــــاه رزم مـــــن آمـــــد فـــــراز
    تـــو دم بـــر زن اي گــــرد گــــردن فــــراز
    بــگــفـــت ايـــن و آواز شـــيـــپـــور و نـــاي
    بـــرآمــــد ز دهــــلــــيــــز پــــرده ســــراي
    خـــــــروش ســــــــواران و آواي كــــــــوس
    هــوا قــيــرگـــون شـــد زمـــيـــن آبـــنـــوس
    تـــو گـــفـــتـــي كـــه الـــمـــاس جـــان داردي
    هـــمــــان گــــرز و نــــيــــزه زبــــان داردي
    دهــــاده خــــروش آمــــد و دار و گــــيـــــر
    هـــوا دام كـــرگـــس شـــد از پــــر تــــيــــر
    فـسـرده ز خــون پــنــجــه بــر دســت تــيــغ
    چـكــان قــطــره ي خــون ز تــاريــك مــيــغ
    تــو گــفــتــي زمــيـــن مـــوج خـــواهـــد زدن
    وز آن مـــــوج بـــــر اوج خـــــواهــــــد زدن
    بــرون رفــت كــاكـــوي و بـــرزد غـــريـــو
    بــرآويـــخـــت بـــا شـــاه چـــون نـــره ديـــو
    تــو گــفــتــي دو پــيــلـــنـــد هـــر دو ژيـــان
    گـــشـــاده بـــرو دســـت بـــســـتـــه مـــيــــان
    يــكـــي نـــيـــزه زد بـــر كـــمـــرگـــاه شـــاه
    بــجــنــبــيـــد بـــر ســـرش رومـــي كـــلـــاه
    زره بـــر كــــمــــربــــنــــد او بــــر دريــــد
    از آهـــن كـــمـــرگـــاهـــش آمــــد پــــديــــد
    يـــكـــي تـــيـــغ زد شــــاه بــــر گــــردنــــش
    هــمــه چــاك شــد جــوشــن انـــدر تـــنـــش
    دو خــونــي بــريــن گــونــه تــا نـــيـــم روز
    چـو سـرگـشـتـه شـد هــور گــيــتــي فــروز
    هــمــي چــون پــلــنــگــان بــرآويــخــتــنـــد
    هــمــه خــاك بــا خــون بــرآمــيــخــتـــنـــد
    چـو خـورشـيـد گـردان ز گـنــبــد بــگــشــت
    بـه خـون غـرقـه بـد كـوه و هـامـون و دشـت
    دل شـــاه در جـــنـــگ بـــرگـــشـــت تـــنـــگ
    بـــيـــفـــشـــارد ران بـــيــــازيــــد چــــنــــگ
    كــمــربــنــد كــاكــوي بـــگـــرفـــت خـــوار
    ز زيـــن بـــرگـــرفـــت آن تـــن پـــيـــلــــوار
    بـيــنــداخــت خــســتــه بــر آن گــرم خــاك
    بـه شـمـشـيـر كـردش بـر و سـيــنــه چــاك
    شــد آن مــرد تــازي بــه تـــيـــزي بـــه بـــاد
    جـــــز آن روز بـــــد را ز مــــــادر نــــــزاد
    تاخت كردن كاكوي
    قارون پس از اين پيروزي به سوي منوچهر بازگشت و داستان گرفتن دژ و كوفتن آنرا به شاه باز گفت. منوچهر گفت «پس از آنكه تو روي به دژ گذاشتي پهلواني نو آئين از تورانيان بر ما تاخت. نام وي (كاكوي) و نبيره ضحاك تازي است كه فريدون وي را از پاي در آورد و كاخ ستمش را ويران كرد . اكنون كاكوي به ياري سلم برخاسته و تني چند از مردان جنگي ما را بر خاك انداخته . اما من خود هنوز وي را نيازموده ام . چون اين بار به ميدان آيد از تيغ من رهائي نخواهد يافت.» قارون گفت «اي شهريار ، در جهان كسي هماورد تو نيست، كاكوي كيست؟ آنكس كه با تو درافتد با بخت خويش در افتاده است . اكنون نيز بگذار تا من كار كاكوي را چاره كنم.»
    منوچهر گفت «تو كاري دشوار از پيش برده اي و هنوز از رنج راه نياسوده اي . كار كاكوي با من است.» اين به گفت و فرمان داد تا ناي و شيپور جنگ نواختند. سپاه چون كوه از جاي بجنبيد و دليران و سواران چون شيران مست به سپاه توران حمله بردند. از هر سو غريو جنگيان برخاست و برق تيغ درخشيدن گرفت. كاكوي پهلوان بانگ بركشيد و چون نره ديوي سهمناك به ميدان آمد. منوچهر از اين سوي تيغ در كف از قلب سپاه ايران بيرون تاخت. از هر دو سوار چنان غريوي برخاست كه در دشت به لرزه در آمد.كاكوي نيزه بسوي شاه پرتاب كرد و زره او را تا كمر گاه دريد. منوچهر تيغ بر كشيد و چنان بر تن كاكوي نواخت كه جوشنش سراپا چاك شد . تا نيمروز دو پهلوان در نبرد بودند اما هيچيك را پيروزي دست نداد. چون آفتاب از نيمروز گذشت دل منوچهر از درازاي نبرد آزرده شد. ران بيفشرد و چنگ انداخت و كمربند كاكوي را گرفت و تن پيل وارش را از زين برداشت و سخت برخاك كوفت و بشمشير تيز سينه او را چاك داد.


    گريختن سلم و كشته شدن او به دست منوچهر


    همه روی دریا شده قیرگون
    :همه روی صحرا شده جوی خون
    تهی شد ز کینه سر کینه دار
    :گریزان همی رفت سوی حصار
    پس اندر سپاه منوچهر شاه
    :دمان و دنان برگرفتند راه
    چو شد سلم تا پیش دریا کنار
    :ندید آنچه کشتی برآن رهگذار
    چنان شد ز بس کشته و خسته دشت
    :که پوینده را راه دشوار گشت
    پر از خشم و پر کینه سالار نو
    :نشست از بر چرمه​ی تیزرو
    بیفگند بر گستوان و بتاخت
    :به گرد سپه چرمه اندر نشاخت
    رسید آنگهی تنگ در شاه روم
    :خروشید کای مرد بیداد شوم
    بکشتی برادر ز بهر کلاه
    :کله یافتی چند پویی براه
    کنون تاجت آوردم ای شاه و تخت
    :به بار آمد آن خسروانی درخت
    زتاج بزرگی گریزان مشو
    :فریدونت گاهی بیاراست نو
    درختی که پروردی آمد به بار
    :بیابی هم اکنون برش در کنار
    اگر بار خارست خود کشته​ای
    :و گر پرنیانست خود رشته​ای
    همی تاخت اسپ اندرین گفت​گوی
    :یکایک به تنگی رسید اندر اوی
    یکی تیغ زد زود بر گردنش
    :بدو نیمه شد خسروانی تنش
    بفرمود تا سرش برداشتند
    :به نیزه به ابر اندر افراشتند
    بماندند لشکر شگفت اندر اوی
    :ازان زور و آن بازوی جنگجوی
    همه لشکر سلم همچون رمه
    :که بپراگند روزگار دمه
    برفتند یکسر گروها گروه
    :پراگنده در دشت و دریا و کوه
    یکی پرخرد مرد پاکیزه مغز
    :که بودش زبان پر ز گفتار نغز
    بگفتند تازی منوچهر شاه
    :شوم گرم و باشد زبان سپاه
    بگوید که گفتند ما کهتریم
    :زمین جز به فرمان او نسپریم
    گروهی خداوند بر چارپای
    :گروهی خداوند کشت و سرای
    سپاهی بدین رزمگاه آمدیم
    :نه بر آرزو کینه خواه آمدیم
    کنون سر به سر شاه را بنده​ایم
    :دل و جان به مهر وی آگنده​ایم
    گرش رای جنگ است و خون ریختن
    :نداریم نیروی آویختن
    سران یکسره پیش شاه آوریم
    :بر او سر بیگناه آوریم
    براند هر آن کام کو را هواست
    :برین بیگنه جان ما پادشاست
    بگفت این سخن مرد بسیار هوش
    :سپهدار خیره بدو دادگوش
    چنین داد پاسخ که من کام خویش
    :به خاک افگنم برکشم نام خویش
    هر آن چیز کان نز ره ایزدیست
    :از آهرمنی گر ز دست بدیست
    سراسر ز دیدار من دور باد
    :بدی را تن دیو رنجور باد
    شما گر همه کینه​دار منید
    :وگر دوستدارید و یار منید
    چو پیروزگر دادمان دستگاه
    :گنه کار پیدا شد از بی​گناه
    کنون روز دادست بیداد شد
    :سران را سر از کشتن آزاد شد
    همه مهر جویید و افسون کنید
    :ز تن آلت جنگ بیرون کنید
    خروشی بر آمد ز پرده سرای
    :که ای پهلوانان فرخنده رای
    ازین پس به خیره مریزید خون
    :که بخت جفاپیشگان شد نگون
    همه آلت لشکر و ساز جنگ
    :ببردند نزدیک پور پشنگ
    كشته شدن سلم



    با كشته شدن كاكوي پشت سپاه سلم شكسته شد. ايرانيان نيرو گرفتند و سخت بر دشمن تاختند. سلم دانست با منوچهر برنميايد. گريزان روي به دژ آلانان گذاشت تا در آنجا پناه گيرد و از آسيب دشمن در امان ماند. منوچهر دريافت و با سپاه گران در پي وي تاخت. سلم چون به كنار دريا رسيد از دژ اثري نديد . همه را سوخته و ويران و با خاك يكسان يافت. اميدش سرد شد و با لشكر خود رو به گريز نهاد. سپاه ايران تيغ بركشيدند و در ميان گريزندگان افتادند. منوچهر كه در پي كينه جوئي ايرج بود سلم را در نظر آورد . اسب را تيز كرد تا به نزديك وي رسيد. آنگاه خروش بر آورد كه «اي شوم بخت بيدادگر ، تو برادر را به آرزوي تخت و تاج كشتي. اكنون به ايست كه براي تو تخت و تاج آورده ام . درختي كه از كين و آز كاشتي اينك بار آورده؛ هنگام است كه از باران آن بچشي. با تو چنان خواهم كرد كه تو با نياي من ايرج كردي. باش تا خوانخواهي مردان را ببيني.» اين بگفت و تيز پيش تاخت و شمشير بر كشيد و سخت بر سر سلم نواخت و او را دو نيمه كرد .

    منوچهر فرمان داد تا سر از تن سلم برداشتند و بر سر نيزه كردند. لشكريان سلم چون سرسالار خود را بر نيزه ديدند خيره ماندند و پريشان گشتند و چوه رمه طوفان زده پراكنده شدند و گروه گروه به كوه و كمر گريختند. سرانجام امان خواستند و مردي خردمند و خوب گفتار نزد منوچهر فرستادند كه «شاها ، ما سراسر تو را بنده و فرمانبريم. اگر به نبرد برخاستيم راي ما نبود. ما بيشتر شبان و برزگريم و سر جنگ نداريم. اما فرمان داشتيم كه به كارزا برويم . اكنون دست در دامن داد و بخشايش تو زنده ايم . پوزش ما را به پذير و جان ناچيز را بر ما ببخشاي.»

    منوچهر چون سخن فرستاده را شنيد گفت «از من دور باد كه با افتادگان پنجه در افكنم. من بكين خواهي ايرج بود كه ساز جنگ كردم. يزدان را سپاس كه كام يافتم و بدنهادان را به سزا رساندم. اكنون فرمان اينست كه دشمن امان بيابد و هر كس به زاد بوم خويش برود و نيكوئي و دين داري پيشه كند»

    سپاه چين و روم شاه را ستايش كردند و آفرين گفتند و جامه جنگ از تن بيرون آوردند و گروه گروه پيش منوچهر آمدند و زمين بوسيدند و سلاح خويش را از تيغ و شمشير و نيزه و جوشن و ترك و سپر و خود و خفتان و كوپال و خنجر و ژوبين و برگستوان به وي بازگشتند و ستايش كنان راه خويش گرفتند.


    سپهبد منوچهر بنواختشان
    :براندازه بر پایگه ساختشان
    سوی دژ فرستاد شیروی را
    :جهاندیده مرد جهانجوی را
    بفرمود کان خواسته برگرای
    :نگه کن همه هر چه یابی به جای
    به پیلان گردونکش آن خواسته
    :به درگاه شاه​آور آراسته
    بفرمود تا کوس رویین و نای
    :زدند و فرو هشت پرده سرای
    سپه را ز دریا به هامون کشید
    :ز هامون سوی آفریدون کشید
    چو آمد به نزدیک تمیشه باز
    :نیا را بدیدار او بد نیاز
    برآمد ز در ناله​ی کر نای
    :سراسر بجنبید لشکر ز جای
    همه پشت پیلان ز پیروزه تخت
    :بیاراست سالار پیروز بخت
    چه با مهد زرین به دیبای چین
    :بگوهر بیاراسته همچنین
    چه با گونه گونه درفشان درفش
    جهانی شده سرخ و زرد و بنفش
    ز دریای گیلان چو ابر سیاه
    :دمادم بساری رسید آن سپاه
    چو آمد بنزدیک شاه آن سپاه
    :فریدون پذیره بیامد براه
    همه گیل مردان چو شیر یله
    :ابا طوق زرین و مشکین کله
    پس پشت شاه اندر ایرانیان
    :دلیران و هر یک چو شیر ژیان
    به پیش سپاه اندرون پیل و شیر
    :پس ژنده پیلان یلان دلیر
    درفش درفشان چو آمد پدید
    :سپاه منوچهر صف بر کشید
    پیاده شد از باره سالار نو
    :درخت نوآیین پر از بار نو
    زمین را ببوسید و کرد آفرین
    :بران تاج و تخت و کلاه و نگین
    فریدونش فرمود تا برنشست
    :ببوسید و بسترد رویش به دست
    پس آنگه سوی آسمان کرد روی
    :که ای دادگر داور راست​گوی
    تو گفتی که من دادگر داورم
    :به سختی ستم دیده را یاورم
    همم داد دادی و هم داوری
    :همم تاج دادی هم انگشتری
    بفرمود پس تا منوچهر شاه
    :نشست از بر تخت زر با کلاه
    سپهدار شیروی با خواسته
    :به درگاه شاه آمد آراسته
    بفرمود پس تا منوچهر شاه
    :ببخشید یکسر همه با سپاه
    چو این کرده شد روز برگشت بخت
    :بپژمرد برگ کیانی درخت
    کرانه گزید از بر تاج و گاه
    :نهاده بر خود سر هر سه شاه
    پر از خون دل و پر ز گریه دو روی
    :چنین تا زمانه سرآمد بروی
    فریدون شد و نام ازو ماند باز
    :برآمد برین روزگار دراز
    همان نیکنامی به و راستی
    :که کرد ای پسر سود برکاستی
    منوچهر بنهاد تاج کیان
    بزنار خونین ببستش میان
    برآیین شاهان یکی دخمه کرد
    :چه از زر سرخ و چه از لاژورد
    نهادند زیر اندرش تخت عاج
    :بیاویختند از بر عاج تاج
    بپدرود کردنش رفتند پیش
    :چنان چون بود رسم آیین و کیش
    در دخمه بستند بر شهریار
    :شد آن ارجمند از جهان زار و خوار
    بازگشتن منوچهر
    آنگاه منوچهر فرستاده تيز تك نزد فريدون گسيل كرد و سر سلم را نزد وي فرستاده و آنچه در پيكار گذشته بود باز نمود و پيام داد كه خود نيز به زودي به ايران باز خواهد گشت. فريدون و نامداران و گردنكشان ايران با سپاه به پيشواز رفتند و منوچهر و فريدون با شكوه بسيار يكديگر را ديدار كردند و جشن بر پا ساختند و به سپاهيان زر و سيم بخشيدند. آنگاه فريدون منوچهر را به سام نريمان پهلوان نام آور ايران سپرد و گفت «من رفتني ام. نبيره خود را به تو سپردم. او را در پادشاهي پشت و ياور باش.»

    سپس روي به آسمان كرد و گفت «اي دادار پاك، از تو سپاس دارم. مرا تاج و نگين بخشيدي و در هر كار ياوري كردي . به ياري تو راستي پيشه كردم و در داد كوشيدم و همه گونه كام يافتم . سرانجام دو بيدادگر بدخواه نيز پاداش ديدند. اكنون از عمر به سيري رسيده ام . تقدير چنان بود كه سر از تن هر سه فرزند دلبندم جدا ببينم. آنچه تقدير بود روي نمود. ديگر مرا از اين جهان آزاد كن و به سراي ديگر فرست.»

    آنگاه فريدون منوچهر را به جاي خويش برتخت شاهنشاهي نشاند و به دست خود تاج كياني را برسر وي گذاشت .

-------------------------------------------------------------------
 ‫صفحه۳۶ شاهنامه: بدنیاآمدن زال



    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ۲−‫۳ دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.
    ‫ صفحات شاهنامه ‫ازصفحه اول تا امروز

    گفتار اندر زادن زال
    كــنــون پــر شــگــفــتـــي يـــكـــي داســـتـــان
    بـــپـــيـــونـــدم از گـــفـــتـــه ي بـــاســـتــــان
    نـــگـــه كـــن كـــه مـــر ســـام را روزگــــار
    چــه بــازي نــمـــود اي پـــســـر گـــوش دار
    نــــبــــود ايـــــچ پـــــســـــر مـــــر ســـــام را
    دلـــــش بـــــود جـــــويـــــنـــــده ي كـــــام را
    نـــگـــاري بـــد انـــدر شـــبــــســــتــــان اوي
    ز گــلــبــرگ رخ داشــت وز مــشــگ مـــوي
    از آن مـــاهـــش امــــيــــد فــــرزنــــد بــــود
    كـه خــورشــيــد چــهــر و بــرومــنــد بــود
    ز ســـام نـــريـــمـــان هـــمـــو بــــار داشــــت
    ز بـــــار گـــــران تـــــنـــــش آزار داشــــــت
    ز مـــادر جـــدا شـــد بـــر آن چــــنــــد روز
    نـگــاري چــو خــورشــيــد گــيــتــي فــروز
    بــه چــهــره چــنــان بــود تــابــنــده شـــيـــد
    ولــيــكــن هــمـــه مـــوي بـــودش ســـپـــيـــد
    پــســر چــون ز مــادر بـــر آن گـــونـــه زاد
    نــكــردنــد يـــك هـــفـــتـــه بـــر ســـام يـــاد
    شـــبـــســـتــــان آن نــــامــــور پــــهــــلــــوان
    هـــمـــه پـــيـــش آن خـــرد كـــودك نــــوان
    كــســـي ســـام يـــل را نـــيـــارســـت گـــفـــت
    كــه فــرزنــد پــيــر آمــد از خــوب جــفــت
    يــكــي دايـــه بـــودش بـــه كـــردار شـــيـــر
    بــــر پــــهــــلــــوان انــــدر آمــــد دلــــيـــــر
    كــه بــر ســـام يـــل روز فـــرخـــنـــده بـــاد
    دل بــــدســـــگـــــالـــــ ان او كـــــنـــــده بـــــاد
    پــــس پـــــرده ي تـــــو دراي نـــــام جـــــوي
    يــــكــــي پــــور پــــاك آمــــد از مــــاه روي
    تـنـش نـقـره ي سـيــم و رخ چــون بــهــشــت
    بــرو بــر نـــبـــيـــنـــي يـــك انـــدام زشـــت
    از آهــو هــمــان كــش ســپــيــدســـت مـــوي
    چــنــيــن بــود بــخـــش تـــو اي نـــام جـــوي
    فــــرود آمــــد از تــــخــــت ســـــام ســـــوار
    بـــه پــــرده درآمــــد ســــوي نــــوبــــهــــار
    چــو فــرزنــد را ديــد مـــويـــش ســـپـــيـــد
    بـه بــود از جــهــان ســر بــه ســر نــاامــيــد
    ســـوي آســـمـــان ســـر بــــرآورد راســــت
    ز دادآور آنــــگــــاه فــــريــــاد خــــواســــت
    كـــه اي بـــرتـــر از كـــژي و كـــاســــتــــي
    بــهــي ز آن فــزايــد كــه تـــو خـــواســـتـــي
    اگـــر مـــن گــــنــــاهــــي گــــران كــــرده ام
    وگـــــر كـــــيـــــش آهــــــرمــــــن آورده ام
    بـــه پـــوزش مـــگـــر كـــردگـــار جـــهــــان
    بــه مــن بــربــبــخـــشـــايـــد انـــدر نـــهـــان
    بــپــيــچــد هــمــي تــيــره جــانـــم ز شـــرم
    بــجـــوشـــد هـــمـــي در دلـــم خـــون گـــرم
    چــو آيــنــد و پــرســنـــد گـــردن كـــشـــان
    چــه گــويــم ازيـــن بـــچـــه ي بـــدنـــشـــان
    چـه گـويـم كـه ايـن بـچـه ي ديــو چــيــســت
    پـلـنـگ و دورنـگـســت وگــرنــه پــريــســت
    ازيـــن نـــنـــگ بـــگـــذارم ايـــران زمـــيــــن
    نــخــواهــم بــريـــن بـــوم و بـــر آفـــريـــن
    بـــفـــرمـــود پـــس تـــاش بـــرداشـــتــــنــــد
    از آن بـــوم و بـــر دور بـــگـــذاشـــتــــنــــد
    بــه جــايــيــكــه ســيــمــرغ را خــانــه بــود
    بــدان خــانــه ايــن خــرد بــيـــگـــانـــه بـــود
    نــهــادنــد بـــر كـــوه و گـــشـــتـــنـــد بـــاز
    بـــــرآمـــــد بـــــريـــــن روزگــــــاري دراز
    چـــنـــان پـــهـــلــــوان زاده ي بــــي گــــنــــاه
    نـــدانـــســـت رنـــگ ســـپـــيـــد از ســـيــــاه
    پــدر مــهــر و پــيــونــد بــفــگــنـــد خـــوار
    جــفـــا كـــرد بـــر كـــودك شـــيـــرخـــوار
    يــكــي داســتـــان زد بـــريـــن نـــره شـــيـــر
    كــجــا بــچــه را كــرده بــد شــيــر ســيـــر
    كــــه گــــر مــــن تــــرا خــــون دل دادمـــــي
    ســـپـــاس ايـــچ بـــر ســـرت نـــنـــهـــادمــــي
    كـــه تـــو خـــود مـــرا ديـــده و هــــم دلــــي
    دلــم بــگــســلـــد گـــر ز مـــن بـــگـــســـلـــي
    چــو ســيــمــرغ را بــچــه شــد گــرســنـــه
    بـــه پــــرواز بــــرشــــد دمــــان از بــــنــــه
    يــكــي شــيــرخـــواره خـــروشـــنـــده ديـــد
    زمــيــن را چــو دريــاي جـــوشـــنـــده ديـــد
    ز خــــاراش گــــهـــــواره و دايـــــه خـــــاك
    تــن از جــامــه دور و لــب از شــيـــر پـــاك
    بـــگـــرد انـــدرش تـــيـــره خـــاك نـــژنـــد
    بـه سـر بـرش خـورشـيـد گــشــتــه بــلــنــد
    پــلــنــگــش بــدي كـــاشـــكـــي مـــام و بـــاب
    مـــگـــر ســـايـــه اي يـــافـــتـــي زآفـــتــــاب
    فــرود آمــد از ابــر ســيــمــرغ و چـــنـــگ
    بــزد بــرگــرفــتـــش از آن گـــرم ســـنـــگ
    بـــبـــردش دمـــان تـــا بـــه الـــبــــرز كــــوه
    كـــه بـــودش بـــدان جـــا كـــنـــام و گـــروه
    ســوي بــچــگـــان بـــرد تـــا بـــشـــكـــرنـــد
    بــــدان نــــالــــه ي زار او نــــنــــگــــرنـــــد
    بـــبـــخـــشـــود يـــزدان نـــيــــكــــي دهــــش
    كـــجــــا بــــودنــــي داشــــت انــــدر بــــوش
    نــگـــه كـــرد ســـيـــمـــرغ بـــا بـــچـــگـــان
    بــر آن خـــرد خـــون از دو ديـــده چـــكـــان
    شــگــفــتــي بــرو بــرفــگـــنـــدنـــد مـــهـــر
    بــمــانــدنــد خــيــره بــدان خـــوب چـــهـــر
    شــكــاري كــه نــازك تــر آن بـــرگـــزيـــد
    كـه بـي شـيــر مــهــان هــمــي خــون مــزيــد
    بــــديــــن گــــونــــه تــــا روزگــــاري دراز
    بـــــرآورد دانـــــنـــــده بـــــگـــــشـــــاد راز
    چــو آن كــودك خــرد پــرمــايـــه گـــشـــت
    بـــر آن كـــوه بـــر روزگـــاري گــــذشــــت
    يــكــي مــرد شــد چـــون يـــكـــي زاد ســـرو
    بـرش كـوه سـيـمـيــن مــيــانــش چــو غــرو
    نــشـــانـــش پـــراگـــنـــده شـــد در جـــهـــان
    بــد ونــيـــك هـــرگـــز نـــمـــانـــد نـــهـــان

    داستان سام و سيمرغ
    سام نريمان، امير زابل و سر آمد پهلوانان ايران، فرزندي نداشت واز اينرو خاطرش اندوهگين بود. سرانجام زن زيبا رويي از او بارور شد و كودكي نيكچهره زاد . اما كودك هر چند سرخ روي و سياه چشم و خوش سيما بود موي سرو رويش همه چون برف سپيد بود. مادرش اندوهناك شد. كسي را ياراي آن نبود كه به سام نريمان پيام برساند و بگويد ترا پسري آماده است كه موي سرش چون پيران سپيد است . دايه كودك كه زني دلير بود سرانجام بيم را به يك سو گذاشت و نزد سام آمد و گفت « اي خداوند مژده باد كه ترا فرزندي آمده نيكچهره و تندرست كه چون آفتاب ميدرخشد. تنها موي سرو رويش سفيد است . نصيب تو از جهان چنين بود. شادي بايد كرد و غم نبايد خورد.» سام چون سخن دايه را شنيد از تخت به زير آمد و به سرا پرده كودك رفت. كودكي ديد سرخ روي و تابان كه موي پيران داشت. آزرده شد و روي به آسمان كرد و گفت: «اي دادار پاك، چه گناه كردم كه مرا فرزند سپيد موي دادي؟ اكنون اگر بزرگان بپرسند اين كودك با چشمان سياه و موهاي سپيد چيست من چه بگويم و از شرم چگونه سر برآورم؟ پهلوانان و نامداران بر سام نريمان خنده خواهند زد كه پس از چندين گاه فرزندي سپيد موي آورد . با چنين فرزندي من چگونه در زاد بوم خويش بسر برم؟ » اين بگفت و روي بتافت و پر خشم بيرون رفت. سام اندكي بعد فرمان داد تا كودك را از مادر باز گرفتند و بدامن البرز كوه بردند و در آنجا رها كردند. كودك خردسال دور از مهر مادر ، بي پناه و بي ياور ، بر خاك افتاده بود و خورش و پوشش نداشت . ناله بر آورد و گريه آغاز كرد . سيمرغ بر فراز البرز كوه لانه داشت. چون براي يافتن طعمه به پرواز آمد خروش كودك گريان بگوش وي رسيد . فرود آمد و ديد كودكي خردسال بر خاك افتاده انگشت مي مكد و ميگريد. خواست وي را شكار كند اما مهر كودك در دلش افتاد . چنگ زد و او را برداشت تا نزد بچگان خود بپرورد. سالها بر اين بر آمد. كودك باليد و جواني برومند و دلاور شد. كاروانيان كه از كوه مي گذشتند گاه گاه جواني پيلتن و سپيد موي ميديدند كه چابك از كوه و كمر مي گذرد. آوازه او دهان بدهان رفت و در جهان پراكنده شد تا آنكه خبر به سام نريمان رسيد.
    خواب ديدن سام پسر را
    شــبـــي از شـــبـــان داغ دل خـــفـــتـــه بـــود
    ز كـــار زمـــانــــه بــــرآشــــفــــتــــه بــــود
    چـــنـــان ديـــد در خـــواب كـــز هـــنــــدوان
    يــــكــــي مــــرد بـــــر تـــــازي اســـــپ دوان
    ورا مــــــژده دادي بــــــه فـــــــرزنـــــــد او
    بــــر آن بــــرز شـــــاخ بـــــرومـــــنـــــد او
    چــو بــيــدار شــد مــوبــدان را بـــخـــوانـــد
    ازيــن در ســخــن چــنــد گـــونـــه بـــرانـــد
    چــه گــويــيــد گــفــت انـــدريـــن داســـتـــان
    خــردتــان بــريــن هـــســـت هـــم داســـتـــان
    هــر آن كــس كــه بــودنــد پــيــر و جـــوان
    زبـــان بـــرگـــشـــادنـــد بـــر پــــهــــلــــوان
    كـه بـر سـنـگ و بـر خـاك شـيـر و پـلـنـگ
    چــه مــاهــي بــه دريــا درون بــا نـــهـــنـــگ
    هـــمـــه بـــچـــه را پــــرورانــــنــــده انــــد
    ســتــايـــش بـــه يـــزدان رســـانـــنـــده انـــد
    تــو پــيــمــان نــيــكــي دهــش بـــشـــكـــنـــي
    چــنــان بــي گــنـــه بـــچـــه را بـــفـــگـــنـــي
    بــه يــزدان كــنــون ســوي پـــوزش گـــراي
    كــه اويــســت بــر نــيــكــويــي رهــنــمـــاي
    چــو شــب تــيــره شــد راي خــواب آمـــدش
    از انــــديــــشــــه ي دل شــــتـــــاب آمـــــدش
    چــنــان ديــد در خــواب كـــز كـــوه هـــنـــد
    درفــشـــي بـــرافـــراشـــتـــنـــد ي بـــلـــنـــد
    جــــوانــــي پــــديــــد آمــــدي خـــــوب روي
    ســـپـــاهـــي گـــران از پــــس پــــشــــت اوي
    بــه دســت چـــپـــش بـــر يـــكـــي مـــوبـــدي
    ســـوي راســـتــــش نــــامــــور بــــخــــردي
    يــكــي پـــيـــش ســـام آمـــدي ز آن دو مـــرد
    زبــان بــرگــشـــادي بـــه گـــفـــتـــار ســـرد
    كـــه اي مــــرد بــــي بــــاك نــــاپــــاك راي
    دل و ديـــده شــــســــتــــه ز شــــرم خــــداي
    تـــرا دايـــه گـــر مـــرغ شـــايــــد هــــمــــي
    پــس ايــن پــهــلــوانــي چــه بـــايـــد هـــمـــي
    گــر آهــوســت بــر مــرد مـــوي ســـپـــيـــد
    تـرا ريـش و سـر گـشـت چـون خـنـگ بــيــد
    پـــس از آفــــريــــنــــنــــده بــــي زار شــــو
    كــه در تــنــت هــر روز رنــگــيــســـت نـــو
    پــســر گــر بــه نــزديــك تــو بــود خـــوار
    كـــنـــون هـــســـت پـــرورده ي كـــردگـــار
    كــزو مــهــربــان تــر ورا دايــه نـــيـــســـت
    تـرا خـود بـه مـهـر انـدرون مـايــه نــيــســت
    بــه خــواب انــدرون بــرخــروشــيــد ســـام
    چــو شــيـــر ژيـــان كـــانـــدر آيـــد بـــه دام
    چــو بــيــدار شــد بــخــردان را بــخــوانـــد
    ســـران ســـپـــه را هـــمـــه بـــرنـــشـــانــــد
    بـــيـــامـــد دمـــان ســـوي آن كـــوهــــســــار
    كــه افــگــنــدگــان را كــنـــد خـــواســـتـــار
    ســـر انـــدر ثـــريـــا يــــكــــي كــــوه ديــــد
    كــه گــفــتــي كــتــاره بــخــواهــد كــشــيــد
    نــشــيــمـــي ازو بـــركـــشـــيـــده بـــلـــنـــد
    كــه نــايــد ز كــيــوان بـــرو بـــر گـــزنـــد
    فــرو بــرده از شــيــز و صــنــدل عـــمـــود
    يــك انــدر دگــر ســاخـــتـــه چـــوب عـــود
    بـــدان ســـنـــگ خـــارا نـــگـــه كـــرد ســـام
    بـــدان هـــيـــبـــت مـــرغ و هــــول كــــنــــام
    يــكـــي كـــاخ بـــد تـــارك انـــدر ســـمـــاك
    نــه از دســـت رنـــج و نـــه از آب و خـــاك
    ره بـــرشـــدن جــــســــت و كــــي بــــود راه
    دد و دام را بــــر چــــنـــــان جـــــايـــــگـــــاه
    ابـــر آفــــريــــنــــنــــده كــــرد آفــــريــــن
    بــمـــالـــيـــد رخـــســـارگـــان بـــر زمـــيـــن
    هــمــي گــفــت كــاي بــرتــر از جـــايـــگـــاه
    ز روشـــن روان وز خـــورشـــيــــد و مــــاه
    كــزيــن كــودك از پــاك پــشــت مــنــســـت
    نــه از تــخــم بــد گــوهــر آهــرمــنـــســـت
    ازيــن بــرشـــدن بـــنـــده را دســـت گـــيـــر
    مــريــن پــر گـــنـــه را تـــو انـــدر پـــذيـــر
    چــنــيــن گــفــت ســيــمــرغ بــا پـــور ســـام
    كـــه اي ديـــده رنـــج نـــشـــيـــم و كــــنــــام
    پــــدر ســــام يــــل پــــهــــلــــوان جــــهـــــان
    ســـرافـــرازتـــر كــــس مــــيــــان مــــهــــان
    بــديـــن كـــوه فـــرزنـــد جـــوي آمـــدســـت
    تــــــرا نــــــزد او آب روي آمـــــــدســـــــت
    روا بـــاشـــد اكـــنــــون كــــه بــــردارمــــت
    بـــــــي آزار نــــــــزديــــــــك او آرمــــــــت
    بـه سـيـمـرغ بـنـگـر كـه دسـتـان چـه گــفــت
    كــه ســيــر آمــدســتــي هــمــانــا ز جــفـــت
    نــشــيــم تــو رخــشــنـــده گـــاه مـــنـــســـت
    دو پــــر تــــو فــــر كــــلــــاه مــــنــــســـــت
    چــنــيــن داد پــاســخ كــه گــر تـــاج و گـــاه
    بـــبـــيـــنـــي و رســـم كـــيـــانــــي كــــلــــاه
    مـگـر كـايــن نــشــيــمــت نــيــايــد بــه كــار
    يــــكــــي آزمــــايــــش كـــــن از روزگـــــار
    ابـــا خـــويـــشـــتـــن بـــر يـــكـــي پـــر مـــن
    خـــجـــســـتـــه بـــود ســـايـــه ي فـــر مــــن
    گــرت هــيــچ ســخــتـــي بـــه روي آورنـــد
    ور از نـيــك و بــد گــفــت و گــوي آورنــد
    بـــر آتـــش بـــرافـــگـــن يـــكـــي پـــر مــــن
    بـــبـــيـــنـــي هـــم انـــدر زمـــان فــــر مــــن
    كـــــه در زيـــــر پـــــرت بـــــپــــــرورده ام
    ابـــــا بــــــچــــــگــــــانــ ــــت بــــــرآورده ام
    هــمــان گـــه بـــيـــايـــم چـــو ابـــر ســـيـــاه
    بــــي آزارت آرم بـــــديـــــن جـــــايـــــگـــــاه
    فــــرامــــش مــــكــــن مــــهــــر دايـــــه ز دل
    كـــه در دل مـــرا مـــهـــر تـــو دل گــــســــل
    دلــــش كــــرد پــــدرام و بــــرداشـــــتـــــش
    گـــرازان بـــه ابـــر انـــدر افــــراشــــتــــش
    ز پـــــــــروازش آورد نــــــــــزد پــــــــــدر
    رســـيـــده بـــه زيـــر بــــرش مــــوي ســــر
    تــنــش پــيــل وار و بــه رخ چـــون بـــهـــار
    پـــدر چـــون بـــديـــدش بــــنــــالــــيــــد زار
    فــرو بــرد ســر پــيـــش ســـيـــمـــرغ زود
    نــيــايــش هـــمـــي بـــافـــريـــن بـــرفـــزود
    ســراپـــاي كـــودك هـــمـــي بـــنـــگـــريـــد
    هــمــي تــاج و تــخـــت كـــيـــي را ســـزيـــد
    بــر و بــازوي شــيــر و خــورشــيـــد روي
    دل پــهــلـــوان دســـت شـــمـــشـــيـــر جـــوي
    ســپـــيـــدش مـــژه ديـــدگـــان قـــيـــرگـــون
    چــو بــســد لــب و رخ بــه مــانـــنـــد خـــون
    دل ســـام شـــد چـــون بـــهـــشــــت بــــريــــن
    بـــر آن پـــاك فـــرزنـــد كـــرد آفـــريــــن
    بــه مـــن اي پـــســـر گـــفـــت دل نـــرم كـــن
    گـــذشـــتـــه مـــكـــن يـــاد و دل گـــرم كــــن
    مــنــم كــمــتــريــن بــنــده يــزدان پــرســـت
    از آن پــــس كــــه آوردمــــت بــــاز دســـــت
    پــــذيــــرفــــتـــــه ام از خـــــداي بـــــزرگ
    كــه دل بــر تــو هــرگــز نــدارم ســتـــرگ
    بـــجـــويـــم هـــواي تـــو از نـــيـــك و بــــد
    ازيـن پـس چـه خـواهــي تــو چــونــان ســزد
    تـــنـــش را يـــكـــي پـــهـــلـــوانـــي قـــبــــاي
    بـــپـــوشـــيـــد و از كـــوه بـــگـــذارد پــــاي
    فــرود آمــد از كــوه و بـــالـــاي خـــواســـت
    هــمــان جــامــه ي خــســروآراي خــواســت
    ســپــه يـــكـــســـره پـــيـــش ســـام آمـــدنـــد
    گـــــشـــــاده دل و شـــــادكـــــام آمـــــدنــــــد
    تــبـــيـــره زنـــان پـــيـــش بـــردنـــد پـــيـــل
    بـــرآمـــد يـــكـــي گـــرد مـــانـــنـــد نـــيــــل
    خــــروشــــيــــدن كــــوس بــــا كــــرنـــــاي
    هـــمـــان زنـــگ زريــــن و هــــنــــدي دراي
    ســـواران هـــمـــه نـــعـــره بـــرداشـــتـــنـــد
    بــــدان خــــرمــــي راه بــــگــــذاشــــتــــنــ ــد
    چــو انــدر هــوا شــب عـــلـــم بـــرگـــشـــاد
    شـــد آن روي رومـــيـــش زنــــگــــي نــــژاد
    بـــر آن دشـــت هـــامـــون فـــرود آمـــدنــــد
    بــخـــفـــتـــنـــد و يـــك بـــار دم بـــرزدنـــد
    چـو بــر چــرخ گــردان درفــشــنــده شــيــد
    يــكــي خــيــمــه زد از حـــريـــر ســـپـــيـــد

    خواب ديدن سام


    شبي سام در شبستان خفته بود . بخواب ديد كه دلاوري از هندوان سوار بر اسبي تازي پيش تاخت و او را مژده داد كه فرزند وي زنده است. سام از خواب بر جست و دانايان و موبدان را گرد كرد و آنان را از خواب دوشين آگاه ساخت و گفت «راي شما چيست؟ آيا مي توان باور داشت كه كودكي بي پناه از سرماي زمستان و آفتاب تابستان رسته و تا كنون زنده مانده باشد؟» موبدان به خود دل دادند و زبان بسرزنش گشودند كه «اي نامدار، تو ناسپاسي كردي و هديه يزدان را خار داشتي . به دد و دام بيشه و پرنده هوا و ماهي دريا بنگر كه چگونه بر فرزند خويش مهربانند . چرا موي سپيد را بر او عيب گرفتي و از تن پاك و روان ايزديش ياد نكردي؟ اكنون پيداست كه يزدان نگاهدار فرزند توست. آنكه را يزدان نگاهدار تباهي ازو دور است . بايد راه پوزش و پيشگيري و در جستن فرزند بكوشي.» شب ديگر سام در خواب ديد كه از كوهساران هند جواني با درفش و سپاه پديدار شد و در كنارش دو موبد دانا روان بودند. يكي از آن دو پيش آمد و زبان به پرخاش گشود كه « اي مرد بي باك نامهربان ، شرم از خدا نداشتي كه فرزندي را كه به آرزو از خدا مي خواستي به دامن كوه افكندي؟ تو موي سپيد را بر او خرده گرفتي ، اما ببين كه موي خود چون شير سپيد گرديده. خود را چگونه پدري مي خواني كه مرغي بايد نگهدار فرزند تو باشد؟.» سام از خواب جست و بي درنگ ساز سفر كرد و تازان بسوي البرز كوه آمد. نگاه كرد كوهي بلند ديد كه سر به آسمان ميسائيد. بر فراز كوه آشيان سيمرغ چون كاخي بلند افراشته بود و جواني برومند و چالاك بر گرد آشيان ميگشت. سام دانست كه فرزند اوست. خواست تا به وي برسد، اما هر چه جست راهي نيافت. آشيان سيمرغ گوئي با ستارگان همنشين بود. سر بر خاك گذاشت و دادار پاك نيايش كرد و از كرده پوزش خواست و گفت «اي خداي دادگر، اكنون راهي پيش پايم بگذار تا به فرزند خود بازرسم.»
---------------------------------
 ‫صفحه۳۷شاهنامه: ‫زال عاشق دختر‫ی از نژاد ضحاک میشود



    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ۲−‫۳ دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.

    ‫ صفحات شاهنامه ‫ازصفحه اول تا امروز

    آگه شدن منوچهر از كار سام و زال زر

    يـــكـــايـــك بـــه شـــاه آمـــد ايـــن آگـــهــــي
    كـــه ســــام آمــــد از كــــوه بــــا فــــرهــــي
    بـــدان آگـــهـــي شـــد مـــنـــوچـــهـــر شــــاه
    بـــســـي از جـــهـــان آفـــريـــن كــــرد يــــاد
    بـــــفـــــرمـــــود تـــــا نـــــوذر نـــــامــــــدار
    شـــود تــــا زيــــان پــــيــــش ســــام ســــوار
    كـــنــــد آفــــريــــن كــــيــــانــــي بــــر اوي
    بـــدان شـــادمـــانـــي كـــه بـــگــــشــــاد روي
    بـــفـــرمـــايـــدش تـــا ســـوي شـــهــــريــــار
    شــود تــا ســخــن هــا كــنـــد خـــواســـتـــار
    بـــبـــيـــنـــد يـــكـــي روي دســــتــــان ســــام
    بــــه ديــــدار ايــــشــــان شــــود شــــادكــــام
    وزيـــن جـــا ســـوي زاولـــســــتــــان شــــود
    بــر آيــيـــن خـــســـرو پـــرســـتـــان شـــود
    چـــو نـــوذر بـــر ســـام نـــيـــرم رســــيــــد
    يــكــي نـــوجـــهـــان پـــهـــلـــوان را بـــديـــد
    فـــــرود آمـــــد از بـــــاره ســــــام ســــــوار
    گــرفــتــنــد مــر يــك دگــر را در كـــنـــار
    ز شـــاه و ز گـــردان بـــپـــرســـيــــد ســــام
    ازيـــــشـــــان بـــــدو داد نـــــوذر پـــــيــــــام
    چــو بــشـــنـــيـــد پـــيـــغـــام شـــاه بـــزرگ
    زمــيـــن را بـــبـــوســـيـــد ســـام ســـتـــرگ
    دوان ســـــوي درگـــــاه بـــــنـــــهــــــاد روي
    چــنــان كــش بــفــرمــود ديـــهـــيـــم جـــوي
    چـــو آمـــد بـــه نـــزديـــكـــي شـــهـــريــــار
    ســـپـــهـــبـــد پـــذيـــره شـــدش از كـــنــــار
    درفـــش مـــنـــوچـــهـــر چـــون ديـــد ســــام
    پـــيــــاده شــــد از بــــاره بــــگــــذارد گــــام
    مــنــوچــهــر فــرمــود تـــا بـــرنـــشـــســـت
    مــر آن پــاك دل گــرد خــســـرو پـــرســـت
    ســـوي تـــخـــت و ايـــوان نـــهـــادنــــد روي
    چــه ديــهــيــم دار و چــه ديــهـــيـــم جـــوي
    مــنــوچــهــر بــرگـــاه بـــنـــشـــســـت شـــاد
    كـــلـــاه بـــزرگـــي بـــه ســـر بـــر نـــهــــاد
    بــه يــك دســت قــارن بــه يــك دســت ســـام
    نـــشـــســـتـــنـــد روشــــن دل و شــــادكــــام
    پــــس آراســــتــــه زال را پـــــيـــــش شـــــاه
    بــه زريــن عـــمـــود و بـــه زريـــن كـــلـــاه
    گـــــرازان بـــــيـــــاورد ســـــالــــــار بــــــار
    شــگــفــتــي بــمــانـــد انـــدرو شـــهـــريـــار
    بـــر آن بـــرز بـــالـــاي آن خـــوب چـــهــــر
    تــو گــفــتــي كــه آرام جــانــســت و مــهـــر
    چــنــيــن گــفــت مــر ســـام را شـــهـــريـــار
    كــه از مـــن تـــو ايـــن را بـــه زنـــهـــار دار
    بـــه خـــيـــره مـــيـــازارش از هـــيـــچ روي
    بــه كــس شــادمــانــه مـــشـــو جـــز بـــدوي
    كــه فــر كـــيـــان دارد و چـــنـــگ شـــيـــر
    دل هـــوشـــمـــنـــدان و آهـــنــــگ شــــيــــر
    پــس از كــار ســيــمــرغ و كـــوه بـــلـــنـــد
    وز آن تــا چـــرا خـــوار شـــد ارجـــمـــنـــد
    يــكـــايـــك هـــمـــه ســـام بـــا او بـــگـــفـــت
    هـــم از آشـــكـــارا هـــم انـــدر نــــهــــفــــت
    وز افـــــگـــــنـــــدن زال بـــــگـــــشـــــاد راز
    كـه چـون گــشــت بــا او ســپــهــر از فــراز
    ســرانــجــام گــيــتــي ز ســـيـــمـــرغ و زال
    پــر از داســتــان شــد بــه بـــســـيـــار ســـال
    بــرفــتــم بــه فـــرمـــان گـــيـــهـــان خـــداي
    بــه الــبـــرز كـــوه انـــدر آن زشـــت جـــاي
    يــكـــي كـــوه ديـــدم ســـر انـــدر ســـحـــاب
    ســپــهــريــســت گــفــتــي ز خـــارا بـــر آب
    بــرو بــر نــشــيــمــي چــو كـــاخ بـــلـــنـــد
    ز هــر ســـو بـــرو بـــســـتـــه راه گـــزنـــد
    بــــدو انــــدرون بــــچــــه ي مـــــرغ و زال
    تـو گـفـتـي كــه هــســتــنــد هــر دو هــمــال
    هـــمـــي بـــوي مـــهــــر آمــــد از بــــاد اوي
    بــــه دل راحــــت آمــــد هـــــم از يـــــاد اوي
    ابــــا داور راســــت گـــــفـــــتـــــم بـــــه راز
    كـــه اي آفـــريـــنــــنــــده ي بــــي نــــيــــاز
    رســـيـــده بـــه هـــر جـــاي بـــرهـــان تــــو
    نــگــردد فـــلـــك جـــز بـــه فـــرمـــان تـــو
    يـــكـــي بـــنـــده ام بـــا تـــنـــي پـــر گـــنــــاه
    بــه پــيــش خــداونــد خـــورشـــيـــد و مـــاه
    امــيــدم بـــه بـــخـــشـــايـــش تـــســـت بـــس
    بــه چــيــزي دگــر نــيــســـتـــم دســـت رس
    تـــو ايــــن بــــنــــده ي مــــرغ پــــرورده را
    بـــــــه خـــــــواري و زاري بـــــــرآورده را
    هـــمـــي پــــر پــــوشــــد جــــاي حــــريــــر
    مــزد گــوشــت هــنــگــام پــســتـــان شـــيـــر
    بـــه بـــد مـــهـــري مـــن روانـــم مــــســــوز
    بــه مــن بـــاز بـــخـــش و دلـــم بـــرفـــروز
    بـه فــرمــان يــزدان چــو ايــن گــفــتــه شــد
    نــيــايــش هــمــان گــه پــذيـــرفـــتـــه شـــد
    بــزد پــر ســيــمــرغ و بــرشـــد بـــه ابـــر
    هــمــي حــلــقــه زد بــر ســر مــرد گـــبـــر
    ز كـــوه انـــدر آمـــد چــــو كــــوه بــــهــــار
    گــــرفــــتــــه تــــن زال را بــــر كـــــنـــــار
    بـــه پــــيــــش مــــن آورد چــــون دايــــه اي
    كـــه در مـــهـــر بــــاشــــد ورا مــــايــــه اي

    بازگشتن زال به زاولستان

    بـــفــــرمــــود پــــس شــــاه بــــا مــــوبــــدان
    ســـتـــاره شـــنـــاســـان و هـــم بــــخــــردان
    كــه جــويــنــد تــا اخــتـــر زال چـــيـــســـت
    بـر آن اخـتــر از بــخــت ســالــار كــيــســت
    چــو گــيــرد بــلــنــدي چــه خــواهــد بـــدن
    هـــمـــي داســـتـــان از چـــه خـــواهــــد زدن
    ســـتـــاره شـــنـــاســـان هـــم انــــدر زمــــان
    از اخــتـــر گـــرفـــتـــنـــد پـــيـــدا نـــشـــان
    بـــگـــفـــتـــنـــد بــــا شــــاه ديــــهــــيــــم دار
    كـــه شــــادان بــــزي تــــا بــــود روزگــــار
    كــــه او پــــهــــلــــوانــــي بــــود نــــامــــدار
    ســرافــراز و هــشــيــار و گــرد و ســـوار
    چـو بـشــنــيــد شــاه ايــن ســخــن شــاد شــد
    دل پــــــهــــــلــــــوان از غــــــم آزاد شـــــــد
    يــكــي خــلــعــتـــي ســـاخـــت شـــاه زمـــيـــن
    كــه كــردنـــد هـــر كـــس بـــدو آفـــريـــن
    از اســـپـــان تــــازي بــــه زريــــن ســــتــــام
    ز شــمــشــيــر هــنــدي بـــه زريـــن نـــيـــام
    ز ديــــنــــار و خــــز وز يــــاقـــــوت و زر
    ز گـــســـتـــردنـــي هـــاي بـــســـيـــار مــــر
    غــــلــــامــــان رومــــي بــــه ديــــبـــــاي روم
    هــمــه گــوهــرش پـــيـــكـــر و زرش بـــوم
    ز بــرجــد طــبـــق هـــا و پـــيـــروزه جـــام
    چــه از زر ســـرخ و چـــه از ســـيـــم خـــام
    پـر از مـشــگ و كــافــور و پــر زعــفــران
    هــمــه پــيـــش بـــردنـــد فـــرمـــان بـــر آن
    هـمــان جــوشــن و تــرگ و بــرگــســتــوان
    هــمــان نـــيـــزه و تـــيـــر و گـــرز گـــران
    هـــمـــان تـــخــــت پــــيــــروزه و تــــاج زر
    هــمــان مــهــر يــاقـــوت و زريـــن كـــمـــر
    وز آن پــس مــنــوچــهــر عــهــدي نــبــشــت
    ســراســر ســتــايــش بــه ســـان بـــهـــشـــت
    هـــمـــه كـــاول و زاول و مــــاي و هــــنــــد
    ز دريــاي چـــيـــن تـــا بـــه دريـــاي ســـنـــد
    ز زاولـــســـتـــان تـــا بــــدان روي بــــســــت
    بــه نــوي نــبــشـــتـــنـــد عـــهـــدي درســـت
    چـو ايـن عــهــد و خــلــعــت بــيــاراســتــنــد
    پــس اســپ جــهــان پــهــلــوان خــواســتــنــد
    چـو ايـن كــرده شــد ســام بــرپــاي خــاســت
    كــه اي مــهــربـــان مـــهـــتـــر داد و راســـت
    ز مــاهــي بــر انـــديـــشـــه تـــا چـــرخ مـــاه
    چــو تــو شــاه نــنـــهـــاد بـــر ســـر كـــلـــاه
    بــه مــهــر و بــه داد و بــه خـــوي و خـــرد
    زمـــانــــه هــــمــــي از تــــو رامــــش بــــرد
    هـمـه گـنـج گـيــتــي بــه چــشــم تــو خــوار
    مــــبـــــادا ز تـــــو نـــــام تـــــو يـــــادگـــــار
    فــــرود آمـــــد و تـــــخـــــت را داد بـــــوس
    بــبــســتــنــد بــر كــوهــه ي پــيـــل كـــوس
    ســـوي زاولــــســــتــــان نــــهــــادنــــد روي
    نــظــاره بــرو بــر هــمــه شــهــر و كـــوي
    چـــو آمـــد بـــه نـــزديـــكــــي نــــيــــم روز
    خــبــر شـــد ز ســـالـــار گـــيـــتـــي فـــروز
    بــيــاراســتــه ســيــســتــان چــون بــهــشـــت
    گــلــش مــشــگ ســـارا بـــد و زر خـــشـــت
    بــســي مــشــگ ديــنـــار بـــرريـــخـــتـــنـــد
    بـــســـي زعـــفـــران و درم بـــيـــخـــتـــنــــد
    يـــكـــي شـــادمـــانـــي بـــد انــــدر جــــهــــان
    ســـراســــر مــــيــــان كــــهــــان و مــــهــــان
    هــر آن جــا كــه بــد مــهــتــري نــام جـــوي
    ز گـــيـــتـــي ســـوي ســـام بـــنــــهــــاد روي
    كـــه فـــرخـــنـــده بـــادا پـــي ايــــن جــــوان
    بـــريـــن پـــاك دل نــــامــــور پــــهــــلــــوان
    چــو بــر پــهــلــوان آفــريـــن خـــوانـــدنـــد
    ابـــر زال زر گــــوهــــر افــــشــــانــــدنــــد
    نــشــســت آنــگــهــي ســام بــا زيـــب و جـــام
    هـــمـــي داد چـــيـــز و هـــمـــي رانـــد كـــام
    كــســي كــو بــه خــلـــعـــت ســـزاوار بـــود
    خـــردمـــنـــد بـــود و جــــهــــانــــدار بــــود


    باز آمدن دستان


    پوزش سام به درگاه جهان آفرين پذيرفته شد. سيمرغ نظر كرد و سام را در كوه ديد. دانست پدر جوياي فرزند است . نزد جوان آمد و گفت «اي دلاور، من ترا تا امروز چون دايه پروردم وسخن گفتن و هنرمندي آموختم. اكنون هنگام آنست كه به زاد و بوم خود باز گردي. پدر در جستجو تو است . نام ترا «دستان» گذاشتم و از اين پس ترا بدين نام خواهند خواند .»

    چشمان دستان پر آب شد كه « مگر از من سير شده اي كه مرا نزد پدر مي فرستي ؟ من به آشيان مرغان و قله كوهستان خو كرده ام و در سايه بال تو آسوده ام و پس از يزدان سپاس دار توام. چرا مي خواهي كه باز گردم؟.»

    سيمرغ گفت« من از تو مهر نبريده ام و هميشه ترا دايه اي مهربان خواهم بود . ليكن تو بايد به زابلستان بازگردي و دليري و جنگ آزمائي كني. آشيان مرغان از اين پس ترا به كار نميايد. اما يادگاري نيز از من ببر : پري از بال خود را به تو مي سپارم . هر گاه به دشواري افتادي و ياري خواستي پر را در آتش بيفكن و من بيدرنگ بياري تو خواهم شتافت.»

    آنگاه سيمرغ دستان را از فراز كوه بر داشت و در كنار پدر به زمين گذاشت. سام از ديدن جواني چنان برومند و گردن فراز آب در ديده آورد و فرزند را بر گرفت و سيمرغ را سپاس گفت و از پسر پوزش خواست.

    سپاه گردا گرد دستان بر آمدند تن پيله وار و بازوي توانا و قامت سرو بالا ي وي را آفرين گفتند و شادماني كردند. آنگاه سام و دستان و ديگر دليران و سپاهيان به خرمي راه زابلستان پيش گرفتند. از آن روز دستان را چون روي و موي سپيد داشت «زال زر» نيز خواندند.
    پادشاهي دادن سام زال را
    جــهــان ديــدگــان را ز كــشــور بــخــوانـــد
    ســخــن هــاي بــايــســتــه چــنــدي بــرانـــد
    چــنــيـــن گـــفـــت بـــا نـــامـــور بـــخـــردان
    كـــه اي پــــاك و بــــيــــدار دل مــــوبــــدان
    چــنــيــن اســت فـــرمـــان هـــشـــيـــار شـــاه
    كــه لــشــگــر هــمــي رانــد بــايـــد بـــه راه
    ســــوي گــــرگــــســــاران و مــــازنـــــدران
    هــمــي رانــد خــواهـــم ســـپـــاهـــي گـــران
    بــمـــانـــد بـــه نـــزد شـــمـــا ايـــن پـــســـر
    كـه هـمـتـاي جــانــســت و جــفــت و جــگــر
    دل و جـــانـــم ايـــدر بــــمــــانــــد هــــمــــي
    مـــژه خـــون دل بـــرفــــشــــانــــد هــــمــــي
    بـــــه گـــــاه جـــــوانـــــي و كـــــنــــــداوري
    يــــكــــي بــــيــــهــــده ســــاخــــتــــم داوري
    پــــســــر داد يــــزدان بــــيــــانــــداخــــتـ ـــم
    ز بـــي دانــــشــــي ارج نــــشــــنــــاخــــتـــ ـم
    گــرانـــمـــايـــه ســـيـــمـــرغ بـــرداشـــتـــن
    هـــمـــان آفـــريـــنـــنـــده بـــگـــمـــاشـــتـــن
    بـــپـــرورد او را چــــو ســــرو بــــلــــنــــد
    مـــرا خـــوار بـــد مــــرغ را ارجــــمــــنــــد
    چــو هــنــگــام بــخـــشـــايـــش آمـــد فـــراز
    جـــهـــانــــدار يــــزدان بــــه مــــن داد بــــاز
    بــدانــيـــد كـــايـــن زيـــنـــهـــار مـــنـــســـت
    بـــه نـــزد شـــمـــا يــــادگــــار مــــنــــســــت
    گـــرامـــيـــش داريـــد و پـــنـــدش دهـــيــــد
    هـــمــــه راه و راي بــــلــــنــــدش دهــــيــــد
    ســـوي زال كـــرد آنــــگــــهــــي ســــام روي
    كـــه داد و دهــــش گــــيــــر و آرام جــــوي
    چــنــان دان كــه زاواســتـــان خـــان تـــســـت
    جـهـان سـر بــه ســر زيــر فــرمــان تــســت
    تــــرا خــــان و مــــان بــــايــــد آبـــــادتـــــر
    دل دوســـــــت داران تــــــــو شــــــــادتــــــــر
    كـــلـــيـــد در گـــنـــج هـــا پـــيـــش تـــســـت
    دلـم شـاد و غـمـگـيـن بـه كــم بــيــش تــســت
    بـــه ســـام آنـــگـــهـــي گـــفــــت زال جــــوان
    كـه چـون زيـسـت خــواهــم مــن ايــدر نــوان
    جــدا پـــيـــش تـــر زيـــن كـــجـــا داشـــتـــي
    مـــــدارم كــــــه آمــــــد گــــــه آشــــــتــــــي
    كـــســـي كـــو ز مــــادر گــــنــــه كــــار زاد
    مــــن آنــــم ســــزد گــــر بــــنــــالــــم ز داد
    گـــهـــي زيـــر چـــنـــگـــال مـــرغ انــــدرون
    چــمــيــدن بــه خــاك و چــريــدن ز خـــون
    كــــنــــون دور مــــانــــدم ز پــــروردگــــار
    چـــنــــيــــن پــــرورانــــد مــــرا روزگــــار
    ز گـل بـهـره ي مـن بـه جــز خــار نــيــســت
    بــديــن بــا جــهــانــدار پــيــگــار نـــيـــســـت
    بـــدو گـــفـــت پـــرداخـــتـــن دل ســـزاســـت
    بـپــرداز و بــر گــوي هــر چــت ســزاســت
    ســـتـــاره شـــمـــر مـــرد اخــــتــــرگــــراي
    چــنــيـــن زد تـــرا ز اخـــتـــر نـــيـــك راي
    كــــه ايــــدر تــــرا بــــاشـــــد آرامـــــگـــــاه
    هـــم ايـــدر ســـپـــاه و هـــم ايـــدر كـــلــــاه
    گـذر نـيـســت بــر حــكــم گــردان ســپــهــر
    هــم ايــدر بــگـــســـتـــرد بـــايـــدت مـــهـــر
    كــنــون گــرد خــويــش انـــدر آور گـــروه
    ســــــواران و مــــــردان دانـــــــش پـــــــژوه
    بـــيـــامـــوز و بـــشـــنـــو زهـــر دانـــشــــي
    كـــه يـــابـــي ز هـــر دانـــشــــي رامــــشــــي
    ز خــورد و ز بــخــشــش مــيــاســاي هــيــچ
    هــــمــــه دانـــــش و داد دادن بـــــســـــيـــــچ
    بــگــفــت ايــن و بــرخـــاســـت آواي كـــوس
    هــوا قــيــرگـــون شـــد زمـــيـــن آبـــنـــوس
    خـــروشـــيــــدن زنــــگ و هــــنــــدي دراي
    بـــرآمــــد ز دهــــلــــيــــز پــــرده ســــراي
    ســپــهــبــد ســوي جـــنـــگ بـــنـــهـــاد روي
    يـكــي لــشــگــري ســاخــتــه جــنــگ جــوي
    بــــشــــد زال بــــا او دو مــــنــــزل بــــه راه
    بـــدان تـــا پــــدر چــــون گــــذارد ســــپــــاه
    پــــدر زال را تــــنــــگ در بــــر گــــرفــــت
    شــگــفــتــي خــروشــيــدن انـــدر گـــرفـــت
    بـــــفـــــرمـــــود تـــــا بـــــازگــــــردد ز راه
    شــود شـــادمـــان ســـوي تـــخـــت و كـــلـــاه
    بــيـــامـــد پـــر انـــديـــشـــه دســـتـــان ســـام
    كــه تــا چــون زيــد تـــا بـــود نـــيـــك نـــام
    نــشــســـت از بـــر نـــامـــور تـــخـــت عـــاج
    بــه ســر بـــرنـــهـــاد آن فـــروزنـــده تـــاج
    ابـــــا يــــــاره و گــــــرزه ي گــــــاوســــــر
    ابــــا طــــوق زريــــن و زريــــن كـــــمـــــر
    ز هــر كــشــوري مــوبــدان را بـــخـــوانـــد
    پــژوهــيــد هــر كــار و هــر چــيــز رانــد
    ســــتــــاره شــــنـــــاســـــان و ديـــــن آوران
    ســــواران جــــنــــگـــــي و كـــــيـــــن آوران
    شــــب و روز بــــودنــــد بــــا او بــــه هــــم
    زدنـــدي هـــمـــي راي بـــر بـــيـــش و كــــم
    چــنــان گـــشـــت زال از بـــس آمـــوخـــتـــن
    تــو گــفــتــي ســتــاره ســت از افــروخــتــن
    بــه راي و بــه دانــش بــه جــايــي رســـيـــد
    كـه چـون خـويـشـتـن در جـهـان كـس نــديــد


    آمدن زال به نزد مهراب كاولي


    چــنــان بــد كــه روزي چـــنـــان كـــرد راي
    كــه در پــادشــاهــي بــجــنــبـــيـــد ز جـــاي
    بــرون رفــت بــا ويــژه گـــردان خـــويـــش
    كــه بــا او يــكــي بــودشــان راي و كـــيـــش
    ســـوي كــــشــــور هــــنــــدوان كــــرد راي
    ســـوي كـــاول و دنـــبـــر و مـــرغ و مــــاي
    بـــه هـــر جـــايـــگـــهـــي بـــيــــاراســــتــــي
    مــي و رود و رامـــشـــگـــران خـــواســـتـــي
    گـــشـــاده در گـــنـــج و افـــگـــنــــده رنــــج
    بـــر آيـــيـــن و رســـم ســـراي ســـپــــنــــج
    ز زاول بــــه كــــاول رســــيـــــد آن زمـــــان
    گــــرازان و خـــــنـــــدان و دل شـــــادمـــــان
    يــــكــــي پــــادشــــا بــــود مــــهــــراب نــــام
    زبــر دســت بــا گــنــج و گــســـتـــرده كـــام
    بــــه بــــالــــا بـــــه كـــــردار آزاده ســـــرو
    بــه رخ چــون بــهــار و بــه رفــتــن تـــذرو
    دل بــــخـــــردان داشـــــت و مـــــغـــــز ردان
    دو كــــتــــف يــــلــــان و هــــش مــــوبـــــدان
    ز ضـــحــــاك تــــازي گــــهــــر داشــــتــــي
    بـــه كـــاول هـــمـــه بـــوم و بـــرداشــــتــــي
    هـــمـــي داد هـــر ســــال مــــر ســــام ســــاو
    كـــه بـــا بـــه رزمـــش نـــبـــود ايــــچ تــــاو
    چـــو آگـــه شـــد از كـــار دســـتــــان ســــام
    ز كـــاول بـــيـــامـــد بـــه هــــنــــگــــام بــــام
    ابــــا گـــــنـــــج و اســـــپـــــان آراســـــتـــــه
    غــلــامــان و هـــر گـــونـــه ي خـــواســـتـــه
    ز ديـنــار و يــاقــوت و مــشــگ و عــبــيــر
    ز ديــبــاي زر بــفــت و چــيــنـــي حـــريـــر
    يــــكــــي تــــاج بــــا گــــوهـــــر شـــــاه وار
    يـــكـــي طـــوق زريـــن زبـــرجـــد نـــگــــار
    چـــو آمـــد بـــه دســـتــــان ســــام آگــــهــــي
    كـــه مـــهـــراب آمــــد بــــديــــن فــــرهــــي
    پـــذيـــره شــــدش زال و بــــنــــواخــــتــــش
    بــه آيــيــن يــكـــي پـــايـــگـــه ســـاخـــتـــش
    ســـوي تـــخـــت پـــيـــروزه بـــاز آمـــدنــــد
    گــــشــــاده دل و بـــــزم ســـــاز آمـــــدنـــــد
    يـــكـــي پـــهـــلـــوانـــي نـــهـــادنــــد خــــوان
    نــشــســـتـــنـــد بـــر خـــوان بـــا فـــرخـــان
    گـــســــارنــــده ي مــــي مــــي آورد و جــــام
    نـــگــــه كــــرد مــــهــــراب را پــــور ســــام
    خــــوش آمــــد هــــمـــــانـــــاش ديـــــدار او
    دلـــش تـــيـــز تــــر گــــشــــت در كــــار او
    چــو مــهــراب بـــرخـــاســـت از خـــوان زال
    نـــگـــه كـــرد زال انـــدر آن بــــرز و يــــال
    چــنـــيـــن گـــفـــت بـــا مـــهـــتـــران زال زر
    كـه زيـبــنــده تــر زيــن كــه بــنــدد كــمــر
    يــــكــــي نــــامــــدار از مــــيــــان مـــــهـــــان
    چــنــيــن گــفــت كــاي پـــهـــلـــوان جـــهـــان
    پـــس پـــرده ي او يـــكــــي دخــــتــــرســــت
    كـه رويـش ز خـورشـيـد روشــن تــر اســت
    ز ســر تــا بــه پــايـــش بـــه كـــردار عـــاج
    بـه رخ چـون بـهـشـت و بـه بــالــا چــو ســاج
    بـر آن سـفـت سـيـمـيـنـش مـشـگـيـن كـمــنــد
    سـزش گـشـتـه چـون حــلــقــه ي پــاي بــنــد
    رخــانـــش چـــو گـــلـــنـــار و لـــب نـــاردان
    ز ســيــمــيــن بـــرش رســـتـــخ دو نـــاروان
    دو چـشـمـش بـه سـان دو نــرگــس بــه بــاغ
    مــــژه تــــيــــرگـــــي بـــــرده از پـــــر زاغ
    دو ابــــرو بــــه ســــان كــــمـــــان طـــــراز
    بــرو تـــوز پـــوشـــيـــده از مـــشـــگ نـــاز
    بــهــشــتــيــســت ســر تـــا ســـر آراســـتـــه
    پـــر آرايــــش و رامــــش و خــــواســــتــــه
    بـــــرآورد مـــــر زال را دل بـــــه جــــــوش
    چـــنـــان شـــد كـــزو رفـــت آرام و هـــوش
    شــب آمــد پــر انــديــشــه بــنــشـــســـت زال
    بــه نــاديــده بــرگــشــت بــي خــورد و هــال
    چــو زد بــر ســر كــوه بــر تــيـــغ شـــيـــد
    چــو يــاقــوت شــد روي گــيــتــي ســپــيـــد
    در بــــار بــــگـــــشـــــاد دســـــتـــــان ســـــام
    بـــرفـــتـــنـــد گـــردان بـــه زريـــن نـــيـــام
    در پــــهــــلــــوان را بــــيــــاراســـــتـــــ نـــــد
    چــو بــالــاي پــرمــايــگـــان خـــواســـتـــنـــد
    بـــرون رفــــت مــــهــــراب كــــاول خــــداي
    ســــوي خــــيـــــمـــــه ي زال زاول خـــــداي
    چـــو آمـــد بــــه نــــزديــــكــــي بــــارگــــاه
    خـــروش آمـــد از در كـــه بـــگـــشـــاي راه
    بــــر پــــهــــلــــوان انــــدرون رفــــت گـــــو
    بـــه ســــان درخــــتــــي پــــر از بــــار نــــو
    دل زال شــــد شــــاد و بـــــنـــــواخـــــتــــ ـش
    از آن انـــجـــمـــن ســـر بـــرافـــراخـــتـــش
    بـپـرسـيـد كــز مــن چــه خــواهــي بــخــواه
    ز تــخــت و ز مــهــر و ز تـــيـــغ و كـــلـــاه
    بـــدو گـــفـــت مــــهــــراب كــــاي پــــادشــــا
    ســـرافـــراز و پـــيـــروز و فـــرمــــان روا
    مــــرا آرزو در زمــــانــــه يــــكــــيــــســــت
    كــه آن آرزو بــر تـــو دشـــوار نـــيـــســـت
    كـــه آيـــي بـــه شـــادي ســـوي خــــان مــــن
    چــو خــورشــيــد روشــن كــنــي جــان مـــن
    چـنــيــن داد پــاســخ كــه ايــن راي نــيــســت
    بــه خــان تــو انــدر مــرا جـــاي نـــيـــســـت
    نـــبـــاشـــد بـــديـــن ســـام هــــم داســــتــــان
    هــمــان شـــاه چـــون بـــشـــنـــود داســـتـــان
    كـه مـا مــي گــســاريــم و مــســتــان شــويــم
    ســوي خــانــه ي بــت پــرســـتـــان شـــويـــم
    جـز آن هــر چــه گــويــي تــو پــاســخ دهــم
    بـــــه ديــــــدار تــــــو راي فــــــرخ دهــــــم
    چــو بــشــنــيــد مــهـــراب كـــرد آفـــريـــن
    بـــه دل زال را خــــوانــــد نــــاپــــاك ديــــن
    خـــرامـــان بـــرفـــت از بـــر تــــخــــت اوي
    هــمــي آفــريــن خــوانــد بــر بـــخـــت اوي
    چــو دســتــان ســام از پــســش بــنــگـــريـــد
    ســتــودش فــراوان چــنــان چــون ســـزيـــد
    از آن كــو نـــه هـــم ديـــن و هـــم راه بـــود
    زبــــان از ســــتــــودنــــش كــــوتــــاه بــــود
    بــرو هــيــچ كــس چــشــم نــگــمــاشــتــنــد
    مـــر او را ز ديــــوانــــگــــان داشــــتــــنــــد
    چــــو روشــــن دل پــــهــــلــــوان را بــــدوي
    چــنــان گــرم ديــدنــد بــا گـــفـــت و گـــوي
    مــر او را ســـتـــودنـــد يـــك يـــك مـــهـــان
    هــمـــان كـــز پـــس پـــرده بـــودش نـــهـــان
    ز بــــالــــا و ديــــدار و آهــــســـــتـــــگـــــي
    ز بــايــســتـــگـــي هـــم ز شـــايـــســـتـــگـــي
    دل زال يــــك بــــاره ديــــوانــــه گـــــشـــــت
    خــرد دور شــد عــشــق فــرزانــه گـــشـــت
    ســــپــــهــــدار تــــازي ســـــر راســـــتـــــان
    بــگــويـــد بـــريـــن بـــر يـــكـــي داســـتـــان
    كــه تــا زنــده ام چــرمــه جــفــت مــنــســـت
    خـــم چـــرخ گـــردان نـــهـــفـــت مـــنـــســـت
    عـــروســـم نـــبـــايـــد كـــه رعـــنـــا شـــوم
    بــــه نــــزد خــــردمــــنــــد رســــوا شـــــوم
    از انـــديـــشـــگـــان زال شـــد خـــســـتـــه دل
    بـــر آن كـــار بـــنـــهـــاد پـــيـــوســـتــــه دل
    هـمــي بــود پــيــچــان دل از گــفــت و گــوي
    مـــگـــر تــــيــــره گــــردد ازيــــن ابــــروي


    ديوان مازندران و سركشان گرگان بر منوچهر شاهنشاه ايران شوريدند. سام نريمان فرمانداري زابلستان را به فرزند دلاورش زال زر سپرد و خود براي پيكار با دشمنان منوچهر رو به دربار ايران گذاشت. روزي زال آهنگ بزم و شكار كرد و با تني چند از دليران و گروهي از سپاهيان روي به دشت و هامون گذاشت. هر زمان در كنار چشمه اي و دامن كوهساري درنگ مي كرد و خواننده و نوازنده مي خواست و بزم مي آراست و با ياران باده مي نوشيد، تا آنكه به سرزمين كابل رسيد.
    امير كابل مردي دلير و خردمند بنام«مهراب» بود كه باجگزار سام نريمان شاه زابلستان بود. نژاد مهراب بضحاك تازي ميرسيد كه چندي بر ايرانيان چيره شد و بيداد بسيار كرد و سر انجام بدست فريدون بر افتاد. مهراب چون شنيد كه فرزند سام نريمان به سرزمين كابل آمده شادمان شد. بامداد با سپاه آراسته و اسبان راهوار و غلامان چابك و هديه هاي گرانبها نزد زال آمد. زال او را گرم پذيرفت و فرمان داد تا بزم آراستند و رامشگران خواستند و با مهراب به شادي بر خوان نشست. مهراب بر زال نظر كرد . جواني بلند بالا و برومند و دلاور ديدسرخ روي و سياه چشم و سپيد موي كه هيبت پيل و زهره شير داشت . در او خيره ماند و بر او آفرين خواند و با خود گفت آنكس كه چنين فرزندي دارد گوئي همه جهان از آن اوست . چون مهراب از خوان برخاست ، زال برو يال و قامت و بالائي چون شير نرديد . به ياران گفت «گمان ندارم كه در همه كشور زيبنده تر و خوب چهره تر و برومند تر از مهراب مردي باشد.» هنگام بزم يكي از دليران از دختر مهراب ياد كرد چون زال وصف دختر مهراب شنيد مهر او در دلش رخنه كرد و آرام وقرار از او باز گرفت. همه شب در انديشه او بود و خواب بر ديدگانش گذر نكرد. يك روز چون مهراب به خيمه زال آمد و او را گرم پذيرفت و نوازش كرد و گفت اگر خواهشي در دل داري از من به خواه. مهراب گفت «اي نامدار، مرا تنها يك آرزوست و آن اينكه بزرگي و بنده نوازي كني و به خانه ما قدم گذاري و روزي مهمان ما باشي و ما را سر بلند سازي.»
    زال با آنكه دلش در گرو دختر مهراب بود انديشه اي كرد و گفت «اي دلير، جز اين هر چه مي خواستي دريغ نبود. اما پدر و سام نريمان و منوچهر شاهنشاه ايران همدستان نخواهند بود كه من در سراي كسي از نژاد ضحاك مهمان شوم و بر آن بنشينم.»
    مهراب غمگين شد و زال را ستايش گفت و راه خويش گرفت. اما زال را خيال دختر مهراب از سر بدر نميرفت
-------------------------------------------
 ‫صفحه۳۸شاهنامه:رفتن زال نزد رودابه



    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ‫چند دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.

    ‫ صفحات شاهنامه ‫ازصفحه اول تا امروز

    راي زدن رودابه با كنيزگان
    چــنــان بـــد كـــه مـــهـــراب روزي پـــگـــاه
    بــــرفــــت و بــــيــــامــــد از آن بــــارگـــــاه
    گــذر كــرد ســوي شــبــســتـــان خـــويـــش
    هـمـي گــشــت بــرگــرد بــســتــان خــويــش
    دو خـــورشــــيــــد بــــود انــــدر ايــــوان او
    چــو ســيــنــدخــت و رودابـــه ي مـــاه روي
    بـــيـــاراســـتـــه هـــمـــچـــو بـــاغ بــــهــــار
    ســـراپـــاي پـــر بـــوي و رنـــگ و نـــگـــار
    شــگــفــتــي بـــه رودابـــه انـــدر بـــمـــانـــد
    هــمــي نــام يــزدان بـــرو بـــر بـــخـــوانـــد
    يـــكـــي ســـرو ديـــد از بـــرش گـــرد مــــاه
    نــهــاده ز عــنــبـــر بـــه ســـر بـــر كـــلـــاه
    بـــه ديـــبـــا و گـــوهـــر بــــيــــاراســــتــــه
    بــه ســان بــهــشــتـــي پـــر از خـــواســـتـــه
    بــپــرســيــد ســيـــنـــدخـــت مـــهـــر ابـــرا
    ز خــــوشــــاب بــــگــــشــــاد عـــــنـــــاب را
    كــه چــون رفــتــي امــروز و چــون آمـــدي
    كـــه كـــوتـــاه بــــاد از تــــو دســــت بــــدي
    چــه مــردســت ايــن پــيــر ســر پــور ســـام
    هــمـــي تـــخـــت يـــاد آيـــدش گـــر كـــنـــام
    خــــوي مــــردمــــي هــــيــــچ دارد هــــمــــي
    پــــي نـــــامـــــداران ســـــپـــــارد هـــــمـــــي
    چـــنـــيـــن داد مـــهـــراب پــــاســــخ بــــدوي
    كــه اي ســرو ســيــمـــيـــن بـــر مـــاه روي
    بـــه گـــيـــتـــي در از پـــهـــلـــوانـــان گـــرد
    پــــي زال زر كــــس نــــيـــــارد ســـــپـــــرد
    چــو دســت و عــنــانــش بــر ايــوان نــگـــار
    نـبــيــنــي نــه بــر زيــن چــنــو يــك ســوار
    دل شـــــيـــــر نـــــر دارد و زور پــــــيــــــل
    دو دســـتـــش بـــه كـــردار دريـــاي نـــيــــل
    چـــو بـــرگـــاه بـــاشـــد درافـــشــــان بــــود
    چــو در جــنــگ بــاشــد ســرافــشــان بـــود
    رخــــش پــــژمــــرانـــــنـــــ ده ي ارغـــــوان
    جــوان ســال و بــيــدار و بــخــتــش جـــوان
    بـه كـيـن انـدرون چــون نــهــنــگ بــلــاســت
    بـه زيـن انـدرون تــيــز چــنــگ اژدهــاســت
    نــشــانــنــده ي خــاك در كــيــن بــه خـــون
    فـــشـــانـــنـــده ي خــــنــــجــــر آبــــگــــون
    از آهــو هــمــان كــش ســپــيــدســـت مـــوي
    بــگـــويـــد ســـخـــن مـــردم عـــيـــب جـــوي
    ســـپـــيـــدي مـــويـــش بـــزيـــبـــد هـــمــــي
    تــو گــويــي كــه دل هــا فــريــبـــد هـــمـــي
    چــو بــشــنــيــد رودابــه آن گـــفـــت گـــوي
    بـرافــروخــت و گــلــنــارگــون كــرد روي
    دلـــش گـــشـــت پـــر آتـــش از مـــهــــر زال
    ازو دور شــد بــراي و بــه آيــيــن و خــوي
    ورا پـــنـــج تـــرك پـــرســــتــــنــــده بــــود
    پــرســتــنـــده و مـــهـــربـــان بـــنـــده بـــود
    بـــدان بـــنـــدگـــان خـــردمــــنــــد گــــفــــت
    كــه بــگــشــاد خــواهــم نــهــان از نــهــفـــت
    شـــمـــا يـــك بـــه يـــك رازدار مــــنــــيــــد
    پـــرســـتـــنـــده و غـــم گـــســـار مـــنـــيـــد
    بـــدانـــيـــد هـــر پـــنـــج و آگـــه بــــويــــد
    هــمــه ســالــه بــا بــخــت هــمـــره بـــويـــد
    كــه مــن عــاشــقــم هــمــچــو بــحــر دمــان
    ازو بـــــرشـــــده مـــــوج تـــــا آســـــمــــــان
    پـــر از پـــور ســـامــــســــت روشــــن دلــــم
    بـه خـواب انـدر انـديـشــه ي چــهــره ام
    كـنـون ايـن ســخــن را چــه درمــان كــنــيــد
    چـه گـويـيـد و بـا مـن چـه پـيــمــان كــنــيــد
    يــكــي چــاره بـــايـــد كـــنـــون ســـاخـــتـــن
    دل و جــــانــــم از رنـــــج پـــــرداخـــــتـــــن
    پـــرســـتـــنـــدگـــان را شـــگـــفـــت آمـــدآن
    كــــه بـــــي كـــــاري آمـــــد ز دخـــــت ردان
    هــمـــه پـــاســـخـــش را بـــيـــاراســـتـــنـــد
    چــو اهــرمــن از جـــاي بـــرخـــاســـتـــنـــد
    كــــه اي افــــســــر بـــــانـــــوان جـــــهـــــان
    ســــرافــــراز بــــر دخــــتــــران مـــــهـــــان
    ســتــوده ز هــنــدوســتــان تـــا بـــه چـــيـــن
    مــيــان بـــتـــان در چـــو روشـــن نـــگـــيـــن
    بـه بــالــاي تــو بــر چــمــن ســرو نــيــســت
    چــو رخــســار تــو تــابــش پــرو نــيــســـت
    نـــــگـــــار رخ تــــــو ز قــــــنــــــوج و راي
    فــرســتـــد هـــمـــي ســـوي خـــاور خـــداي
    تــرا خــود بــديــده درون شـــرم نـــيـــســـت
    پـــدر را بـــه نـــزد تـــو آزرم نــــيــــســــت
    كــــه آن را كــــه انـــــدازد از بـــــر پـــــدر
    تـو خـواهـي كـه گـيـري ســر او را بــه بــر
    كــه پـــرورده ي مـــرغ بـــاشـــد بـــه كـــوه
    نــــشــــانــــي شــــده در مـــــيـــــان گـــــروه
    كـــس از مـــادران پـــيـــر هـــرگـــز نــــزاد
    نــه ز آن كــس كــه زايــد بــبـــاشـــد نـــژاد
    چــنــيــن ســـرخ دو بـــشـــد شـــيـــر بـــوي
    شــگــفــتــي بــود گــر شــود پـــيـــر جـــوي
    جــهــانــي ســراســر پــر از مــهــر تـــســـت
    بـــه ايـــوان هـــا صـــورت چـــهـــر تـــســـت
    تــرا بــا چــنــيــن روي و بـــالـــاي و مـــوي
    ز چـــرخ چـــهـــارم خـــور آيــــدت شــــوي
    چــو رودابــه گــفــتــار ايــشـــان شـــنـــيـــد
    چـــــو از بــــــاد آتــــــش بــــــردمــــــيــــــد
    بـريـشـان يـكــي بــانــگ بــر زد بــه خــشــم
    بــتــابــيــد روي و بـــخـــوابـــيـــد چـــشـــم
    وز آن پـــس بـــه چـــشـــم و بــــه روي دژم
    بـــه ابـــرو ز خــــشــــم انــــدر آورد خــــم
    چــنــيــن گــفــت كــايــن خــام پــيــگــارتـــان
    شـــنـــيـــدن نـــيـــرزيـــد گـــفــــتــــارتــــان
    نـه فـيـصـر بـخـواهـم نــه فــغــفــور چــيــن
    نــــه از تـــــاجـــــداران ايـــــران زمـــــيـــــن
    بـــه بـــالـــاي مـــن پـــور ســــامــــســــت زال
    ابـــا بـــازوي شـــيـــر و بـــا بــــرز و يــــال
    گــرش پــيــر خــوانــي هــمــي گـــر جـــوان
    مــــرا او بــــه جــــاي تــــنــــســـــت و روان
    مــــرا مــــهــــر او دل نــــديــــده گــــزيـــــد
    هــمـــان دوســـتـــي از شـــنـــيـــده گـــزيـــد
    بــرو مــهــربــانـــم نـــه بـــر روي و مـــوي
    بـه سـوي هــنــر گــشــتــمــش مــهــرجــوي
    پــــرســــتــــنـــــده آگـــــه شـــــد از راز او
    چـــو بـــشـــنـــيـــد دل خـــســــتــــه آواز او
    بـــه آواز گـــفـــتـــنـــد مــــا بــــنــــده ايــــم
    بــه دل مـــهـــربـــان و پـــرســـتـــنـــده ايـــم
    نــگــه كــن كــنــون تــا چــه فــرمــان دهـــي
    نـــيـــايـــد ز فـــرمـــان تــــو جــــز بــــهــــي
    يــكــي گــفــت زيــشــان كــه اي ســر و بـــن
    نــگــر تــا نـــدانـــد كـــســـي ايـــن ســـخـــن
    اگـــر جــــادويــــي بــــايــــد آمــــوخــــتــــن
    بــه بــنــد و فــســون چــشــم هــا دوخــتـــن
    بـــپـــريـــم بـــا مـــرغ و جــــادو شــــويــــم
    بـــپـــويـــيـــم و در چـــاره آهـــو شـــويــــم
    مــــگـــــر شـــــاه را نـــــزد مـــــاه آوريـــــم
    بــــه نــــزديــــك او پــــايــــگــــاه آوريـــــم
    لـــب ســـرخ رودابـــه پـــر خـــنــــده كــــرد
    رخــان مــعـــصـــغـــر ســـوي بـــنـــده كـــرد
    كـه ايــن گــفــتــه را گــر شــوي كــاربــنــد
    درخـــتـــي بـــرومـــنـــد كـــاري بــــلــــنــــد


    رفتن كنيزگان رودابه به ديدن زال زر


    پــرســتـــنـــده بـــرخـــاســـت از پـــيـــش اوي
    بـــدان چـــاره بـــي چـــاره بـــنــــهــــاد روي
    بـــه ديـــبـــاي رومـــي بـــيــــاراســــتــــنــ ــد
    ســر زلـــف بـــر گـــل بـــپـــيـــراســـتـــنــ ـد
    بـــرفـــتـــنـــد هـــر پــــنــــج تــــا رودبــــار
    ز هــر بــوي و رنــگــي چــو خــرم بـــهـــار
    مــــه فـــــروديـــــن و ســـــر ســـــال بـــــود
    لـــــب رود لـــــشـــــگـــــرگـــــ ـه زال بــــــود
    هـــمـــي گــــل چــــدنــــد از لــــب رودبــــار
    رخـان چــون گــلــســتــان و گــل در كــنــار
    نــگــه كــرد دســـتـــان ز تـــخـــت بـــلـــنـــد
    بـپـرسـيــد كــايــن گــل پــرســتــان كــيــنــد
    چــنــيــن گــفــت گــويــنــده بـــا پـــهـــلـــوان
    كــــه از كــــاخ مــــهـــــراب روشـــــن روان
    پــرســتــنـــدگـــان را ســـوي گـــلـــســـتـــان
    فـــرســـتـــد هـــمـــي مـــاه كـــاولـــســـتــــان
    بـــه نـــزد پـــري چـــهـــرگــــان رفــــت زال
    كـمـان خـواسـت از تـرگ و بــفــراخــت يــال
    پــيـــاده هـــمـــي رفـــت جـــويـــان شـــكـــار
    خـــشـــيـــشــــار ديــــد انــــدر آن رودبــــار
    كــمــان تــرگ گــل رخ بـــه زه بـــرنـــهـــاد
    بـــه دســـت جـــهـــان پـــهـــلـــوان درنـــهـــاد
    نــگــه كــرد تــا مـــرغ بـــرخـــاســـت ز آب
    يــكــي تــيـــر بـــنـــداخـــت انـــدر شـــتـــاب
    ز پـــــــروازش آورد گـــــــردان فــــــــرود
    چــــكــــان خــــون و وشــــي شــــده آب رود
    بـه تـرگ آنــگــهــي گــفــت ز آن ســو گــذر
    بـــيـــاور تـــو آن مـــرغ افـــگــــنــــده پــــر
    بــه كــشــتــي گــذر كــرد تــرك ســتـــرگ
    خـــرامـــيـــد نـــزد پـــرســـتـــنـــده تــــرگ
    پــرســتــنــده پــرســيـــد كـــاي پـــهـــلـــوان
    سـخـن گــوي و بــگــشــاي شــيــريــن زبــان
    كـــه اي شـــيـــر بـــازو گـــو پــــيــــل تــــن
    چــه مـــردســـت و شـــاه كـــدام انـــجـــمـــن
    كـه بـگـشـاد زيــن گــونــه تــيــر از كــمــان
    چـه سـنـجـد بــه پــيــش انــدرش بــدگــمــان
    نــديـــديـــم زيـــبـــنـــده تـــر زيـــن ســـوار
    بـه تـيـر و كــمــان بــر چــنــيــن كــامــگــار
    پـــري روي دنـــدان بـــه لـــب بــــرنــــهــــاد
    مــكــن گــفــت ازيــن گـــونـــه از شـــاه يـــاد
    شـــه نــــيــــم روزســــت فــــرزنــــد ســــام
    كـه دسـتــانــش خــوانــنــد شــاهــان بــه نــام
    بـــگـــرد جـــهـــان گـــر بـــگــــردد ســــوار
    ازيــن ســـان نـــبـــيـــنـــد يـــكـــي نـــامـــدار
    پـــرســــتــــنــــده بــــا كــــودك مــــاه روي
    بـخـنـديـد و گـفـتـش كـه چــنــديــن مــگــوي
    كــه مــاهــيــســـت مـــهـــراب را در ســـراي
    بــه يــك ســر ز شــاه تــو بــرتــر بــه پــاي
    بــه بــالــاي ســاج اســت و هــم رنــگ عـــاج
    يــكــي ايــزدي بـــر ســـر از مـــشـــگ تـــاج
    دو نـــرگــــس دژم و دو ابــــرو بــــه خــــم
    ســتــون دو ابــرو چــو ســيــمــيـــن قـــلـــم
    دهــانــش بــه تــنـــگـــي دل مـــســـتـــمـــنـــد
    ســر زلــف چــون حــلـــقـــه ي پـــاي بـــنـــد
    دو جـــادوش پـــر خــــواب و پــــرآب روي
    پـر از لـالــه رخــســار و پــر مــشــگ مــوي
    نــفــس را مــگــر بــر لــبــش راه نــيـــســـت
    چـنــو در جــهــان نــيــز يــك مــاه نــيــســت
    پــرســتـــنـــدگـــان هـــر يـــكـــي آشـــكـــار
    هــــمــــي كــــرد وصــــف رخ آن نـــــگـــــار
    بـــديـــن چـــاره تــــا آن لــــب لــــعــــل فــــام
    كــــنــــد آشــــنــــا بــــا لــــب پـــــور ســـــام
    چـنـيـن گــفــت بــا بــنــدگــان خــوب چــهــر
    كــه بــا مــاه خــوبــســت رخــشــنــده مــهــر
    ولـيـكـن بــه گــفــتــن مــگــر روي نــيــســت
    بــود كــاب را ره بــديــن جـــوي نـــيـــســـت
    دلــاور كــه پــرهــيـــز جـــويـــد ز جـــفـــت
    بـــمـــانـــد بـــه آســـانـــي انـــدر نـــهـــفــــت
    بـــدان تـــاش دخـــتـــر نــــبــــاشــــد ز بــــن
    نــبــايـــد شـــنـــيـــدنـــش نـــنـــگ ســـخـــن
    چــنــيــن گــفــت مـــر جـــفـــت را بـــاز نـــر
    چـو بـر خـايـه بـنـشـســت و گــســتــرد پــر
    كـزيــن خــايــه گــر مــايــه بــيــرون كــنــم
    ز پــشـــت پـــدر خـــايـــه بـــيـــرون كـــنـــم
    ازيــشــان چــو بــرگــشــت خــنــدان غــلـــام
    بـــپـــرســـيـــد ازو نــــامــــور پــــور ســــام
    كـه بـا تـو چـه گـفـت آن كـه خــنــدان شــدي
    گـــشـــاده لــــب و ســــيــــم دنــــدان شــــدي
    بــگــفــت آن چــه بــشــنــيــد بــا پــهـــلـــوان
    ز شــــادي دل پــــهــــلـــــوان شـــــد جـــــوان
    چـــنـــيـــن گـــفـــت بـــا ريـــدك مــــاه روي
    كــه رو مــر پــرســتــنــده گــان را بــگــوي
    كــه از گــلــســتــان يــك زمــان مــگــذريـــد
    مــگــر بــا گـــل از بـــاغ گـــوهـــر بـــريـــد
    درم خـواسـت و ديـنــار و گــوهــر ز گــنــج
    گــرانـــمـــايـــه ديـــبـــاي زربـــفـــت پـــنـــج
    بــفــرمــود كــايــن نـــزد ايـــشـــان بـــريـــد
    كــســي را مــگــويــيــد و پــنــهـــان بـــريـــد
    نـــبـــايـــد شـــدنـــشـــان ســـوي كـــاخ بـــاز
    بـــدان تـــا پـــيـــامـــي فـــرســـتـــم بـــه راز
    بـــرفـــتـــنـــد زي مـــاه رخـــســـار پـــنــــج
    ابــا گــرم گـــفـــتـــار و ديـــنـــار و گـــنـــج
    بـــديـــشـــان ســـپــــردنــــد زر و گــــهــــر
    پــــيــــام جـــــهـــــان پـــــهـــــلـــــوان زال زر
    پـــرســـتـــنـــده بـــا مــــاه ديــــدار گــــفــــت
    كــه هــرگــز نــمــانــد ســخــن در نــهــفــت
    مـــگـــر آن كـــه بـــاشـــد مــــيــــان دو تــــن
    ســه تــن نــهــانـــســـت و چـــار انـــجـــمـــن
    بـــگـــوي اي خـــردمـــنـــد پـــاكـــيـــزه راي
    ســخـــن گـــر بـــرازســـت بـــا مـــا ســـراي
    پــرســتــنــده گـــفـــتـــنـــد يـــك بـــا دگـــر
    كـــه آمـــد بـــه دام انـــدرون شـــيــــر نــــر
    كـــــنـــــون كـــــار رودابــــــه و كــــــام زال
    بــه جــاي آمـــد و ايـــن بـــود نـــيـــك فـــال
    بــيــامــد ســيــه چــشـــم گـــنـــجـــور شـــاه
    كـــه بـــود انـــدر آن كـــار دســـتـــور شـــاه
    سـخـن هــر چــه بــشــنــيــد از آن دل نــواز
    هــمــي گــفــت پــيــش ســپــهـــبـــد بـــه راز
    ســپــهــبــد خـــرامـــيـــد تـــا گـــلـــســـتـــان
    بــر امــيـــد خـــورشـــيـــد كـــاولـــســـتـــان
    پـــــري روي گـــــل رخ بـــــتـــــان طـــــراز
    بــرفــتــنــد و بــردنــد پــيـــشـــش نـــمـــاز
    ســپــهــبــد بــپــرســيــد ازيــشــان ســـخـــن
    ز بــــــالــــــا و ديــــــدار آن ســــــرو بــــــن
    ز گــــفــــتــــار و ديــــدار و راي و خـــــرد
    بــــدان تــــا بــــخــــوي وي انــــدر خــــورد
    بــگــويــيـــد بـــا مـــن يـــكـــايـــك ســـخـــن
    بــه كــژي نــگــر نــفـــگـــنـــيـــد ايـــچ بـــن
    اگــر راســتــي تــان بـــود گـــفـــت و گـــوي
    بـــه نـــزديــــك مــــن تــــان بــــود آب روي
    وگـــر هـــيـــچ كــــژي گــــمــــانــــي بــــرم
    بـــه زيـــر پـــي پـــيـــل تــــان بــــســــپــــرم
    رخ لــالــه رخ گــشـــت چـــون ســـنـــد روس
    بــه پــيــش ســپــهـــبـــد زمـــيـــن داد بـــوس
    چــنــيــن گــفــت كــز مــادر انـــدر جـــهـــان
    نـــزايــــد كــــس انــــدر مــــيــــان مــــهــــان
    بــــه ديـــــدار ســـــام و بـــــه بـــــالـــــاي او
    بــــــه پــــــاكــــــي دل و دانـــــــش و راي او
    دگـــر چـــون تـــو اي پـــهـــلـــوان دلــــيــــر
    بـــديـــن بـــرز بـــالـــا و بــــازوي شــــيــــر
    هــمــي مـــي چـــكـــد گـــويـــي از روي تـــو
    عــبــيــرســـت گـــويـــي مـــگـــر بـــوي تـــو
    ســـديـــگــــر چــــو رودابــــه ي مــــاه روي
    يـكـي ســرو ســيــمــســت بــا رنــگ و بــوي
    ز ســر تــا بــه پــايــش گــلــســت و ســمـــن
    بــه ســرو ســـهـــي بـــر ســـهـــيـــل يـــمـــن
    از آن گــنــبـــد ســـيـــم ســـر بـــر زمـــيـــن
    فـرو هـشـتـه بـر گــل كــمــنــد از كــمــيــن
    بـه مـشــگ و بــه عــنــبــر ســرش بــافــتــه
    بــه يـــاقـــوت و زمـــرد تـــنـــش تـــافـــتـــه
    سـر زلـف و جــعــدش چــو مــشــگــيــن زره
    فـــگـــنـــدســـت گـــويـــي گـــره بـــر گـــره
    ده انــگــشــت بــر ســان ســيــمــيـــن قـــلـــم
    بـــرو كــــرده از غــــالــــيــــه ســــد رقــــم
    بــت آراي چــون او نــبــيــنـــد بـــه چـــيـــن
    بــرو مــاه و پــرويـــن كـــنـــنـــد آفـــريـــن
    ســپــهــبــد پــرســتــنـــده را گـــفـــت گـــرم
    ســخــن هـــاي شـــيـــريـــن بـــه آواي نـــرم
    كـه اكـنـون چــه چــارســت بــا مــن بــگــوي
    يــكـــي راه جـــســـتـــن بـــه نـــزديـــك اوي
    كــه مــا را دل و جــان پــر از مــهــر اوســت
    هــــمــــه آرزو ديــــدن چــــهـــــر اوســـــت
    پــرســتــنــده گــفــتــا چــو فـــرمـــان دهـــي
    گــــذاريــــم تــــا كــــاخ ســـــرو ســـــهـــــي
    ز فـــرخـــنـــده راي جـــهـــان پــــهــــلــــوان
    ز گــــفـــــتـــــار و ديـــــدار روشـــــن روان
    فــريــبــيــم و گــويـــيـــم هـــر گـــونـــه ي
    مـــيـــان انـــدرون نــــيــــســــت واژونــــه ي
    ســـر مـــشـــگ بـــويــــش بــــه دام آوريــــم
    لــــــبــــــش زي پـــــــور ســـــــام آوريـــــــم
    خــرامــد مــگــر پـــهـــلـــوان بـــا كـــمـــنـــد
    بـــه نـــزديــــك ديــــوار كــــاخ بــــلــــنــــد
    كـــنـــد حـــلـــقـــه در گـــردن كـــنــــگــــره
    شـــود شــــيــــر شــــاد از شــــكــــار بــــره

    سيندخت و رودابه
    پس از آنكه مهراب از خيمه گاه زال باز گشت نزد همسرش«سيندخت» و دخترش «رودابه» رفت و به ديدار آنان شاد شد. سيندخت در ميان گفتار از فرزند سام جويا شد كه « او را چگونه ديدي و با او چگونه بخوان نشستي؟ در خور تخت شاهي هست و با آميان خو گرفته و آئين دليران مي داند يا هنوز چنان است كه سيمرغ پرورده بود؟» مهراب به ستايش زال زبان گشود كه « دليري خردمند و بخنده است و در جنگ آوري و رزمجوئي او را همتا نيست:

    تنها موي سرو رويش سپيد است. اما اين سپيدي نيز برازنده اوست و او را چهره اي مهر انگيز ميبخشد.»
    رودابه دختر مهراب چون اين سخنان را شنيد رخسارش برافروخته گرديد و ديدار زال را آرزومند شد.


    راز گفتن رودابه با نديمان
    رودابه پنج نديم همراز و همدل داشت.راز خود را با آنان در ميان گذاشت كه «من شب و روز در انديشه زال و به ديدار او تشنه ام و از دوري او خواب و آرام ندارم . بايد چاره اي كنيد و مرا بديدار زال شادمان سازيد.» نديمان نكوهش كردند كه در هفت كشور به خوبروئيت كسي نيست و جهاني فريفته تواند؛ چگونه است كه تو فريفته مردي سپيد موي شده اي و بزرگان و ناموراني را كه خواستار تواند فرو گذاشته اي؟ رودابه بر ايشان بانگ زد كه سخن بيهوده مي گوئيد و انديشه خطا داريد .من اگر بر ستاره عاشق باشم ماه مرا به چه كار ميايد؟ من فريفته هنرمندي و دلاوري زال شده ام و مرا با روي و موي او كاري نيست. با مهر او قيصر روم و خاقان چين نزد من بهائي ندارند.

    نديمان چون رودابه را در مهر زال چنان استوار ديدند يك آواز گفتند « اي ماهرو، ما همه در فرمان توايم. صدهزار چون ما فداي يك موي تو باد. بگو تا چه بايد كرد. اگر بايد جادوگري بياموزيم و زال را نزد تو آريم چنين خواهيم كرد و اگر بايد جان در اين راه بگذاريم از چون تو خداوندگاري دريغ نيست.»
    چاره ساختن نديمان
    آنگاه نديمان تدبيري انديشيدند و هر پنج تن جامه دلربا بتن كردند و بجانب لشگرگاه زال روان شدند. ماه فروردين بود و دشت به سبزه و گل آراسته. نديمان به كنار رودي رسيدند كه زال بر طرف ديگر آن خيمه داشت. خرامان گل چيدن آغاز كردند . چون برابر خرگاه زال رسيدند ديده پهلوان بر آنها افتاد . پرسيد« اين گل پرستان كيستند؟ » گفتند« اينان نديمان دختر مهراب اند كه هر روز براي گل چيدن به كنار رود مي آيند.» زال را شوري در سر پديد آمد و قرار از كفش بيرون رفت. تيرو كمان طلبيد و خادمي همراه خود كرد و پياده بكنار رود خراميد. نديمان رودابه آن سوي رود بودند. زال در پي بهانه مي گشت تا با آنان سخن بگويد و از حال رودابه آگاه شود. در اين هنگام مرغي بر آب نشست . زال تير در كمان گذاشت و بانگ بر مرغ زد . مرغ از آب برخاست و بطرف نديمان رفت. زال تير بر او زد و مرغ بي جان نزديك نديمان بر زمين افتاد . زال خادم را گفت تا بسوي ديگر برود و مرغ را بياورد . نديمان چون بنده زال به ايشان رسيد پرسش گرفتند كه « اين تير افگن كيست كه ما به برز و بالاي او هرگز كسي نديده ايم؟» جوان گفت « آرام، كه اين نامدار زال زر فرزند سام دلاور است . در جهان كسي به نيرو و شكوه او نيست و كسي از او خوبروي تر نديده است.» بزرگ نديمان خنده زد كه « چنين نيست. مهراب دختري دارد كه در خوب روئي از ماه و خورشيد برتر است.» آنگاه آرام به جوان گفت « از اين بهتر چه خواهد بود كه ماه و خورشيد هم پيمان شوند.» مرغي را برداشت و نزد زال بر آمد و آنچه از نديمان شنيده بود با وي باز گفت. زال خرم شد و فرمان داد تا نديمان رودابه را گوهر و خلعت دادند. نديمان گفتند اگر سخني هست پهلوان بايد با ما بگويد. زال نزد ايشان خراميد و از رودابه جويا شد و از چهره و قامت و خوي خرد او پرسش كرد. از وصف ايشان مهر رودابه در دل زال استوارتر شد. نديمان چون پهلوان را چنان خواستار يافتند گفتند «ما با بانوي خويش سخن خواهيم گفت و دل او را بر پهلوان مهربان خواهيم كرد. پهلوان بايد شب هنگام به كاخ رودابه بخرامد و ديده به ديدار ماهرو روشن كند.»

    بازگشتن كنيزگان به نزد رودابه


    رســـيـــدنـــد خـــوبـــان بـــه درگـــاه كــــاخ
    بـه دسـت انـدرون هـر يـك از گــل دو شــاخ
    نــگــه كــرد دربـــان بـــرآراســـت جـــنـــگ
    زبــان كــرد گــســتــاخ و دل كـــرد تـــنـــگ
    كــه بــي گــنــه ز درگــاه بــيــرون شــويـــد
    شــگــفــت آيــدم تــا شــمـــا چـــون شـــويـــد
    بـــتـــان پـــاســـخـــش را بـــيـــاراســـتـــنـــد
    بــه تــنــگــي دل از جــاي بــرخـــاســـتـــنـــد
    كــه امــروز روزي دگــرگــونــه نــيــســـت
    بـــه راه گـــلـــان ديـــو واژونـــه نـــيـــســـت
    بــهــار آمــد از گــلــســتــان گــل چـــنـــيـــم
    ز روي زمــيــن شــاخ ســـنـــبـــل چـــنـــيـــم
    نــگـــهـــبـــان در گـــفـــت كـــامـــروز كـــار
    نــبــايـــد گـــرفـــتـــن بـــدان هـــم شـــمـــار
    كـــه زال ســـپـــهـــبـــد بـــه كـــاول نـــبـــود
    ســـــراپــــــرده ي شــــــاه زاول نــــــبــــــود
    نـــبـــيــــنــــد كــــز كــــاخ كــــاول خــــداي
    بــه زيــن انــدر آرد بــه شــبــگـــيـــر پـــاي
    اگـرتـان بــبــيــنــد چــنــيــن گــل بــه دســت
    كـنــد بــر زمــيــن تــان هــم آنــگــاه پــســت
    شـــدنــــد انــــدر ايــــوان بــــتــــان طــــراز
    نــشــســتــنـــد و بـــا مـــاه گـــفـــتـــنـــد راز
    نــهــادنــد ديــنــار و گـــوهـــر بـــه پـــيـــش
    بـــپـــرســـيـــد رودابـــه از كـــم و بـــيـــش
    كــه چــون بـــودتـــان كـــار بـــا پـــور ســـام
    بـــه ديـــدن بـــه اســـت ار بـــه آواز و نــــام
    پــري چــهــره هــر پــنــج بــشــتــافــتـــنـــد
    چــو بــا مـــاه جـــاي ســـخـــن يـــافـــتـــنـــد
    كــه مــرديــســت بــر ســـان ســـرو ســـهـــي
    هــمــش زيــب و هــم فــر شــاهــنـــشـــهـــي
    هـمـش رنـگ و بـوي و هـمــش قــد و شــاخ
    ســـواري مـــيـــان لــــاغــــر و بــــر فــــراخ
    دو چـشـمـش چــو دو نــرگــس قــيــرگــون
    لــبــانــش چــو بــســد رخــانــش چــو خــون
    كــف و ســاعــدش چــون كــف شـــيـــر نـــر
    هـــيـــون ران و مــــوبــــد دل و شــــاه فــــر
    سـراســر ســپــيــدســت مــويــش بــه رنــگ
    از آهـو هـمـيـن اسـت و ايـن نـيــســت نــنــگ
    ســــر جــــعــــد آن پــــهــــلــــوان جــــهــــان
    چــو ســيـــمـــيـــن زره بـــر گـــل ارغـــوان
    كــه گــويــي هــمــي خــود چــنــان بـــايـــدي
    وگـــر نـــيـــســـتـــي مـــهـــر نـــفـــزايــــدي
    بـــه ديــــدار تــــو داده ايــــمــــش نــــويــــد
    ز مـــا بـــازگـــشـــتـــســـت دل پـــر امـــيــــد
    كــنــون چــاره ي كــار مـــهـــمـــان بـــســـاز
    بـــفـــرمـــاي تـــا بـــر چـــه گـــرديـــم بـــاز
    چــنــيــن گــفــت بــا بــنــدگــان ســـر و بـــن
    كــه ديــگــر شــدســتــي بــه راي و ســخـــن
    هـــمـــان زال كــــو مــــرغ پــــرورده بــــود
    چــنــان پــيــر ســر بــود و پــژمــرده بـــود
    بــــه ديــــدار شــــد چــــون گــــل ارغــــوان
    ســـهـــي قـــد و زيـــبـــا رخ و پــــهــــلــــوان
    رخ مـــن بـــه پـــيـــشـــش بـــيــــاراســــتــــي
    بــه گــفــتــار وز آن پــس بــهــا خــواســتــي
    هـمـي گـفـت و لــب را پــر از خــنــده داشــت
    رخــان هــم چــو گــلــنــار آگــنـــده داشـــت
    پـــرســـتـــنــــده بــــا بــــانــــوي مــــاه روي
    چـنـيــن گــفــت كــاكــنــون ره چــاره جــوي
    كــه يـــزدان هـــر آنـــچـــت هـــوا بـــود داد
    ســرانــجـــام ايـــن كـــار فـــرخـــنـــده بـــاد
    يــكــي خــانــه بـــودش چـــو خـــرم بـــهـــار
    ز چـــهـــر بـــزرگـــان بـــرو بـــر نـــگــــار
    بــه ديـــبـــاي چـــيـــنـــي بـــيـــاراســـتـــنـــد
    طــبـــق هـــاي زريـــن بـــپـــيـــراســـتـــنــ ـد
    عــقــيــق و زبــرجــد بـــرو ريـــخـــتـــنـــد
    مـي و مـشــگ و عــنــبــر بــرآمــيــخــتــنــد
    هــمـــه زر و پـــيـــروزه بـــد جـــامـــشـــان
    بـــه روشـــن گـــلـــاب انـــدر آشـــامـــشـــان
    بـــنـــفـــشـــه گـــل و نـــرگـــس و ارغـــوان
    سـمــن شــاخ و ســنــبــل بــه ديــگــر كــران


    رفتن زال به نزد رودابه


    چــو خــورشــيــد تــابــنــده شــد نــاپـــديـــد
    در حـجــره بــســتــنــد و گــم شــد كــلــيــد
    پــرســتـــنـــده شـــد ســـوي دســـتـــان ســـام
    كــه شــد ســـاخـــتـــه كـــار بـــگـــذار گـــام
    ســـپـــهـــبـــد ســـوي كـــاخ بـــنـــهـــاد روي
    چــنــان چــون بـــود مـــردم جـــفـــت جـــوي
    بــرآمــد ســيــه چـــشـــم گـــل رخ بـــه بـــام
    چــو ســرو ســهـــي بـــر ســـرش مـــاه تـــام
    چـــــو از دور دســـــتـــــان ســـــام ســــــوار
    پــــديــــد آمــــد آن دخــــتـــــر نـــــامـــــدار
    دو بـــــي جـــــاده بـــــگـــــشـــــاد و آواز داد
    كـــه شـــاد آمـــدي اي جــــوان مــــرد شــــاد
    درود جـــهـــان آفــــريــــن بــــر تــــو بــــاد
    خـــم چـــرخ گــــردان زمــــيــــن تــــو بــــاد
    پـــيـــاده بـــديــــن ســــان ز پــــرده ســــراي
    بــرنــجــيــدت ايــن خــســروانـــي دو پـــاي
    ســپــهــبــد كــز آن گـــونـــه آوا شـــنـــيـــد
    نــگــه كــرد و خــورشــيـــد رخ را بـــديـــد
    شـــده بــــام از آن گــــوهــــر تــــابــــنــــاك
    بـــه جـــاي گـــل ســـرخ يــــاقــــوت خــــاك
    چــنــيــن داد پــاســـخ كـــه اي مـــاه چـــهـــر
    درودت ز مــــن آفــــريــــن از ســــپــــهــــر
    چــه مــايــه شــبــان ديـــده انـــدر ســـمـــاك
    خـــروشـــان بـــدم پـــيــــش يــــزدان پــــاك
    هـــمـــي خـــواســـتـــم تـــا خـــداي جـــهـــان
    نـــمـــايــــد مــــرا رويــــت انــــدر نــــهــــان
    كـــنـــون شـــاد گـــشـــتــــم بــــه آواز تــــو
    بـــديـــن خـــوب گـــفـــتـــار بـــا نــــاز تــــو
    يـــــكـــــي چـــــاره ي راه ديـــــدار جــــــوي
    چــه پــرســي تــو بــر بــاره و مــن بــگــوي
    پــري روي گـــفـــت ســـپـــهـــبـــد شـــنـــود
    ســـر شـــعـــر گـــلـــنـــار بـــگـــشــــاد زود
    كــمــنـــدي گـــشـــاد او ز ســـرو بـــلـــنـــد
    كـس از مـشـگ ز آن سـان نـپـيـچـد كـمــنــد
    خـــم انـــدر خـــم و مـــار بــــر مــــار بــــر
    بــر آن غـــبـــغـــبـــش نـــار بـــر نـــار بـــر
    بــدو گــفــت بـــرتـــاز و بـــركـــش مـــيـــان
    بــر شــيــر بــگــشـــاي و چـــنـــگ كـــيـــان
    بـگـيــر ايــن ســيــه گــيــســو از يــك ســوم
    ز بــهـــر تـــو بـــايـــد هـــمـــي گـــيـــســـوم
    نــــگــــه كـــــرد زال انـــــدر آن مـــــاه روي
    شـگــفــتــي بــمــانــد انــدر آن روي و مــوي
    چــنــيــن داد پــاســخ كــه ايــن نــيــســـت داد
    چــنــيــن روز خــورشــيــد روشــن مـــبـــاد
    كــه مــن دســت را خــيــره بــر جـــان زنـــم
    بــريــن خــســتــه دل تــيــزپــيـــكـــان زنـــم
    كــمــنــد از رهـــي بـــســـتـــنـــد و داد خـــم
    بـــيـــفــــگــــنــــد خــــوار و نــــزد ايــــچ دم
    بـــه حـــلـــقـــه درآمـــد ســـر كـــنــــگــــره
    بـــرآمـــد پـــري روي و بــــردش نــــمــــاز
    گـرفــت آن زمــان دســت دســتــان بــه دســت
    بــرفــتــنــد هـــر دو بـــه كـــردار مـــســـت
    فــــرود آمــــد از بــــام كــــاخ بـــــلـــــنـــــد
    بــه دســت انـــدرون دســـت شـــاخ بـــلـــنـــد
    ســـوي خــــانــــه ي زرنــــگــــار آمــــدنــــد
    بـــر آن مـــجــــلــــس شــــاه وار آمــــدنــــد
    بـــهـــشـــتـــي بـــد آراســـتـــه پـــر ز نـــور
    پــرســتــنــده بــرپــاي و بــر پــيــش حــور
    شـــگـــفـــت انــــدرو مــــانــــده بــــد زال زر
    بـــر آن روي و آن مـــوي و بـــالـــا و فــــر
    ابــــا يــــاره و طــــوق و بــــا گــــوشــــوار
    ز ديـــنـــار و گـــوهـــر چـــو بـــاغ بـــهـــار
    دو رخــســاره چــون لـــالـــه انـــدر ســـمـــن
    ســر جــعــد زلــفــش شـــكـــن بـــر شـــكـــن
    هـــمـــان زال بـــا فـــر شـــاهــــنــــشــــهــــ ي
    نـــشــــســــتــــه بــــر مــــاه بــــا فــــرهــــي
    حـــمـــايـــل يـــكـــي دشـــنـــه انـــدر بـــرش
    ز يــاقــوت ســـرخ افـــســـري بـــر ســـرش
    هــمــي بـــود بـــوس و كـــنـــار و نـــبـــيـــد
    مــگــر شــيــر كــو گــور را نــشـــكـــريـــد
    ســپــهــبــد چــنــيــن گـــفـــت بـــا مـــاه روي
    كـه اي سـرو سـيـمــيــن بــر و رنــگ بــوي
    مــنــوچـــهـــر اگـــر بـــشـــنـــود داســـتـــان
    نـــبـــاشـــد بـــريـــن كـــار هـــم داســــتــــان
    هـــمـــان ســـام نـــيـــرم بــــرآرد خــــروش
    ازيــن كــار بــر مـــن شـــود او بـــه جـــوش
    ولــيــكــن نــه پــر مــايــه جــانــســت و تـــن
    هــمــان خــوار گــيــرم بـــپـــوشـــم كـــفـــن
    پــــــذيــــــرفــــــتـ ــــــم از دادگـــــــر داورم
    كــه هـــرگـــز ز پـــيـــمـــان تـــو نـــگـــذرم
    شـــوم پـــيـــش يـــزدان ســـتـــايـــش كـــنـــم
    چــو ايــزد پــرســـتـــان نـــيـــايـــش كـــنـــم
    مـــگــــر كــــو دل ســــام و شــــاه زمــــيــــن
    بــشــويــد ز خــشــم و ز پــيــگــار و كــيــن
    جــهــان آفـــريـــن بـــشـــنـــود گـــفـــت مـــن
    مـــگـــر كـــاشـــكـــارا شـــوي جـــفـــت مـــن
    بــدو گــفـــت رودابـــه مـــن هـــم چـــنـــيـــن
    پـــذيـــرفـــتــــم از داور كــــيــــش و ديــــن
    كــه بــر مـــن نـــبـــاشـــد كـــســـي پـــادشـــا
    جـــهـــان آفــــريــــن بــــر زبــــانــــم گــــوا
    جــــز از پــــهـــــلـــــوان جـــــهـــــان زال زر
    كـه بـا تـخـت و تـاجـســت و بــا زيــب وفــر
    هــمــي مــهــرشــان هــر زمــان بــيــش بـــود
    خــــرد دور بـــــود آرزو پـــــيـــــش بـــــود
    چــنــيــن تــا ســـپـــيـــده بـــرآمـــد ز جـــاي
    تــــبــــيــــره بــــرآمــــد ز پــــرده ســــراي
    پـــس آن مــــاه را شــــيــــد پــــدرود كــــرد
    بـــر خـــويـــش تـــار و بـــرش پـــود كـــرد


    رفتن زال نزد رودابه
    نديمان باز گشتند و رودابه را مژده آوردند. چون شب رسيد رودابه نهاني بكاخي آراسته در آمد و خادمي نزد زال فرستاد تا او را به كاخ راهنما باشد و خود به بام خانه رفت و چشم براه پهلوان دوخت. چون زال دلاور از دور پديدار شد رودابه گرم آواز داد و او را درود گفت و ستايش كرد. زال خورشيدي تابان بر بام ديد و دلش از شادي طپيد. رودابه را درود گفت و مهر خود آشكار كرد. رودابه گيسوان را فرو ريخت و از زلف خود كمند ساخت و فروهشت تا زال بگيرد و به بام بر آيد. زال بر گيسوان رودابه بوسه داد وگفت « مباد كه من زلف مشك بوي ترا كمند كنم.» آنگاه كمندي از خادم خود گرفت و بر گنگره ايوان انداخت و چابك به بام بر آمد و رودابه را در بر گرفت و نوازش كرد و گفت « من دوستدار توام و جز تو كسي را به همسري نمي خواهم، اما چكنم كه پدرم سام نريمان و شاهنشاه ايران منوچهر رضا نخواهد داد كه من از نژاد ضحاك كسي را به همسري بخواهم.» رودابه غمگين شد و آب از ديده برخسار آورد كه « اگر ضحاك بيداد كرد ما را چه گناه؟ من چون داستان دلاوري و بزرگي و بزم و رزم ترا شنيدم دل به مهر تو دادم و بسيار نامداران و گردنكشانان خواستارمنند. اما من خاطر به مهر تو سپرده ام و جز تو شوئي نمي خواهم»
    زال ديده مهر پرور بر رودابه دوخت و در انديشه رفت . سرانجام گفت « اي دلارام، تو غم مدار كه من پيش يزدان نيايش خواهم كرد و از خداوند پاك خواهم خواست تا دل سام ومنوچهر را از كين بشويد و بر تو مهربان كند. شهريار ايران بزرگ و بخشنده است و بر ما ستم نخواهد كرد.» رودابه سپاس گفت و سوگند خورد كه در جهان همسري جز زال نپذيرد و دل به مهر كسي جز او نسپارد . دو آزاده هم پيمان شدند و سوگند مهر و پيوند استوار كردند و يكديگر را بدرود گفتند و زال به لشگرگاه خود باز رفت.

------------------------------------------------
 ‫صفحه۳۹شاهنامه: ‫پیشبینی تولد رستم




    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ‫چند دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.


    ‫ صفحات شاهنامه ‫ازصفحه اول تا امروز

    راي زدن زال با موبدان در كار رودابه
    چــو خــورشــيــد تــابــان بــرآمـــد ز كـــوه
    بــرفــتـــنـــد گـــردان هـــمـــه هـــم گـــروه
    بـــديـــدنـــد مـــر پــــهــــلــــوان را پــــگــــاه
    وز آن جـــايـــگـــه بـــرگـــرفـــتــــنــــد راه
    ســـپـــهـــبـــد فـــرســـتـــاد خـــوانـــنـــده را
    كـــه خــــوانــــد بــــزرگــــان دانــــنــــده را
    چـــو دســـتـــور فـــرزانـــه بـــا مـــوبــــدان
    ســــــرافــــــراز گــــــردان و فــــــرخ ردان
    بـــه شــــادي بــــر پــــهــــلــــوان آمــــدنــــد
    خــــردمــــنــــد و روشــــن روان آمــــدنــــد
    زبـــان تـــيـــز بـــگـــشـــاد دســـتــــان ســــام
    لـــبـــي پــــر ز خــــنــــده دلــــي شــــادكــــام
    نـــخـــســـت آفـــريـــن جـــهـــانـــدار كـــرد
    دل مــــوبــــد از خــــواب بــــيـــــدار كـــــرد
    چـــنـــيـــن گـــفـــت كـــز داور راد و پــــاك
    دل مــا پــر امــيـــد و تـــرس اســـت و بـــاك
    بـه بــخــشــايــش امــيــد و تــرس از گــنــاه
    بـــه فـــرمـــان هــــا ژرف كــــردن نــــگــــاه
    ســتـــودن مـــر او را چـــنـــان چـــون تـــوان
    شــب و روز بـــودن بـــه پـــيـــشـــش نـــوان
    خــداونــد گـــردنـــده خـــورشـــيـــد و مـــاه
    روان ار بـــه نـــيـــكـــي نـــمـــايــــنــــده راه
    بـــدويـــســـت گـــيـــهـــان خـــرم بـــه پــــاي
    هـــمـــو داد و داور بــــه هــــر دو ســــراي
    بــــهــــار آرد و تــــيـــــر مـــــاه و خـــــزان
    بــــــرآرد پـــــــر از مـــــــيـــــــوه دار رزان
    جــــوان داردش گــــاه بــــا رنــــگ و بــــوي
    گــهــش پـــيـــر بـــيـــنـــي دژم كـــرده روي
    ز فـــرمـــان و رايـــش كـــســــي نــــگــــذرد
    پـــي مـــور بـــي او زمــــيــــن نــــســــپــــرد
    بـــدانـــگـــه كـــه لـــوح آفـــريـــد و قـــلـــم
    بـــزد بـــر هـــمــــه بــــودنــــي هــــا رقــــم
    جــهـــان ار فـــزايـــش ز جـــفـــت آفـــريـــد
    كــه از يـــك فـــزونـــي نـــيـــايـــد پـــديـــد
    ز چـــرخ بـــلـــنـــد انـــدر آمــــد ســــخــــن
    ســراســر هــمــيــن اســت گـــيـــتـــي ز بـــن
    زمــــانــــه بــــه مــــردم شــــد آراســـــتـــــه
    وزو اوج گـــيـــرد هـــمــــي خــــواســــتــــه
    اگــر نــيـــســـتـــي جـــفـــت انـــدر جـــهـــان
    بــــمــــانــــدي تــــوانــــاي انــــدر نــــهـــــان
    و ديـــگـــر كــــه مــــايــــه ز ديــــن خــــداي
    نــديــدم كــه مــانــدي جـــوان را بـــه جـــاي
    بــه ويــژه كــه بــاشـــد ز تـــخـــم بـــزرگ
    چــو بــي جــفــت بــاشــد بــمــانــد ســتــرگ
    چـــه نـــيـــكـــوتـــر از پـــهـــلـــوان جــــوان
    كـــه گـــردد بـــه فـــرزنـــد روشــــن روان
    چـــو هـــنـــگـــام رفـــتــــن فــــراز آيــــدش
    بــــه فــــرزنــــد نــــو روز بـــــاز آيـــــدش
    بــه گـــيـــتـــي بـــمـــانـــد ز فـــرزنـــد نـــام
    كــه ايــن پـــور زالـــســـت و آن پـــور ســـام
    بـــدو گـــردد آراســـتـــه تــــاج و تــــخــــت
    از آن رفــتــه نــام و بــديــن مــانــده بــخــت
    كــنــون ايــن هـــمـــه داســـتـــان مـــنـــســـت
    گـــل و نـــرگـــس بـــوســـتـــان مـــنـــســــت
    كــه از مــن رمــيـــدســـت صـــبـــر و خـــرد
    بــگــويــيــد كــايـــن را چـــه انـــدر خـــورد
    نــگــفــتــم مــن ايــن تــا نــگــشــتــم غـــمـــي
    بــه مــغـــز و خـــرد در نـــيـــامـــد كـــمـــي
    هــمــه كـــاخ مـــهـــراب مـــهـــر مـــنـــســـت
    زمــيــنــش چــو گــردان ســپــهــر مــنــســت
    دلــم گــشــت بـــا دخـــت ســـيـــنـــدخـــت رام
    چــه گــويــنـــده بـــاشـــد بـــديـــن رام ســـام
    شـــود رام گـــويـــي مـــنــــوچــــهــــر شــــاه
    جـــوانـــي گـــمـــانــــي بــــرد يــــا گــــنــــاه
    چه مهـتـر چـه كـهـتـر چـو شـد جـفـت جـوي
    ســـوي ديـــن و آيـــيـــن نـــهـــادســــت روي
    بــديــن در خــردمــنــد را جــنــگ نــيــســت
    كـه هـم راه ديـنـسـت و هـم نــنــگ نــيــســت
    چــه گــويــد كــنــون مــوبــد پــيــش بـــيـــن
    چـــه دانـــيـــد فــــرزانــــگــــان انــــدريــــن
    بـــبــــســــتــــنــــد لــــب مــــوبــــدان و ردان
    ســخــن بــســتــه شــد بــر لـــب بـــخـــردان
    كـــه ضـــحـــاك مـــهـــراب را بــــد نــــيــــا
    دل شـــاه ازيـــشـــان پـــر از كــــيــــمــــيــــا
    گــشــاده ســخــن كــس نــيــارســـت گـــفـــت
    كـه نـشـنـيـد كــس نــوش بــا نــيــش جــفــت
    چـو نـشـنـيــد ازيــشــان ســپــهــبــد ســخــن
    بـــجـــوشـــيـــد و راي نـــو افـــگـــنـــد بـــن
    كـه دانـم كـه چـون ايــن پــژوهــش كــنــيــد
    بــديــن راي بــر مــن نــكــوهــش كـــنـــيـــد
    ولــيــكــن هـــر آن كـــو بـــود پـــر مـــنـــش
    بـــبـــايـــد شـــنـــيـــدن بـــســـي ســـرزنـــش
    مــرا انــدريــن گـــر نـــمـــايـــش كـــنـــيـــد
    وزيـــن بـــنـــد راه گـــشـــايـــش كـــنـــيــــد
    بـــه جـــاي شـــمـــا آن كـــنـــم در جـــهــــان
    كــه بــا كــهــتــران كــس نــكــرد از مــهــان
    ز خـــوبـــي و از نــــيــــكــــي و راســــتــــي
    ز بـــد نـــاورم بــــر شــــمــــا كــــاســــتــــي
    هـــمـــه مـــوبـــدان پـــاســـخ آراســـتــــنــــد
    هـــمــــه كــــام و آرام او خــــواســــتــــنــــد
    كـه مــا مــر تــرا يــك بــه يــك بــنــده ايــم
    نــه از بــس شــگــفــتــي ســرافــگــنــده ايــم
    ابــا آن كــه مــهــراب ازيــن پــايــه نــيــســت
    بـزرگـسـت و گـرد و سـبـك مـايـه نــيــســت
    بـــدانـــســـت كـــز گـــوهـــر اژدهــــاســــت
    و گــر چــنــد بـــرتـــازيـــان پـــادشـــاســـت
    اگــــر شــــاه را بــــد نــــگــــردد گــــمـــــان
    نــــبــــاشــــد ازو نــــنــــگ بــــر دودمـــــان
    يـــكـــي نـــامـــه بـــايـــد ســـوي پـــهـــلـــوان
    چــنــان چــون تــو دانـــي بـــه روشـــن روان
    تـــرا خـــود خـــرد ز آن مـــا بـــيــــش تــــر
    روان و گـــمــــانــــت بــــه انــــديــــش تــــر
    مــگــر كــو يــكــي نـــامـــه نـــزديـــك شـــاه
    فــــرســــتــــد كــــنــــد راي او را نــــگــــاه

    نامه ي زال به سام
    وز آن جــــا بــــايـــــوان دســـــتـــــان ســـــام
    بـــيـــامـــد ســـپـــهـــدار جـــويـــنــــده كــــام
    بــــه نــــزديــــك رودابــــه آمــــد پــــســــر
    بــه خـــدمـــت نـــهـــاد از بـــر خـــاك ســـر
    بــبـــوســـيـــد بـــه نـــزديـــك ســـام ســـوار
    فــــرســــتــــاد نــــامـــــه يـــــل نـــــامـــــدار
    بـه نـامـه درون ســر بــه ســر نــيــك و بــد
    نــــمــــوده بــــدان پــــهــــلــــو پــــرخـــــرد
    فـــرســـتـــاد بـــا نـــامـــه هـــديـــه بـــســــي
    بـــه نـــزد ســـپـــهـــدار كــــردش گــــســــي
    چـــو نـــامـــه بـــر ســـام نـــيـــرم رســـيــــد
    ز شـادي رخـش هـم چــو گــل بــشــكــفــيــد
    بــيـــاراســـت بـــزمـــي چـــو خـــرم بـــهـــار
    ز بــــس شــــادمــــانـــــي گـــــو نـــــامـــــدار
    فـــرســـتــــاده را خــــلــــعــــت و يــــاره داد
    ز رســـتـــم هـــمـــي داســـتـــان كـــرد يــــاد
    نــبــشــت آنــگـــهـــي پـــاســـخ نـــامـــه بـــاز
    بـــه نـــزديـــك فـــرزنـــد گــــردن فــــراز
    بــه نــامــه درون گــفــت كــز نــره شـــيـــر
    نــبــاشــد شــگــفــتــي كــه بـــاشـــد دلـــيـــر
    هــمــان بــچــه ي شــيــر نــاخــورده شــيــر
    ســتــانــد يـــكـــي مـــوبـــدي تـــيـــز بـــيـــن
    مـــــــر او را درآرد مـــــــيـــــــان گـــــــروه
    چـــو دنــــدان بــــرآرد شــــو زو ســــتــــوه
    ابـــي آن كـــه ديـــدســـت پــــســــتــــان مــــام
    بــــه خــــوي پــــدر بــــازگــــردد تــــمـــــام
    عـــجـــب نـــيـــســـت از رســـتـــم نـــامــــور
    كـــه دارد دلـــيـــري چـــو دســـتــــان پــــدر
    كـــه هـــنــــگــــام گــــردي و كــــنــــداوري
    ازو شـــيـــر خـــواهــــد هــــمــــي يــــاوري
    چــو نــامــه بــه مـــهـــر انـــدر آورد گـــرد
    فــرســتـــاده را خـــوانـــد و او را ســـپـــرد
    فــــــرســــــتـــــــاد ه آمـــــــد بـــــــر زال زر
    ابــــا خــــلــــعــــت و نــــامــــه ي نــــامــــور
    ازو شـــــادمـــــان شـــــد دل پـــــهـــــلــــــوان
    ز كـــــردار آن نـــــو رســـــيـــــده جــــــوان



    راي زدن سام با موبدان بر كار زال
    چــو بــرخــاســت از خـــواب بـــا مـــوبـــدان
    يـــكـــي انـــجـــمـــن كـــرد بـــا بـــخــــردان
    گــشــاد آن ســخــن بـــر ســـتـــاره شـــمـــر
    كــه فــرجــام ايــن بــر چــه بـــاشـــد گـــذر
    دو گــوهــر چــو آب و چــو آتــش بــه هــم
    بـــرآمـــيـــخـــتـــه بـــاشـــد ازبـــن ســـتــــم
    هــمــانـــا كـــه بـــاشـــد بـــه روز شـــمـــار
    فــــريــــدون و ضـــــحـــــاك را كـــــارزار
    از اخــتــر بــجــويــيــد و پـــاســـخ دهـــيـــد
    هـــمـــه كـــار و كـــردار فـــرخ نـــهــــيــــد
    ســــتــــاره شــــنـــــاســـــان بـــــه روز دراز
    هــمــي ز آســمـــان بـــاز جـــســـتـــنـــد راز
    بـــديـــدنـــد بـــا خـــنـــده پـــيـــش آمـــدنـــد
    كـه دو دشـمـن از بــخــت خــويــش آمــدنــد
    بـــه ســـام نـــريـــمـــان ســـتـــاره شــــمــــر
    چــنــيــن گــفــت كــاي گــرد زريــن كــمـــر
    تــــرا مــــژده از دخــــت مـــــهـــــراب و زال
    كــه بــاشــنــد هــر دو بــه شـــادي هـــمـــال
    ازيـــن دو هـــنـــرمـــنـــد پـــيـــلــــي ژيــــان
    بـــيـــايـــد بـــبـــنـــدد بـــه مـــردي مــــيــــان
    جــهــان زيـــر پـــاي انـــدر آرد بـــه تـــيـــغ
    نــهــد تــخــت شـــاه از بـــر پـــشـــت مـــيـــغ
    بـــبــــرد پــــي بــــدســــگــــالــــان ز خــــاك
    بــه روي زمـــيـــن بـــرنـــمـــانـــد مـــغـــاك
    نـــه ســـگـــســـار مـــانـــد نـــه مـــازنـــدران
    زمـــيـــن را بـــشـــويـــد بـــه گـــرز گـــران
    بـــه خـــواب انــــدر آرد ســــر دردمــــنــــد
    بــــبــــنــــدد در جــــنــــگ و راه گــــزنــــد
    بـــدو بــــاشــــد ايــــرانــــيــــان را امــــيــــد
    ازو پــــهــــلـــــوان را خـــــرام و نـــــويـــــد
    پــي بــاره اي كــو چــمـــانـــد بـــه جـــنـــگ
    بــمــالــد بـــرو روي جـــنـــگـــي پـــلـــنـــگ
    خـــنـــگ پـــادشـــاهـــي كـــه هـــنـــگــــام او
    زمــــانــــه بــــه شــــاهـــــي بـــــرد نـــــام او
    چــو بــشــنــيــد گــفــتــار اخــتــرشـــنـــاس
    بــخــنــديــد و پــذرفــت ازيــشــان ســپـــاس
    بــبــخــشــيــدشــان بــي كــران زر و ســيــم
    چــو آرامـــش آمـــد بـــه هـــنـــگـــام بـــيـــم
    فـــرســـتـــاده ي زال را پـــيـــش خــــوانــــد
    ز هــر گــونــه بــا او ســخــن هــا بـــرانـــد
    بـگــفــتــش كــه بــا او بــه خــوبــي بــگــوي
    كـــه ايــــن آرزو را نــــبــــد هــــيــــچ روي
    ولـيـكـن چـو پـيـمـان چـنــيــن بــد نــخــســت
    بــهــانـــه نـــشـــايـــد بـــه بـــي داد جـــســـت
    مـن ايـنــك بــه شــبــگــيــر ازيــن رزمــگــاه
    ســـوي شـــهــــر ايــــران گــــذارم ســــپــــاه
    فــــــرســــــتــــــاده را داد چــــــنــــــدي درم
    بـــدو گـــفـــت خـــيــــره مــــزن هــــيــــچ دم
    گــســي كــردش و خــود بــه راه ايــســـتـــاد
    ســـپـــاه و ســـپـــهـــبـــد از آن كــــار شــــاد
    بــبــســتــنــد از آن گـــرگـــســـاران هـــزار
    پـــيـــاده بـــه زاري كـــشـــيـــدنــــد خــــوار
    خــــروش ســــواران بـــــرآمـــــد ز دشـــــت
    دو بـهــره چــو از تــيــره شــب در گــذشــت
    هـــمـــان نـــالـــه ي كـــوس بـــا كـــره نـــاي
    بــرآمــد ز دهــلــيــز پـــرده پـــرده ســـراي
    ســپــهــبــد ســوي شــهــر ايــران كــشـــيـــد
    ســـپـــه را بـــه نـــزد دلـــيـــران كـــشـــيـــد
    فـــــرســـــتـــــاده آمـــــد دوان ســــــوي زال
    ابــا بــخــت پــيـــروز و فـــرخـــنـــده فـــال
    گـــرفـــت آفـــريـــن زال بــــر كــــردگــــار
    بـــر آن بـــخــــشــــش گــــردش روزگــــار

    راي زدن زال با موبدان



    زال همواره در انديشه رودابه بود و آني از خيال او غافل نمي شد . مي دانست كه پدرش سام و شاهنشاه ايران منوچهر با همسري او با دختر مهراب همداستان نخواهند شد. چون روز ديگر شد در انديشه چاره اي كس فرستاد و موبدان و دانايان و خردمندان را نزد خود خواند و سخن آغاز كرد و راز دل را با آنان در ميان گذاشت و گفت « دادار جهان همسر گرفتن را دستور و آئين آدميان كرد تا از آنان فرزندان پديد آيند و جهان آباد و برقرار بماند . دريغ است كه نژاد سام و نريمان و زال زر را فرزندي نباشد و شيوه پهلواني و دلاوري پايدار نماند . اكنون راي من اينست كه رودابه دختر مهراب را به زني بخواهم كه مهرش را در دل دارم و از او خوبروتر و آزاده تر نمي شناسم. شما در اين باره چه مي گوئيد.» موبدان خاموش ماندند و سر به زير افكندند . چه مي دانستند مهراب از خاندان ضحاك است و سام و منوچهر بر اين همسري همداستان نخواهند شد. زال دوباره سخن آغاز كرد و گفت «مي دانم كه مرا در خاطر به اين انديشه نكوهش مي كنيد ، اما من رودابه را چنان نكو يافته ام كه از او جدا نمي توانم زيست و بي او شادمان نخواهم بود. دلم در گرو محبت اوست . بايد راهي بجوئيد و مرا در اين مقصود ياري كنيد . اگر چنين كرديد به شما چندان نيكي نخواهم كرد كه هيچ مهتري با كهتران خود نكرده باشد.» موبدان و دانايان كه زال را در مهر رودابه چنان استوار ديدند گفتند « اي نامدار، ما همه در فرمان توايم و جز كام و آرام تو نمي خواهيم. همسر خواستن ننگ نيست و مهراب هر چنددر بزرگي با تو همپايه نيست اما نامدار و دلير است و شكوه شاهان دارد و ضحاك گرچه بي دادگر بود بر ايرانيان ستم بسيار روا داشت اما شاهي توانا و پردستگاه بود . چاره آنست كه نامه اي به سام نريمان بنويسي و آنچه در دل داري با وي بگوئي و او را با انديشه خود همرا ه كني . اگر سام همداستان باشد منوچهر از راي او سرباز نخواهد زد.»

    نامه زال به سام
    زال به سام نامه نوشت كه « اي نامور، آفرين خداي بر تو باد . آنچه بر من گذشته است مي داني و از ستم هائي كه كشيده ام آگاهي: وقتي از مادرزادم بي كس و بي يار در دامن كوه افتادم و با مرغان هم زاد و توشه شدم. رنج باد و خاك و آفتاب ديدم و از مهر پدر و آغوش مادر دور ماندم . آنگاه كه تو در خز و پرنيان آسايش داشتي من در كوه كمر و در پي روزي بودم . باري فرمان يزدان بود و از آن چاره نبود. سر انجام به من باز آمدي و مرا در دامن مهر خود گرفتي ، اكنون مرا آرزوئي پيش آمده كه چاره آن به دست توست. من مهر رودابه دختر مهراب را بدل دارم و شب و روز از انديشه او آرام ندارم. دختري آزاده و نكومنش و خوب چهره است. حور بدين زيبائي و دل آرائي نيست . مي خواهم او را چنان كه كيش و آئين ماست به همسري بر گزينم . راي پدر نامدار چيست؟ بياد داري كه وقتي مرا از كوه باز آوردي در برابر گروه بزرگان و پهلوانان و موبدان پيمان كردي كه هيچ آرزوئي را از من دريغ نداري ؟ اكنون آرزوي من اينست و نيك مي داني كه پيمان شكستن، آئيمن مردان نيست.»


    پاسخ سام
    سام چون نامه زال را ديد و آرزوي فرزند را دانست سرد شد و خيره ماند. چگونه مي توان بر پيوندي ميان خاندان خود كه از فريدون نژاد داشت با خاندان ضحاك همداستان شود؟ دلش از آرزوي زال پر انديشه شد و با خود گفت «سر انجام زال گوهر خود را پديد آورد. كسي را كه مرغ در كوهسار پرورده باشد كام جستنش چنين است.» غمگين از شكارگاه بخانه باز آمد و خاطرش پر انديشه بود كه « اگر فرزند را باز دارم پيمان شكسته ام و اگر هم داستان باشم زهر و نوش را چگونه مي توان در هم آميخت؟ از اين مرغ پرورده و آن ديو زاده چگونه فرزندي پديد خواهد آمد و شاهي زابلستان بدست كه خواهد افتاد؟» آزرده و اندوهناك به بستر رفت . چون روز بر آمد موبدان و دانايان و اختر شناسان را پيش خواند و داستان زال و رودابه را با آنان در ميان گذاشت و گفت « چگونه مي توان دو گوهر جدا چون آتش را فراهم آورد و ميان خاندان فريدون و ضحاك پيوند انداخت؟ در ستارگان بنگريد و طالع فرزندم زال را باز نمائيد و ببينيد دست تقدير بر خاندان ما چه نوشته است.»
    اختر شناسان روزي دراز در اين كار بسر بردند. سرانجام شادان و خندان پيش آمدند و مژده آوردند كه پيوند دختر مهراب و فرزند سام فرخنده است. از اين دو تن فرزندي دلاور زاده خواهد شد كه جهاني را فرمانبر دار و نگاهبان خواهد بود؛ پي بد انيشان را از خاك ايران خواهد بريد و سر تورانيان را ببند خواهد آورد. دشمنان ايرانشهر را كيفر خواهد داد و نام پهلوانان در جهان به او بلند آوازه خواهد شد:
    بدو باشد ايرانيان را اميد
    از او پهلوان را خرام و نويد
    خنك پادشاهي بهنگام اوي
    زمانه بشاهي برد نام اوي
    چه روم و چه هند و چه ايران زمين
    نويسند همه نام او بر نگين
    سام از گفتار اختر شناسان شاد شد و آنان را درهم و دينار داد و فرستاده زال را پيش خواند و گفت « بفرزند شير افكنم بگوي كه هر چند چنين آرزوئي از تو چشم نداشتم، ليك چون با تو پيمان كرده ام كه هيچ خواهشي را از تو دريغ نگويم بخشنودي تو خشنودم. اما بايد از شهريار فرمان برسد. من هم امشب از كارزار بدرگاه شهريار خواهم شتافت و تا راي او را باز جويم.»

-------------------------
 ‫صفحه۴۰شاهنامه: خشم گرفتن مهراب




    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ‫چند دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.


    ‫ صفحات شاهنامه ‫ازصفحه اول تا امروز

    آگاهي يافتن سيندخت از كار رودابه
    مــــيــــان ســــپــــهــــدار و آن ســــرو بـــــن
    زنــي بــود گــويــنــده شــيـــريـــن ســـخـــن
    پــــيــــام آوريــــدي ســــوي پـــــهـــــلـــــوان
    هـــم از پــــهــــلــــوان ســــوي ســــرو روان
    ســپــهــدار دســتــان مــر او را بـــخـــوانـــد
    سـخــن هــر چــه بــشــنــيــد بــا او بــرانــد
    بــــدو گــــفــــت نــــزديـــــك رودابـــــه رو
    بـــگـــويـــش كـــه اي نـــيـــك دل مـــاه نــــو
    سـخـن چـون ز تـنـگـي بـه سـخــتــي رســيــد
    فـــراخـــيـــش را زود بـــيـــنـــي كـــلـــيــــد
    فـــرســـتـــاده بـــاز آمـــد از پـــيـــش ســــام
    ابـــــا شـــــادمـــــانـــــي و فـــــرخ پـــــيــــــام
    بــســي گــفــت و بــشــنــيــد و زد داســتـــان
    ســـرانـــجـــام او گـــشـــت هـــم داســــتــــان
    ســـبـــك پـــاســـخ نـــامـــه زن را ســــپــــرد
    زن از پـــيـــش او بـــازگـــشـــت و بـــبــــرد
    بـــه نـــزديـــك رودابـــه آمــــد چــــو بــــاد
    بــــديـــــن شـــــادمـــــانـــــي ورا مـــــژده داد
    پـــري روي بـــر زن درم بــــرفــــشــــانــــد
    بــه كــرســي زر پــيــكــرش بــرنــشـــانـــد
    پـــري روي بـــر زن درم بــــرفــــشــــانــــد
    شـــده زر هـــمـــه نـــاپـــديــــد از گــــهــــر
    هــمــه پــيـــكـــرش ســـرخ يـــاقـــوت و زر
    يــكــي جــفــت پـــرمـــايـــه انـــگـــشـــتـــري
    فــروزنــده چــون بــر فــلــك مـــشـــتـــري
    فـــرســـتـــاد نــــزديــــك دســــتــــان ســــام
    بــــــســــــي داد بــــــا آن درود و پــــــيــــــام
    زن از حــجــره آنــگــه بــه ايــوان رســيـــد
    نــگــه كـــرد ســـيـــنـــدخـــت او را بـــديـــد
    زن از بــيــم بــرگــشــت چــون ســنـــدروس
    بـــتـــرســـيـــد و روي زمـــيـــن داد بــــوس
    پـر انـديـشـه شــد جــان ســيــنــدخــت ازوي
    بـــه آواز گـــفـــت از كـــجـــايـــي بـــگـــوي
    زمـــان تـــا زمـــان پـــيـــش مـــن بــــگــــذري
    بــه حــجــره در آيــي بــه مـــن نـــنـــگـــري
    دل روشـــنـــم بـــر تـــو شـــد بـــدگــــمــــان
    بـــگـــويـــي مـــرا تـــا زهـــي گـــر كـــمـــان
    بــدو گــفــت زن مــن يـــكـــي چـــاره جـــوي
    هـــمـــي نـــان فـــراز آرم از چــــنــــد روي
    بـديـن حـجـره رودابـه پــيــرايــه خــواســت
    بــدو دادم اكــنــون هــمــيـــنـــســـت راســـت
    بــــيــــاوردمــــش افــــســــر پــــرنــــگــــار
    يــكـــي حـــلـــقـــه پـــر گـــوهـــر شـــاه وار
    بــدو گــفــت ســيــنــدخـــت بـــنـــمـــايـــيـــم
    دل بــســتــه ز انــديـــشـــه بـــگـــشـــايـــيـــم
    سـپـردم بــه رودابــه گــفــت ايــن دو چــيــز
    فـزون خـواســت اكــنــون بــيــارمــش نــيــز
    بــهـــا گـــفـــت بـــگـــذار بـــر چـــشـــم مـــن
    يـــكـــي آب بـــر زن بـــريـــن خـــشـــم مـــن
    درم گـــــفـــــت فـــــردا دهــــــد مــــــاه روي
    بــهــا تـــا نـــيـــابـــم تـــو از مـــن مـــجـــوي
    هـــمـــي كـــژ دانــــســــت گــــفــــتــــار اوي
    بـــيـــاراســــت دل را بــــه پــــيــــگــــار اوي
    بـــيـــامـــد بـــجـــســـتـــش بـــرو آســــتــــي
    هــمــي جــســت از او كـــژي و كـــاســـتـــي
    بــه خــشــم انــدرون شــد از آن زن غــمـــي
    بــه خــواري كـــشـــيـــدش بـــه روي زمـــي
    چـــو آن جـــام هـــاي گـــرانـــمـــايـــه ديـــد
    هــم از دســت رودابــه پــيــرايــه كــشــيـــد
    در كــاخ بــر خــويــشــتــن بـــر بـــبـــســـت
    از انــديــشــگــان شــد بــه كـــردار مـــســـت
    بــفــرمـــود تـــا دخـــتـــرش رفـــت پـــيـــش
    هـمـي دســت بــرزد بــه رخــســار خــويــش
    دو گــــل را بــــدو نــــرگــــس خــــواب دار
    هـــمـــي شـــســـت تـــا شـــد گـــلـــان آب دار
    بـــه رودابـــه گـــفـــت اي ســـرافـــراز مـــاه
    گـــزيـــن كـــردي از نـــاز بـــرگــــاه چــــاه
    چــه مــانــد از نــكـــوداشـــتـــي در جـــهـــان
    كـــه نـــنـــمـــودمـــت آشـــكـــار و نــــهــــان
    ســتــمــگــر چــرا گــشـــتـــي اي مـــاه روي
    هـــمـــه رازهـــا پـــيـــش مــــادر بــــگــــوي
    كــه ايـــن زن ز پـــيـــش كـــه آيـــد هـــمـــي
    بــه پــيــشــت ز بـــهـــر چـــه آيـــد هـــمـــي
    سـخـن بـر چـه سـانـسـت و آن مـرد كـيـسـت
    كـه زيـبـاي سـربــنــد و انــگــشــتــريــســت
    ز گــــنــــج بــــزرگ افــــســــر تــــازيــــان
    بــه مــا مـــانـــد بـــســـيـــار ســـود و زيـــان
    بــــديــــن نــــام بــــد دادخــــوهــــي بــــبــــاد
    چـــو مـــن زاده ام دخـــت هـــرگـــز مـــبــــاد
    زمـــيـــن ديــــد رودابــــه و پــــشــــت پــــاي
    فــرو مــانـــد از خـــشـــم مـــادر بـــه جـــاي
    فـــرو ريـــخـــت از ديـــدگـــان آب مـــهــــر
    بــه خــون دو نــرگــس بــيــاراســت چــهـــر
    بــه مــادر چــنــيــن گــفــت كــاي پــر خــرد
    هـــمـــي مـــهـــر جـــان مـــرا بــــشــــكــــرد
    مــــــرا مــــــام فــــــرخ نـــــــزادي ز بـــــــن
    نــرفــتــي ز مــن نـــيـــك يـــا بـــد ســـخـــن
    ســپــهــدار دســتـــان بـــه كـــاول بـــمـــانـــد
    چــنــيــن مــهــر اويــم بــر آتــش نــشــانـــد
    چــنــان تــنــگ شــد بــر دلــم بـــر جـــهـــان
    كـــه گـــريـــان شـــدم آشـــكـــار و نـــهــــان
    نــــخــــواهــــم بــــدن زنــــده بــــي روي او
    جـــهـــانـــم نـــيـــرزد بــــه يــــك مــــوي او
    بــدان كــو مــرا ديــد و بــا مــن نـــشـــســـت
    بـه پـيـمـان گــرفــتــيــم دســتــش بــه دســت
    فـــرســـتــــاده شــــد نــــزد ســــام بــــزرگ
    فـــرســـتـــاد پـــاســـخ بـــه زال ســــتــــرگ
    زمــانــي بــپـــيـــچـــيـــد و دســـتـــور بـــود
    ســخــن هــاي بــايــســتــه گــفــت و شــنــود
    فـــرســـتـــاده را داد بـــســــيــــار چــــيــــز
    شـــنـــيـــدم هـــمـــه پـــاســـخ ســـام نـــيــــز
    بـه دسـت هـمــيــن زن كــه كــنــديــش مــوي
    زدي بــر زمــيـــن و كـــشـــيـــدي بـــه روي
    فــــرســــتــــاده آرنــــده ي نــــامــــه بـــــود
    مـــرا پـــاســـخ نـــامـــه ايـــن جـــامـــه بــــود
    فـرومـانـد سـيـنـدخـت ز آن گــفــت و گــوي
    پــــســــنــــد آمــــدش زال را جــــفـــــت اوي
    چـنـيـن داد پـاســخ كــه ايــن خــرد نــيــســت
    چـو دسـتـان ز پـرمــايــگــان گــرد نــيــســت
    بـــزرگـــســـت پـــور جـــهـــان پـــهــــلــــوان
    هـــمــــش نــــام و هــــم راي روشــــن روان
    هــنـــرهـــا هـــمـــه هـــســـت آهـــو يـــكـــي
    كـــه گـــردد هـــنـــر پـــيـــش او انــــدكــــي
    شــود شــاه گــيــتــي بــديــن خــشــمـــنـــاك
    ز كــاول بــرآرد بـــه خـــورشـــيـــد خـــاك
    نــخــواهــد كــه از تــخــم مــا بــر زمـــيـــن
    كــســي پـــاي خـــوار انـــدر آرد بـــه زيـــن
    رهــــا كــــرد زن را و بــــنـــــواخـــــتـــــ ش
    چــنــان كــرد پــيــدا كــه نــشـــنـــاخـــتـــش
    چــــنــــان ديــــد رودابـــــه را در نـــــهـــــان
    كــجــا نــشــنــود پـــنـــد كـــس در جـــهـــان

    آگاهي شدن مهراب از كار دخترش

    چــــو آمــــد ز درگــــاه مـــــهـــــراب شـــــاد
    هــــمــــي كــــرد از زال بــــســــيــــار يـــــاد
    گـرانـمــايــه ســيــنــدخــت را خــفــتــه ديــد
    رخـــش پـــژمـــريـــده دل آشـــفـــتـــه ديــــد
    بـپــرســيــد و گــفــتــا چــه بــودت بــگــوي
    چــرا پــژمــريــد آن چــو گــلــبـــرگ روي
    چــنـــيـــن داد پـــاســـخ بـــه مـــهـــراب بـــاز
    كـــه انـــديـــشــــه انــــدر دلــــم شــــد دراز
    ازيـــن كـــاخ آبــــاد و ايــــن خــــواســــتــــه
    وزيـــــن تـــــازي اســـــپـــــان آراســـــتــــــه
    وزيــن بـــنـــدگـــان ســـپـــهـــبـــد پـــرســـت
    ازيــن تــاج و ايــن خــســروانــي نــشـــســـت
    وزيـــن چــــهــــره و ســــرو بــــالــــاي مــــا
    وزيــــن نــــام و ايـــــن دانـــــش و راي مـــــا
    بـــــديـــــن آب داري و ايـــــن راســــــتــــــي
    زمـــــان تـــــا زمـــــان آورد كـــــاســـــتـــــي
    بــه نــاكــام بـــايـــد بـــه دشـــمـــن ســـپـــرد
    هـــمـــه رنـــج مـــا بـــاد بـــايــــد شــــمــــرد
    يـكــي تــنــگ تــابــوت ازيــن بــهــر مــاســت
    درخــتــي كــه تــريــاك او زهـــر مـــاســـت
    بــكـــشـــتـــيـــم و داديـــم آبـــش بـــه رنـــج
    بــيــاويــخــتــيــم از بـــرش تـــاج و گـــنـــج
    چو بـر شـد بـه خـورشـيـد و شـد سـايـه دار
    بـــه خـــاك انـــدر آمـــد ســـر مــــايــــه دار
    بـــريـــنـــســـت فـــرجـــام و انــــجــــام مــــا
    بــــدان تــــا كــــجـــــا بـــــاشـــــد آرام مـــــا
    بـه سـيـنـدخـت مـهــراب گــفــت ايــن ســخــن
    نــــو آوردي و نــــو نــــگـــــردد كـــــهـــــن
    ســراي ســـپـــنـــجـــي بـــديـــن ســـان بـــود
    خــــرد يــــافــــتــــه زو هــــراســــان بــــود
    يــــكــــي انــــدر آيــــد دگـــــر بـــــگـــــذرد
    گــذر نــي كــه چــرخــش هــمــي بــســپــرد
    بــــه پــــادي و انــــدوه نـــــگـــــردد دگـــــر
    بــريـــن نـــيـــســـت پـــيـــگـــار بـــا دادگـــر
    بــدو گــفــت ســيــنـــدخـــت ايـــن داســـتـــان
    بـــه روي دگـــر بـــر نـــهـــد بــــاســــتــــان
    خــرد يـــافـــتـــه مـــوبـــد نـــيـــك بـــخـــت
    بــــه فــــرزنـــــد زد داســـــتـــــان درخـــــت
    زدم داســــــــتــــــــان تــــــــاز راه خـــــــــرد
    ســپــهــبــد بــه گـــفـــتـــار مـــن بـــنـــگـــرد
    فــــرو بــــرد ســــرو ســـــهـــــي داد خـــــم
    بــــه نــــرگــــس گــــل ســــرخ را داد نـــــم
    بــــه بــــر دســــت روشــــن دلــــش را ز راه
    يـــكـــي چـــاره مـــان كـــرد بـــايـــد نـــگـــاه
    بــســي دادمـــش پـــنـــد و ســـودش نـــكـــرد
    دلــش خــيـــره بـــيـــنـــم هـــمـــي روي زرد
    چــو بــشــنــيــد مــهــراب بــرپــاي جــســـت
    نــهــاد از بــر دســـت شـــمـــشـــيـــر دســـت
    تـــنـــش گــــشــــت لــــرزان و رخ لــــاژورد
    پــر از خــون جــگــر دل پــر از بــاد ســـرد
    هـــمــــي گــــفــــت رودابــــه را رود خــــون
    بــه روي زمــيــن بــر كــنــم هـــم كـــنـــون
    چـو ايـن ديـد سـيــنــدخــت بــرپــاي جــســت
    كــمــر كــرد بــر گــردگــاهـــش دو دســـت
    چـنـيـن گـفـت كــز كــهــتــر اكــنــون يــكــي
    ســخـــن بـــشـــنـــو و گـــوش دار انـــدكـــي
    از آن پـــس هـــمـــان كـــن كـــه راي آيـــدت
    روان و خـــــرد رهـــــنـــــمــــــاي آيــــــدت
    بــپــيــچــيــد و بــنــداخــت او را بــه دســـت
    خــروشــي بــر آورد چــون پــيـــل مـــســـت
    مــرا گــفــت چـــون دخـــتـــر آمـــد پـــديـــد
    بــبــايــســتــش انـــدر زمـــان ســـر بـــريـــد
    نـــكـــشـــتـــم بـــگــــشــــتــــم ز راه نــــيــــا
    كـنـون سـاخـت بــر مــن چــنــيــن كــيــمــيــا
    پـــــســـــر كـــــو ز راه پـــــدر بـــــگـــــذرد
    دلـــيـــرش ز پـــشــــت پــــدر نــــشــــمــــرد
    هـمـم بــيــم جــانــســت و هــم جــاي نــنــگ
    چــــرا بــــاز داري ســــرم را ز جـــــنـــــگ
    اگـــر ســـام يـــل بـــا مـــنـــوچـــهــــر شــــاه
    بـــيـــابـــنـــد بـــر مـــا يـــكـــي دســـتـــگــــاه
    ز كـــاول بـــرآيـــد بـــه خـــورشـــيــــد دود
    نـــه آبـــاد مــــانــــد نــــه كــــشــــت و درود
    چــنــيــن گــفــت ســيــنــدخــت بــا مــرزبــان
    كــزيــن در مــگـــردان بـــه خـــيـــره زبـــان
    كـــزيـــن آگـــهـــي يــــافــــت ســــام ســــوار
    بـه دل تـرس و تــيــمــار و ســخــتــي مــدار
    وي از گــرگــســاران بــديــن گــشـــت بـــاز
    گـشـاده شـدســت ايــن ســخــن نــيــســت راز
    چــنــيــن گــفــت مــهـــراب كـــاي مـــاه روي
    ســخــن هــيــچ بــا مــن بــه كــژي مـــگـــوي
    چــنــيــن خــود كــي انــدر خــورد بــا خــرد
    كـــه مـــر خـــاك را بـــاد فـــرمــــان بــــرد
    مـــرا دل بـــديـــن نـــيـــســـتـــي دردمــــنــــد
    اگـــر ايـــمـــنـــي يـــابــــمــــي از گــــزنــــد
    كــه بـــاشـــد كـــه پـــيـــونـــد ســـام ســـوار
    نـــخـــواهـــد ز اهـــواز تــــا قــــنــــدهــــار
    بــدو گــفــت ســيــنــدخــت كــاي ســرفــراز
    بـــه گـــفـــتـــار كــــژي مــــبــــادم نــــيــــاز
    گـــزنـــد تـــو پـــيـــدا گـــزنـــد مـــنـــســـت
    دل دردمــــنــــد تــــو بــــنــــد مــــنـــــســـــت
    چـنــيــن اســت و ايــن بــر دلــم شــد درســت
    هــمــيــن بــدگــمــانــي مـــرا از نـــخـــســـت
    اگـر بـاشــد ايــن نــيــســت كــاري شــگــفــت
    كـه چـنــيــن بــد انــديــشــه بــايــد گــرفــت
    فــريــدون بــه ســرو يــمــن گـــشـــت شـــاه
    جــهــان جــوي دســتــان هــمـــيـــن ديـــد راه
    هـر آنـگـه كـه بـيـگــانــه شــد خــويــش تــو
    شـــود تــــيــــره راي بــــد انــــديــــش تــــو
    بــه ســيــنــدخــت فــرمـــود پـــس نـــامـــدار
    كـــه رودابـــه را خـــيـــز پـــيـــش مــــن آر
    بـتـرسـيـد ســيــنــدخــت از آن تــيــره مــرد
    كــــه او را ز درد انــــدر آرد بـــــه گـــــرد
    بـدو گـفــت پــيــمــانــت خــواهــم نــخــســت
    بــه چــاره دلــش را ز كــيــنـــه بـــشـــســـت
    زبـــان داد ســـيـــنـــدخــــت را نــــام جــــوي
    كـــه رودابـــه را بــــد نــــيــــارد بــــه روي
    بــدو گــفــت بـــنـــگـــر كـــه شـــاه زمـــيـــن
    دل از مــا كــنــد زيــن ســخــن پــر ز كــيــن
    نــه مــانــد بــر و بـــوم و نـــه مـــام و بـــاب
    پـــــود پـــــســـــت رودابــــــه بــــــا رود آب
    چـو بـشـنـيـد سـيــنــدخــت ســر پــيــش اوي
    فــرو بـــرد و بـــر خـــاك بـــنـــهـــاد روي
    بـــر دخـــتـــر آمـــد پـــر از خـــنــــده لــــب
    گـــــشـــــاده رخ روزگـــــون زيـــــر شـــــب
    هــمــي مــژده دادش كــه جــنــگــي پــلــنــگ
    ز گـــور ژيـــان كـــرد كـــوتــــاه چــــنــــگ
    كــنــون زود پـــيـــرايـــه بـــگـــشـــاي و رو
    بــه پــيــش پـــدر شـــو بـــه زاري بـــه نـــو
    بــدو گــفــت رودابــه پــيــرايــه چــيـــســـت
    بــه جــاي ســرمــايــه بــي مــايــه چــيــســـت
    روان مــــرا پــــور ســــامــــســــت جــــفــــت
    چـــرا آشــــكــــارا بــــبــــايــــد نــــهــــفــــت
    بـه پـيـش پـدر شـد چــو خــورشــيــد شــرق
    بـه يـاقــوت و زر انــدرون گــشــتــه غــرق
    بـــهـــشـــتـــي بـــد آراســـتـــه پـــرنـــگــــار
    چــو خــورشــيــد تــابــان بــه خــرم بــهـــار
    پـــدر چـــون ورا ديـــد خـــيـــره بـــمـــانـــد
    جــهــان آفــريــن را نــهـــانـــي بـــخـــوانـــد
    بــدو گــفــت اي شــســتــه مـــغـــز از خـــرد
    ز پــر گــوهــران ايـــن كـــي انـــدر خـــورد
    كـــه بـــا اهـــرمـــن جـــفـــت گـــردد پــــري
    كــه مـــه تـــاج بـــادت مـــه انـــگـــشـــتـــري
    چـو بــشــنــيــد رودابــه آن گــفــت و گــوي
    دژم گــشــت و چــون زعــفــران كــرد روي
    ســــيــــه مــــژه بــــر نـــــرگـــــســـــان دژم
    فـــرو خـــوابـــنـــيـــد و نــــزد هــــيــــچ دم
    پـدر دل پـر از خـشـم و سـر پــر ز جــنــگ
    هــمــي رفــت غـــران بـــه ســـان پـــلـــنـــگ
    ســـوي خـــانـــه شــــد دخــــتــــر دل شــــده
    رخـــــان مـــــعـــــصـــــغـــــر بـــــه زر آژده


    آگاه شدن منوچهر از كار زال و رودابه

    پـــس آگـــاهـــي آمـــد بــــه شــــاه بــــزرگ
    ز مـــهـــراب و دســـتـــان ســـام ســــتــــرگ
    ز پـــيــــونــــد مــــهــــراب وز مــــهــــر زال
    وز آن نـــاهـــمـــالـــان گـــشـــتـــه هـــمــــال
    ســخــن رفــت هــر گـــونـــه بـــا مـــوبـــدان
    بــــه پــــيـــــش ســـــرافـــــراز شـــــاه ردان
    چــنــيــن گــفــت بــا بــخــردان شــهـــريـــار
    كـــه بـــر مـــا شـــود زيــــن دژم روزگــــار
    چــو ايــران ز چــنــگــال شــيــر و پــلــنــگ
    بـــرون آوريـــدم بـــه راي و بـــه جـــنــــگ
    فــريــدون ز ضــحــاك گــيــتــي بــشــســـت
    بــتــرســم كـــه آيـــد از آن تـــخـــم رســـت
    نــبــايــد كــه بــر خـــيـــره از عـــشـــق زال
    هـــمـــال ســـرافـــگـــنـــده گـــردد هـــمــــال
    چـــو از دخــــت مــــهــــراب و پــــور ســــام
    بـــرآيـــد يـــكـــي تـــيـــغ تـــيـــز از نـــيـــام
    اگــــر تــــاب گــــيـــــرد ســـــوي مـــــادرش
    ز گـــفـــت پــــراگــــنــــده گــــردد ســــرش
    كــنــد شــهــر ايــران پـــر آشـــوب و رنـــج
    بـــدو بـــازگـــردد مـــگـــر تـــاج و گـــنــــج
    هـــمـــه مـــوبـــدان آفـــريـــن خـــوانـــدنـــد
    ورا خـــســـرو پـــاك ديـــن خــــوانــــدنــــد
    بـــگـــفـــتـــنـــد كـــز مـــا تـــو دانــــاتــــري
    بـــه بـــايـــســـت هـــا بــــر تــــوانــــاتــــري
    هــمــان كــن كـــجـــا بـــا خـــرد در خـــورد
    دل اژدهــــــا را خــــــرد بــــــشـــــــكـــــــرد
    بـــفـــرمـــود تـــا نــــوذر آمــــدش پــــيــــش
    ابـــا ويـــژگـــان و بــــزرگــــان خــــويــــش
    بـــدو گـــفــــت رو پــــيــــش ســــام ســــوار
    بــپـــرســـش كـــه چـــون آمـــد از كـــارزار
    چــو ديــدي بــگــويــش كــزيــن ســوگــراي
    ز نــزديـــك مـــا كـــن ســـوي خـــانـــه راي
    هــم آنــگــاه بـــرخـــاســـت فـــرزنـــد شـــاه
    ابــــا ويــــژگــــان ســــر نــــهــــاده بــــه راه
    ســــوي ســــام نــــيــــرم نــــهــــادنــــد روي
    ابـــا ژنـــده پـــيـــلــــان پــــرخــــاش جــــوي
    چـــو زيـــن كــــار ســــام يــــل آگــــاه شــــد
    پـــذيـــره ســــوي پــــور كــــي شــــاه شــــد
    ز پـــــيـــــش پـــــدر نــــــوذر نــــــامــــــدار
    بـــيـــامــــد بــــه نــــزديــــك ســــام ســــوار
    هـــمـــه نــــامــــداران پــــذيــــره شــــدنــــد
    ابـــا ژنـــده پـــيـــل و تـــبـــيـــره شــــدنــــد
    رســـيـــدنـــد پـــس پـــيــــش ســــام ســــوار
    بــــزرگـــــان و كـــــي نـــــوذر نـــــامـــــدار
    پـــــيــــــام پــــــدر شــــــاه نــــــوذر بــــــداد
    بـــه ديـــدار او ســـام يــــل گــــشــــت شــــاد
    چــنــيــن داد پــاســخ كـــه فـــرمـــان كـــنـــم
    ز ديـــــدار او رامــــــش جــــــان كــــــنــــــم
    نـــهـــادنـــد خـــوان و گـــرفـــتـــنـــد جــــام
    نــخــســت از مــنـــوچـــهـــر بـــردنـــد نـــام
    پــس از نــوذر و ســـام و هـــر مـــهـــتـــري
    گـــرفـــتـــنـــد شـــادي ز هـــر كـــشــــوري
    بــــه شــــادي درآمـــــد شـــــب ديـــــريـــــاز
    چـو خـورشــيــد رخــشــنــده بــگــشــاد راز
    خــــروش تـــــبـــــيـــــره بـــــرآمـــــد ز در
    هــــــيـــــــون دلـــــــاور بـــــــرآورد پـــــــر
    ســـوي بــــارگــــاه مــــنــــوچــــهــــر شــــاه
    بـــه فـــرمـــان او بـــرگــــرفــــتــــنـــ ـد راه
    مــنـــوچـــهـــر چـــون يـــافـــت زو آگـــهـــي
    بــيـــاراســـت ديـــهـــيـــم شـــاهـــنـــشـــهـــي
    ز ســــاري و آمــــل بـــــرآمـــــد خـــــروش
    چــو دريــاي ســبــز انــدر آمــد بــه جـــوش
    بـــبـــســـتـــنـــد آيــــيــــن ژوپــــيــــن وران
    بـــرفـــتـــنـــد بـــا خـــشـــت هــــاي گــــران
    ســـپـــاهـــي كـــه از كـــوه تـــا كـــوه مــــرد
    ســپــر در ســپــر ســاخــتــه ســـرخ و زرد
    ابــا كــوس و بــا نـــاي رويـــيـــن و ســـنـــج
    ابــا تــازي اســـپـــان و پـــيـــلـــان و گـــنـــج


    آگاه شدن سيندخت از كار رودابه
    ميان زال و رودابه زني زيرك و سخنگوي واسطه بود كه پيام آن دو را بيكديگر ميرساند. وقتي فرستاده از نزد سام باز آمد زال او را نزد رودابه فرستاد تا مژده رضاي پدر را باو برساند. رودابه كه شادمان شد و به اين مژده زن چاره گر را گرامي داشت و گوهر و جامه گرانبها نيز به وي داد تا با پيام و درود به زال برساند. زن چاره گر وقتي از ايوان رودابه بيرون مي رفت چشم سيندخت مادر رودابه براو افتاد. بد گمان شد و پرسش گرفت كه كيستي و اينجا چه مي كني ؟ زن بيمناك شد و گفت «من زني بي آزارم. جامه و گوهر به خانه مهتران براي فروش مي برم. دختر شاه كابل پيرايه اي گرانبها خواسته بود. نزد وي بردم و اكنون باز مي گردم.» سيندخت گفت « بها را فردا خواهد داد.» سيندخت بدگمانيش نيرو گرفت و زن را باز جست و جامه و انگشتر را كه رودابه باو داده بود بديد و بشناخت و بر آشفت و زن را برو در افكند و سخت بكوفت و خشمگين نزد رودابه رفت و گفت «اي فرزند اين چه شيوه ايست كه پيش گرفتي ؟ همه عمر بر تو مهر ورزيده ام و هر آرزو كه داشتي بر آوردم و تو راز از من نهان مي كني ؟ اين زن كيست . به چه مقصود نزد تو مي آيد ؟ انگشتر براي كدام مرد فرستاده اي؟ تو از نژاد شاهاني و از تو زيباتر و خوب رو تر نيست، چرا در انديشه نام خود نيستي و مادر را چنين به غم مي نشاني؟» رودابه سر به زير افگند و اشك از ديده بر رخسار ريخت و گفت « اي گرانمايه مادر، پايبند مهر زال زرم . آن زمان كه سپهبد از زابل به كابل آمد فريفته دليري و بزرگي او شدم و بي او آرام ندارم. با يكديگر نشستيم و پيمان بستيم اما سخن جز بداد و آئين نگفتيم. زال مرا به همسري خواست و فرستاده اي نزد سام گسيل كرد. سام نخست آزرده شد اما سرانجام بكام فرزند رضا داد. اين زن مژده شادماني را آورده بود و انگشتر را به شكرانه اين مژده براي زال ميفرستادم.» سيندخت چون راز دختر را شنيد خيره ماند و خاموش شد. سرانجام گفت« فرزند، اين كار كاري خردمندانه نيست . زال دليري نامدار و فرزند سام بزرگ پهلوانان ايران است و از خاندان نريمان دلاور است . بزرگ و بخشنده و خردمند است . اگر به وي دلداده اي برتو گناهي نيست. اما شاه ايران اگر اين راز را بداند خشمش دامن خاندان ما را خواهد گرفت و كابل را با خاك يكسان خواهد كرد ، چه ميان خاندان فريدون و ضحاك كينه ديرين است . بهتر است از اين انديشه در گذري و بر آنچه شدني نيست دل خوش نكني.» آنگاه سيندخت زن چاره گر را نوازش كرد و روانه ساخت و از او خواست تا اين راز را پوشيده بدارد و خود پس از تيمار رودابه آزرده و گريان به بستر رفت.


    خشم گرفتن مهراب
    شب كه مهراب به كاخ خويش آمد سيندخت را غمناك و آشفته ديد. گفت « چه روي داده كه ترا چنين آشفته مي بينم؟» سيندخت گفت «دلم از انديشه روزگار پر خون است . از اين كاخ آباد و سپاه آراسته و دوستان يكدل و شادي و رامش ما چه خواهد ماند؟نهالي به شوق كاشتيم و به مهر پرورديم و به پاي آن رنج فراوان برديم تا ببار آمد و سايه گستر شد. هنوز دمي در سايه اش نيارميده ايم كه خاك ميايد و در دست ما از آنهمه رنج و آرزو و اميد چيزي نمي ماند . ازين انديشه خاطرم پراندوه است. مي بينم كه هيچ چيز پايدار نيست و نمي دانم انجام كار ما چيست.» مهراب از اين سخنان درشگفتي شد و گفت « آري، شيوه روزگار اينست . پيش از ما نيز آنان كه كاخ و دستگاه داشتند به همين راه رفتند . جهان سراي پايدار نيست . يكي ميايد و ديگري ميگذرد. با تقدير پيكار نمي توان كرد . اما اين سخني تازه نيست . از دير باز چنين بوده است . چه شده كه امشب در اين انديشه افتاده اي؟» سيندخت سر به زير آگند و اشك از ديده فرو ريخت و گفت « به اشاره سخن گفتم مگر راز را بر تو نگشايم. اما چگونه مي توانم رازي را از تو بپوشم. فرزند سام در راه رو دابه همه گونه دام گسترده و دل او را در گرو مهر خود كشيده و رودابه بي روي زال آرام ندارد. هر چه پندش دادم سودي نكرد. همه سخن از مهر زال مي گويد.»
    مهراب ناگهان بپاي خاست و دست بر شمشير كرد و لرزان بانگ بر آورد كه « رودابه نام و ننگ نمي شناسد و نهاني با كسان هم پيمان مي شود و آبروي خاندان ما را برباد مي دهد. هم اكنون خون او را بر خاك خواهيم ريخت.» سيندخت بر دامنش آويخت كه « اندكي بپاي و سخن بشنو آنگاه هر چه مي خواهي بكن اما خون بي گناهي را بر خاك مريز.» مهراب تيغ را به سوئي افگند و خروش بر آورد كه « كاش رودابه را چون زاده شد در خاك كرده بودم تا امروز بر پيوند بي گانگان دل نبندد و ما را چنين گزند نرساند . اگر سام و منوچهر بدانند كه زال به دختري از خاندان ضحاك دلبسته يك نفر در اين بوم و بر زنده نخواهند گذاشت و دمار از روز گار ما بر خواهند آورد.» سيندخت به شتاب گفت« بيم مدار كه سام از اين راز آگاهي يافته است و براي چاره كار روي به دربار منوچهر گذاشته.» مهراب خيره ماند و سپس گفت « اي زن، سخن درست بگو و چيزي پنهان مكن، چگونه مي توان باور داشت كه سام ، سرور پهلوانان، بر اين آرزو هم داستان شود؟ اگر گزنده سام و منوچهر نباشد در جهان از زال دامادي بهتر نمي توان يافت. اما چگونه مي توان از خشم شاهنشاه ايمن بود؟» سيندخت گفت«اي شوي نامدار، هرگز با تو جز راست نگفته ام . آري، اين راز بر سام گشاده است و بسا كه شاهنشاه نيزهمداستان شود. مگر فريدون دختران شاه يمن را براي فرزندانش به زني نخواست؟» اما مهراب خشمگين بود و آرام نمي شد. گفت« بگوي تا رودابه نزد من آيد.»
    سيندخت بيمناك شد مبادا او را آزار كند . گفت« نخست پيمان كن كه او را گزند نخواهي زد و تندرست به من باز خواهي داد تا او را بخوانم.» مهراب ناگزير پذيرفت. سيندخت مژده به رودابه برد كه « پدر آگاه شد اما از خونت در گذشت.» رودابه سر برافروخت كه « از راستي بيم ندارم و بر مهر زال استوارم.» آنگاه دلير پيش پدر رفت. مهراب از خشم بر افروخته بود . بانگ برداشت و درشتي كرد و سقط گفت. رودابه چون عتاب پدر را شنيد دم فرو بست و مژه بر هم گذاشت و آب از ديده روان كرد و آزرده و نالان به ايوان خود باز آمد.
    آگاه شدن منوچهر
    خبر به منوچهر رسيد كه فرزند سام دل به دختر مهراب داده است . شاهنشاه گره بر ابروان انداخت و با خود انديشيد كه « ساليان دراز فريدون و خاندانش در كوتاه كردن دست ضحاكيان كوشيده اند. اينك اگر ميان خاندان سام و مهراب پيوندي افتد از فرجام آن چگونه مي توان ايمن بود؟ بسا كه فرزند زال به مادر گرايد و هواي شهرياري در سرش افتد و مدعي تاج و تخت شود و كشور را پر آشوب كند. بهتر آنست كه در چاره اين كار بكوشم و زال را چنين پيوندي باز دارم.» در اين هنگام سام از جنگ با ديوان مازندران و نافرمانان گرگان به عزم ديدارمنوچهر باز مي گشت . منوچهر فرزند خود نوذر را با بزرگان درگاه و سپاهي با شكوه به پيشواز او فرستاد تا او را به بارگاه آرند. وقتي سام فرود آمد منوچهر او را گرامي داشت و نزد خود بر تخت نشاند و از رنج راه و پيروزيهاي وي در ديلمان و مازندران پرسيد . سام داستان جنگها و چيرگيهاي خود و شكست و پريشاني دشمنان و كشته شدن كركوي از خاندان ضحاك را از همه باز مي گفت . منوچهر آن را بسيار به نواخت و به دلاوري و هنرمندي ستايش كرد. سام مي خواست سخن از زال و رو دابه درميان آورد و چون دل شاه به كرده او شاد بود آرزوئي بخواهد كه منوچهر پيشدستي كرد و گفت « اكنون كه دشمنان ايران در مازندران و گرگان پست كردي و دست ضحاك زادگان را كوتاه ساختي هنگام آنست كه لشگر به كابل و هندوستان بري و مهراب را نيز كه خاندان ضحاك مانده است از ميان برداري و كابلستان را به بخت شاهنشاه در تصرف آوري و خاطر ما را از اين رهگذر آسوده سازي.»
    سخن در گلوي سام شكست و خاموش ماند. از فرمان شاه چاره نبود . ناچار نماز برد و زمين بوسيد و گفت « اكنون كه راي شاه جهاندار بر اين است چنين مي كنم. آنگاه با سپاهي گران روي به سيستان گذاشت.»
----------------------------------------------
 ‫‫ صفحهء۴۱تا‫۴۳شاهنامه :ازدواج رودابه وسام

    سلام ببخشیدچون میخواستم زودتربه داستان زادن رستم برسیم امروز ‫۳صفحه زدم




    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ‫چند دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.
    ‫ صفحات شاهنامه ‫ازصفحه اول تا امروز

    دلخوشي دادن سام سيندخت را


    چـو شـد سـاخـتـه كــار خــود بــرنــشــســت
    چـو گــردي بــه مــردي مــيــان را بــبــســت
    يــكــي تــرگ رومــي بــه ســـر بـــرنـــهـــاد
    يــكــي بــاره زيــر انـــدرش هـــم چـــو بـــاد
    بــــيــــامــــد گــــرازان بــــه درگــــاه ســـــام
    نــــه آواز داد و نــــه بــــر گــــفـــــت نـــــام
    بــه كــار آگــهـــان گـــفـــت تـــا نـــاگـــهـــان
    بـــگـــويـــنـــد بــــا ســــرفــــراز جــــهــــان
    كــــه آمــــد فــــرســــتـــــاده ي كـــــاولـــــي
    بــــه نــــزد ســــپــــهــــبــــد يـــــل زاولـــــي
    ز مــــهـــــراب گـــــرد آوريـــــده پـــــيـــــام
    بــه نــزد ســپــهــبــد جــهــانـــگـــيـــر ســـام
    بــــيــــامــــد بــــر ســـــام يـــــل پـــــرده دار
    بـــگــــفــــت و بــــفــــرمــــود تــــا داد بــــار
    فــرود آمــد از اســپ ســيــنــدخــت و رفــت
    بــه پــيــش ســپــهــبــد خـــرامـــيـــد تـــفـــت
    زمــيــن را بــبــوســيـــد و كـــرد آفـــريـــن
    ابـــر شـــاه و بــــر پــــهــــلــــوان زمــــيــــن
    نــثــار و پــرســـتـــنـــده و اســـپ و پـــيـــل
    رده بـــر كـــشـــيـــده ز در تـــا دو مــــيــــل
    يـــكـــايـــك هـــمـــه پـــيـــش ســـام آوريـــد
    ســر پــهــلــوان خــيــره شــد كـــان بـــديـــد
    پـر انـديـشـه بــنــشــســت بــر ســان مــســت
    بـكـش كـرده دسـت و سـر افــگــنــده پــســت
    كــه جــايــي كــجــا مــايــه چــنــديـــن بـــود
    فــــرســــتــــادن زن چــــه آيــــيـــــن بـــــود
    گــر ايــن خــواســتــه زو پـــذيـــرم هـــمـــه
    ز مـــــــن گـــــــردد آزرده شـــــــاه رمـــــــه
    وگــــر بــــازگــــردانــــم از پـــــيـــــش زال
    بـــرآرد بـــه كــــردار ســــيــــمــــرغ بــــال
    بــرآورد ســر گــفــت كــايــن خـــواســـتـــه
    غــــلــــامــــان و پــــيـــــلـــــان آراســـــتـــــه
    بـريـد ايــن بــه گــنــجــور دســتــان دهــيــد
    بـــه نـــام مـــه كــــاولــــســــتــــان دهــــيــــد
    پــري روي ســيــنــدخــت بــر پــيـــش ســـام
    زبــــان كــــرد گــــويـــــا و دل شـــــادكـــــام
    چــو آن هــديــه هــا را پــذيــرفـــتـــه ديـــد
    رســـيـــده بـــهـــي و بـــدي رفــــتــــه ديــــد
    ســه بــت روي بــا او بــه يــك جــا بـــدنـــد
    ســمــن پـــيـــكـــر و ســـرو بـــالـــا بـــدنـــد
    گــرفــتــه يــكــي جــام هــر يــك بــه دســت
    بــفــرمــود كـــامـــد بـــه جـــاي نـــشـــســـت
    بــه پــيــش ســپــهــبــد فــرو ريــخـــتـــنـــد
    هــمــه يــك بــه ديــگــر بــرآمــيــخــتــنـــد
    چــو بــا پــهــلــوان كــار بــر ســاخـــتـــنـــد
    ز بــيـــگـــانـــه خـــانـــه بـــپـــرداخـــتـــنـــد
    چـنــيــن گــفــت ســيــنــدخــت بــا پــهــلــوان
    كـــه بـــا راي تـــو پـــيــــر گــــردد جــــوان
    بـــزرگـــان ز تـــو دانـــش آمـــوخـــتــــنــــد
    بــه تــو تــيــرگــي هــا بــرافــروخـــتـــنـــد
    بــه مــهــر تــو شــد بــســـتـــه دســـت بـــدي
    بـــــه گـــــرزت گــــــشــــــاده ره ايــــــزدي
    گـــنـــه كـــار گـــر بـــود مــــهــــراب بــــود
    ز خــــون دلــــش ديــــده ســــيــــراب بـــــود
    ســـر بـــي گـــنـــاهـــان كـــاول چـــه كــــرد
    كـــجــــا انــــدر اورد بــــايــــد بــــه گــــرد
    هـــمـــه شـــهـــر زنــــده بــــراي تــــوانــــد
    پـــرســـتـــنـــده و خــــاك پــــاي تــــوانــــد
    از آن تــرس كـــو هـــوش و زور آفـــريـــد
    درخــشــنــده نــاهـــيـــد و هـــور آفـــريـــد
    نــيــايــد چــنــيــن كــارش از تــو پــســـنـــد
    مــيــان را بــه خــون ريــخــتــن در مــبــنـــد
    بــدو ســام يــل را كــهــتــري گـــر هـــمـــال
    مــــر آن دخــــت او را كــــجـــــا ديـــــد زال
    بــه روي و بــه مــوي و بــه خــوي و خــرد
    بــه مــن گــوي تـــا بـــا كـــي انـــدر خـــورد
    ز بــــالــــا و ديــــدار و فــــرهــــنــــگ اوي
    بــر آن ســان كــه ديــدي يــكــايــك بــگــوي
    بــدو گــفــت ســيــنــدخــت كــاي پــهـــلـــوان
    ســـر پــــهــــلــــوانــــان و پــــشــــت گــــوان
    يـكـي سـخـت پـيـمــانــت خــواهــم نــخــســت
    كــه لــرزان شــود زو بــرو بـــوم و رســـت
    كــه از تــو نــيــايــد بـــه جـــانـــم گـــزنـــد
    نــه آن كــس كــه بــر مــن بــود ارجــمــنــد
    مــــرا كـــــاخ و ايـــــوان آبـــــاد هـــــســـــت
    هـمـان گـنـج و خـويـشـان و بـنــيــاد هــســت
    چـو ايـمـن شــوم هــر چــه گــويــي بــگــوي
    بـــگـــويـــم بـــجـــويـــم بــــديــــن آب روي
    نــهــفــتــه هـــمـــه گـــنـــج كـــاولـــســـتـــان
    بـــكـــوشـــم رســـانـــم بـــه زاولـــســــتــــان
    جـزيــن نــيــز هــر چــيــز كــانــدر خــورد
    بـــيـــابـــد ز مـــن مــــهــــتــــر پــــر خــــرد
    گــرفــت آن زمــان ســام دســتــش بــه دســت
    ورا نـيــك بــنــواخــت و پــيــمــان بــبــســت
    چـو بــشــنــيــد ســيــنــدخــت ســوگــنــد او
    هــمــان راســت گـــفـــتـــار و پـــيـــونـــد او
    زمــيــن را بــبــوســيــد و بــرپــاي خــاســت
    بـگـفــت آن چــه انــدر نــهــفــت بــود راســت
    كــه مــن خــويــش ضــحــاكــم اي پــهــلــوان
    زن گــــــرد مــــــهـــــــراب روشـــــــن روان
    هــــــمــــــان مــــــام رودابــــــه مـــــــاه روي
    كـه دسـتـان هـمــي جــان فــشــانــد بــه روي
    هـــمـــه دودمــــان پــــيــــش يــــزدان پــــاك
    شــب تــيـــره تـــا بـــركـــشـــد روز چـــاك
    هـــمـــي بـــر تـــو خـــوانـــديـــم آفـــريــــن
    هـــمـــان بـــر جـــهـــانـــدار شـــاه زمـــيــــن
    كــنــون آمـــدم تـــا هـــواي تـــو چـــيـــســـت
    ز كــاول تــرا دشــمــن و دوســت كــيــســـت
    اگــر مــا گــنـــه كـــار و بـــد گـــوهـــريـــم
    بــديــن پـــادشـــاهـــي نـــه انـــدر خـــوريـــم
    مــن ايــنــك بــه پــيــش تــوام مــســتــمــنـــد
    بــكــش گــر كــشــي ور بــبــنــدي بــبـــنـــد
    دل بــــي گــــنــــاهــــان كـــــاول مـــــســـــوز
    كــجــا تـــيـــره روز انـــدر آيـــد بـــه روز
    ســخــن هــا چــو بــشــنــيــد ازو پــهــلـــوان
    زنـــــي ديــــــد بــــــا راي و روشــــــن روان
    بـه رخ چـون بـهــار و بــه بــالــا چــو ســرو
    مــيــانــش چــو غــرو و بــه رفــتــن تــذرو
    چــنــيـــن داد پـــاســـخ كـــه پـــيـــمـــان مـــن
    درســت اســت اگــر بــگــســـلـــد جـــان مـــن
    تــو بــا كــاول و هــر كــه پــيــونــد تــســت
    بـــمــــانــــيــــد شــــادان دل و تــــن درســــت
    بــديـــن نـــيـــز هـــم داســـتـــانـــم كـــه زال
    ز گــيــتــي چــو رودابــه جـــويـــد هـــمـــال
    شــمــا گــر چـــه از گـــوهـــر ديـــگـــريـــد
    هـــمـــان تـــاج و اورنـــگ را درخـــوريــــد
    چـنـيـن اسـت گـيـتـي وزيـن نــنــگ نــيــســت
    ابــا كــردگــار جــهــان جـــنـــگ نـــيـــســـت
    چـــنــــان آفــــريــــنــــد كــــه آيــــدش راي
    نــمــانـــيـــم و مـــانـــديـــم بـــا هـــاي هـــاي
    يــكــي بــر فـــراز و يـــكـــي در نـــشـــيـــب
    يــكــي بـــافـــزونـــي يـــكـــي بـــا نـــهـــيـــب
    يـــــكـــــي از فـــــزايـــــش دل آراســـــتـــــه
    ز كــــمــــي دل ديــــگـــــري كـــــاســـــتـــــه
    يـــكـــي نـــامـــه بـــا لــــابــــه ي دردمــــنــــد
    نــبــشــتـــم بـــه نـــزديـــك شـــاه بـــلـــنـــد
    بــه نــزديـــك مـــنـــوچـــهـــر شـــد زال زر
    چــنــان شــد كــه گــفـــتـــي بـــرآورده پـــر
    بــه زيــن انــدر آمــد كــه زيـــن را نـــديـــد
    هــمــان نــعــل اســپــش زمـــيـــن را نـــديـــد
    بـــــديـــــن زال را شـــــاه پـــــاســـــخ دهـــــد
    چـــو خــــنــــدان شــــود راي فــــرخ دهــــد
    كـــه پـــرورده ي مـــرغ بـــي دل شـــدســــت
    از آب مــــژه پـــــاي در گـــــل شـــــدســـــت
    عروس ار بـه مـهـر انـدرون هـم چـو اوسـت
    ســزد گــر بــرآيــنــد هـــر دو ز پـــوســـت
    يـــــكــــــي روي آن بــــــچــــــه ي اژدهــــــا
    مــرا نــيــز بــنـــمـــاي و بـــســـتـــان بـــهـــا
    بــدو گــفــت ســيــنــدخــت اگــر پــهـــلـــوان
    كـــنـــد بـــنــــده را شــــاد و روشــــن روان
    چــمــانــد بــه كـــاخ مـــن انـــدر ســـمـــنـــد
    ســـرم بـــر شـــود بـــاســـمــــان بــــلــــنــــد
    بـــه كـــاول چـــنـــو شـــهـــريــــار اوريــــم
    هـــمـــه پـــيـــش او جـــان نـــثـــار آوريــــم
    لــب ســام ســيــنــدخـــت پـــر خـــنـــده ديـــد
    هــمــه بــيــخ كــيــن از دلــش كـــنـــده ديـــد
    نــــونـــــدي دلـــــاور بـــــه كـــــردار بـــــاد
    بـــرافـــگـــنـــد و مــــهــــراب را مــــژده داد
    كــز انــديــشــه ي بــد مـــكـــن يـــاد هـــيـــچ
    دلــت شــاد كــن كــار مـــهـــمـــان بـــســـيـــچ
    مـــن ايـــنـــك پـــس نــــامــــه انــــدر دمــــان
    بـــيـــايـــم نـــجـــويـــم بـــه ره بـــر زمــــان
    دوم روز چـــون چـــشــــمــــه ي آفــــتــــاب
    بـجــنــبــيــد و بــيــدار شــد ســر ز خــواب
    گــرانــمــايــه ســيــنــدخــت بــنـــهـــاد روي
    بـــه درگـــاه ســـالــــار ديــــهــــيــــم جــــوي
    روا رو بــــــرآمـــــــد ز درگـــــــاه ســـــــام
    مـــه بـــانـــوان خــــوانــــدنــــدش بــــه نــــام
    بـــيـــامـــد بـــر ســــام و بــــردش نــــمــــاز
    ســـخــــن گــــفــــت بــــا او زمــــانــــي دراز
    بــه دســتــوري بـــازگـــشـــتـــن بـــه جـــاي
    شـــدن شــــادمــــان ســــوي كــــاول خــــداي
    دگـــر ســـاخـــتـــن كـــار مـــهــــمــــان نــــو
    نــــمــــودن بــــه دامــــاد پــــيــــمـــــان نـــــو
    ورا ســـــــام يـــــــل بــــــــر گــــــــرد و رو
    بــگــو آن چـــه ديـــدي بـــه مـــهـــراب گـــو
    ســــزاوار او خــــلــــعــــت آراســــتـــــنـــــد
    ز گـنـج و آن چـه پـرمـايـه تـر خـواســتــنــد
    بــه كـــاول دگـــر ســـام را هـــر چـــه بـــود
    ز كــــاخ و ز بــــاغ و ز كــــشـــــت و درود
    دگــــر چـــــارپـــــايـــــان دوشـــــيـــــدنـــــي
    ز گـــســـتـــردنـــي هـــم ز پـــوشـــيـــدنــــي
    به سـيـنـدخـت بـخـشـيـد و دسـتـش بـه دسـت
    گــرفــت و يــكــي نــيــز پــيــمــان بــبــســت
    پــــذيــــرفــــت مــــر دخــــت او را بــــه زال
    كــه بــاشــنــد هــر دو بــه شـــادي هـــمـــال
    ســـرافـــراز گـــردي و مـــردي دويـــســـت
    بـدو داد و گــفــتــش كــه ايــدر مــهــيــســت
    بــه كـــاول بـــبـــاش و بـــه شـــادي بـــمـــان
    ازيـــن پـــس مـــتـــرس از بـــد بـــدگـــمـــان


    آمدن زال با نامه ي سام نزد منوچهر
    پـــس آگـــاهـــي آمـــد ســـوي شـــهـــريــــار
    كـــــــه آمـــــــد ز ره زال ســـــــام ســـــــوار
    پــذيــره شـــدنـــدش هـــمـــه ســـركـــشـــان
    كـــه بـــودنـــد در پـــادشــــاهــــي نــــشــــان
    چـــو آمـــد بــــه نــــزديــــكــــي بــــارگــــاه
    ســـبـــك نـــزد شـــاهـــش گـــشـــادنــــد راه
    چــو نـــزديـــك شـــاه انـــدر آمـــد زمـــيـــن
    بــبــوســيـــد و بـــر شـــاه كـــرد آفـــريـــن
    زمــانـــي هـــمـــي داشـــت بـــر خـــاك روي
    بـــــــدو داد دل شـــــــاه آرزمــــــــجــــــــوي
    بــفــرمــود تــا رويــش از خـــاك خـــشـــگ
    ســتــردنــد و بــه روي پــراگــنــد مــشـــگ
    بــيـــامـــد بـــر تـــخـــت شـــاه ارجـــمـــنـــد
    بـــپـــرســـيـــد ازو شـــهـــريـــار بـــلـــنــــد
    كـــه چـــون بـــودي اي پـــهـــلـــو راد مـــرد
    بــــديــــن راه دشــــوار بــــا بــــاد و گـــــرد
    بـه فــر تــو گــفــتــا هــمــه بــهــتــريــســت
    ابــا تــو هــمــه رنـــج رامـــشـــگـــريـــســـت
    ازو بـــســـتـــنـــد آن نـــامـــه ي پـــهـــلـــوان
    بــخــنــديـــد و شـــد شـــاد و روشـــن روان
    چــو بــرخــوانــد پــاســخ چــنــيــن داد بـــاز
    كـــه رنـــجـــي فـــزودي بـــه دل بــــر دراز
    ولـــيـــكـــن بـــديـــن نـــامـــه ي دلـــپـــذيـــر
    كــه بـــنـــبـــشـــت بـــا درد دل ســـام پـــيـــر
    اگـــر چـــه مــــرا هــــســــت ازيــــن دل دژم
    بــرنــم كــه نــنــديــشــم از بـــيـــش و كـــم
    بــــســــازم بــــرآرم هـــــمـــــه كـــــام تـــــو
    گــــر ايــــنــــســــت فـــــرجـــــام آرام تـــــو
    تــو يــك چــنــد انــدر بــه شــادي بــه پـــاي
    كــه تـــا مـــن بـــكـــارت زنـــم نـــيـــك راي
    بـــبـــردنـــد خـــوالـــيـــگــــران خــــوان زر
    شـــهـــنـــشـــاه بـــنـــشــــســــت بــــا زال زر
    بــــفــــرمــــود تــــا نــــامــــداران هـــــمـــــه
    نـــشـــســـتـــنـــد بـــر خــــوان شــــاه رمــــه
    چــو از خــوان خــســرو بــپـــرداخـــتـــنـــد
    بــه تــخــت دگــر جــاي مــي ســـاخـــتـــنـــد
    چــو مــي خــورده شــد نــامــور پـــور ســـام
    نــشــســتــنــد از بــر اســپ زريـــن ســـتـــام
    بـــرفـــت و بـــپـــيـــمــــود بــــالــــاي شــــب
    پــر انـــديـــشـــه دل پـــر ز گـــفـــتـــار لـــب
    بــيــامــد بــه شــبــگــيــر بــســتـــه كـــمـــر
    بــه پــيـــش مـــنـــوچـــهـــر پـــيـــروزگـــر
    بــــرو آفــــريــــن كــــرد شــــاه جــــهـــــان
    چــو بــرگــشــت بــســتــودش انــدر نــهـــان
    بـــــفـــــرمـــــود تـــــا مــــــوبــــــدان و ردان
    ســـتـــاره شـــنـــاســـان و هـــم بــــخــــردان
    كــنــنــد انــجــمــن پــيــش تــخــت بــلـــنـــد
    بــكــار ســـپـــهـــري پـــژوهـــش كـــنـــنـــد
    بــــرفــــتــــنــــد و بــــردنــــد رنـــــج دراز
    كـــه تـــا بـــا ســــتــــاره چــــه دارنــــد راز
    ســه روز انــدر آن كــارشــان شـــد درنـــگ
    بــرفــتــنــد بــا زيــچ رومـــي بـــه جـــنـــگ
    زبـــان بـــرگـــشـــادنـــد بـــر شـــهـــريــــار
    كــه كــرديــم بـــا چـــرخ گـــردان شـــمـــار
    چـــنـــيـــن آمـــد از داد اخــــتــــر پــــديــــد
    كـــه ايـــن آب روشـــن بـــخـــواهـــم دويـــد
    ازيـــن دخـــت مـــهــــراب و از پــــور ســــام
    گـــوي بـــرمـــنـــش زايـــد و نـــيــــك نــــام
    بـــود زنـــدگـــانـــيــــش بــــســــيــــار مــــر
    هــمــش زور بـــاشـــد هـــم آيـــيـــن و فـــر
    هــمــش بــرز بــاشــد هــمــش شــاخ و يـــال
    بــه رزم و بــه بــزمــش نــبــاشـــد هـــمـــال
    كـــجــــا بــــاره ي او كــــنــــد مــــوي تــــر
    شـــود خـــشـــگ هــــم رزم او را جــــگــــر
    عــــقــــاب از بــــر تـــــرگ او نـــــگـــــذرد
    ســـران جـــهـــان را بـــه كـــس نـــشـــمـــرد
    يـــكـــي بــــرز بــــالــــا بــــود فــــرمــــنــــد
    هــمــه شــيــر گــيــرد بــه خـــم كـــمـــنـــد
    هــوا را بــه شــمــشــيــر گـــريـــان كـــنـــد
    بــر آتـــش يـــكـــي گـــور بـــريـــان كـــنـــد


    پژوهش كردن موبدان از زال
    چــنــيــن گــفــت پـــس شـــاه گـــردن فـــراز
    كــزيــن هــر چــه گــفـــتـــيـــد داريـــد راز
    بـــخـــوانـــد آن زمـــان زال را شـــهـــريـــار
    كـزو خـواسـت كــردن ســخــن خــواســتــار
    بــدان تــا بــپــرســنــد ازو چـــنـــد چـــيـــز
    نــهــفــتــه ســخــن هــاي ديــريــنـــه نـــيـــز
    نـــشـــســـتـــنـــد بــــيــــدار دل بــــخــــردان
    هــــمــــان زال بــــا نــــامـــــور مـــــوبـــــدان
    بــــپــــرســــيــــد مــــر زال را مـــــوبـــــدي
    ازيــن تـــيـــز هـــش راه بـــيـــن بـــخـــردي
    كــــه از ده و دو تـــــاي ســـــرو ســـــهـــــي
    كـــه رســـتـــســـت شـــاداب بــــا فــــرهــــي
    از آن بـــرز ده هـــر يــــكــــي شــــاخ ســــي
    نـــگــــردد كــــم و بــــيــــش در پــــارســــي
    دگــر مــوبـــدي گـــفـــت كـــاي ســـرفـــراز
    دو اســـپ گـــرانـــمـــايـــه و تــــيــــز تــــاز
    يـــكـــي ز آن بــــه كــــردار دريــــاي قــــار
    يـــكـــي چـــون بـــلـــور ســـپــــيــــد آب دار
    بــجــنــبــيــد و هــر دو شــتـــابـــنـــده انـــد
    هــمـــان يـــكـــدگـــر را نـــيـــابـــنـــده انـــد
    سـديـگـر چــنــيــن گــفــت كــان ســي ســوار
    كـــجـــا بـــگـــذرانـــنـــد بـــر شـــهـــريـــار
    يــكــي كــم شــود بـــاز چـــون بـــشـــمـــري
    هــمــان ســي بــود بـــاز چـــون بـــنـــگـــري
    چــهــارم چــنــيــن گــفــت كـــان مـــرغـــزار
    كــه بــيــنــي پــر از ســبــزه و جــويـــبـــار
    يـــكـــي مـــرد تـــيـــز بـــا داســــي بــــزرگ
    ســـوي مـــرغـــزار انـــدر آيـــد ســـتـــرگ
    هــمــي بــدرود آن گـــيـــا خـــشـــگ و تـــر
    نـــه بـــردارد او هـــيـــچ از آن كـــار ســــر
    دگــر گــفــت كــان بــركــشــيــده دو ســـرو
    ز دريــــاي بــــا مــــوج بــــر ســــان غــــرو
    يـــكـــي مـــرغ دارد بـــريــــشــــان كــــنــــام
    نــشــيــمــش بــه شــام آن بــود ايــن بــه بــام
    ازيــن چــون بــپــرد شــود بــرگ خـــشـــگ
    بــر آن بــرنــشــيــنــد دهــد بــوي مـــشـــگ
    از آن دو هــــمــــيــــشــــه يــــكـــــي آب دار
    يـــكـــي پـــژمـــريــــده شــــده ســــوگــــوار
    بــپــرســيــد ديــگــر كــه بــر كــوهـــســـار
    يــكــي شـــارســـتـــان يـــافـــتـــم اســـتـــوار
    خـــرامـــنـــد مــــردم از آن شــــارســــتــــان
    گــرفــتــه بــه هــامــون يــكــي خــارســتــان
    بــنــاهــا كــشـــيـــدنـــد ســـر تـــا بـــه مـــاه
    پـرســتــنــده گــشــتــنــد و هــم پــيــشــگــاه
    وز آن شــارســتــان شــان بـــه دل نـــگـــذرد
    كــس از يــاد كـــردن ســـخـــن نـــشـــمـــرد
    يــكــي بــو مــهــيــن خــيـــزد از نـــاگـــهـــان
    بـــر و بـــومـــشـــان پـــاك گـــردد نـــهــــان
    بـــدان شـــارســـتـــان شــــان نــــيــــاز آورد
    هــــــم انــــــديـــــــشـــــــ گـــــــان دراز آورد
    بـه پـرده درســت ايــن ســخــن هــا بــجــوي
    بــــه پــــيــــش ردان آشــــكــــارا بــــگــــوي

    پاسخ دادن زال موبدان را
    زمـــانـــي پــــر انــــديــــشــــه شــــد زال زر
    بــــرآورد يــــال و بــــگــــســــتـــــرد پـــــر
    وز آن پــس بــه پــاســخ زبــان بـــرگـــشـــاد
    هـــمـــه پـــرســـش مـــوبــــدان كــــرد يــــاد
    نـــخـــســـت از ده و دو درخـــت بــــلــــنــــد
    كـه هـر يـك هـمـي شــاخ ســي بــركــشــنــد
    بــــه ســـــالـــــي ده و دو بـــــود مـــــاه نـــــو
    چـــو شـــاه نــــو آيــــيــــن ابــــرگــــاه نــــو
    بـــســـي روز مـــه را ســـر آيـــد شــــمــــار
    بـــريـــن ســــان بــــود گــــردش روزگــــار
    كــنــون آن كــه گــفــتـــي ز كـــار دو اســـپ
    فـــروزان بـــه كــــردار آذر گــــشــــســــپ
    ســپــيــد و ســـيـــاهـــســـت هـــر دو زمـــان
    پـــس يـــكـــديـــگـــر تـــيـــز هــــر دو دوان
    شـــب و روز بـــاشـــد كـــه مـــي بـــگــــذرد
    دم چـــرخ بـــر مـــا هــــمــــي بــــشــــمــــرد
    سـديـگــر كــه گــفــتــي كــه آن ســي ســوار
    كــجــا بــرگــذشــتـــنـــد بـــر شـــهـــريـــار
    از آن ســـي ســـواران يــــكــــي كــــم شــــود
    بـــه گـــاه شـــمـــردن هـــمـــان ســــي بــــود
    نــگــفــتــي ســخــن جــز بــه نــقــصــان مـــاه
    كــه يــك شــب كــم آيــد هــمــي گـــاه گـــاه
    كـنــون از نــيــام ايــن ســخــن بــركــشــيــم
    دو بــن ســـرو كـــان مـــرغ دارد نـــشـــيـــم
    ز بـــــرج بـــــره تـــــا تـــــرازو جـــــهـــــان
    هـــمـــي تـــيــــرگــــي دارد انــــدر نــــهــــان
    چــنــيــن تــا ز گــردش بـــه مـــاهـــي شـــود
    پـــر از تـــيـــرگـــي و ســـيــــاهــــي شــــود
    دو ســـروان دو بـــازوي چـــرخ بـــلــــنــــد
    كــزو نــيــمــه شــاداب و نــيــمـــي نـــژنـــد
    بــرو مــرغ پـــران چـــو خـــورشـــيـــد دان
    چــــهــــان را از او بــــيــــم و امـــــيـــــد دان
    دگــر شــارســتــان بــر ســـر كـــوهـــســـار
    ســــراي درنــــگــــســــت و جــــاي قـــــرار
    هـمـيـن خـارســتــان چــون ســراي ســپــنــج
    كـزو نـاز و گـنـجــســت و هــم درد و رنــج
    هـــمـــي دم زدن بـــر تـــو بـــربـــشـــمــــرد
    هـــم او بـــر فـــرازد هـــم او بـــشــــكــــرد
    بــــرآيــــد يــــكــــي بــــاد بـــــا زلـــــزلـــــه
    ز گـــيـــتـــي بـــرآيـــد خـــروش و خـــلــــه
    هــمــه رنــج مـــا مـــانـــد زي خـــارســـتـــان
    گـــذر كـــرد بـــايـــد ســـوي شـــارســـتـــان
    كــســـي ديـــگـــر از رنـــج مـــا بـــرخـــورد
    نـــبـــايـــد بـــرو نـــيـــز و هـــم بـــگــــذرد
    چــنــيــن رفــت از آغــاز يــكــســر ســخــن
    هــمــيــن بـــاشـــد و نـــو نـــگـــردد كـــهـــن
    اگــر تـــوشـــه مـــان نـــيـــك نـــامـــي بـــود
    روان هـــا بــــر آن ســــر گــــرامــــي بــــود
    وگـــر آز ورزيـــم و پـــيـــچـــان شـــويــــم
    پــديــد آيــد آنــگــه كــه بــي جــان شــويـــم
    گــر ايــوان مــا ســر بــه كــيــوان بــرســـت
    از آن بـــهـــره ي مـــا يـــكـــي چــــادرســــت
    چـو پـوشــنــد بــر روي مــا خــون و خــاك
    هـمـه جـاي بــيــمــســت و تــيــمــار و بــاك
    بــــيــــابــــان و آن مــــرد بــــا تــــيــــز داس
    كـجــا خــشــگ و تــر زو دل انــدر هــراس
    تــر و خــشــگ يــكــســان هـــمـــي پـــدرود
    وگــر لــابـــه ســـازي ســـخـــن نـــشـــنـــود
    دروگــر زمـــانـــســـت و مـــا چـــون گـــيـــا
    هـــمـــانـــش نـــبـــيـــره هـــمـــانـــش نـــيـــا
    بـه پـيــر و جــوان يــك بــه يــك نــنــگــرد
    شــكــاري كــه پــيـــش آيـــدش بـــشـــكـــرد
    جــهــان را چــنــيـــنـــســـت ســـاز و نـــهـــاد
    زمـــانـــه بــــرو دم هــــمــــي بــــشــــمــــرد
    چــو زال ايــن ســخــن هــا بــكــرد آشــكــار
    ازو شــــادمـــــان شـــــد دل شـــــهـــــريـــــار
    بــه شــادي يــكــي انــجــمــن بــرشــگـــفـــت
    شــهــنـــشـــاه گـــيـــتـــي زهـــاره گـــرفـــت
    يــكــي جــشــنــگـــاهـــي بـــيـــاراســـت شـــاه
    چـــنـــان چـــون شـــب چـــارده چـــرخ مــــاه
    كـشــيــدنــد مــي تــا جــهــان تــيــره گــشــت
    ســر مــي گــســاران ز مــي خــيــره گــشـــت
    خــــروشــــيــــدن مـــــرد بـــــالـــــاي گـــــاه
    يــــكــــايــــك بــــرآمــــد ز درگــــاه شـــــاه
    بــرفــتــنــد گــردان هــمــه شــاد و مــســـت
    گــرفــتــه يــكــي دســت ديــگــر بـــه دســـت
    چـــو بـــرزد زبـــانــــه ز كــــوه آفــــتــــاب
    ســــر نــــامــــداران بــــرآمـــــد ز خـــــواب
    بـــيـــامـــد كـــمـــر بـــســـتـــه زال دلـــيــــر
    بــه پــيــش شــهــنــشــاه چــون نــره شــيـــر
    بــــه دســــتــــوري بــــازگــــشــــتــــن ز در
    شـــــدن نـــــزد ســـــالـــــار فــــــرخ پــــــدر
    بـه شــاه جــهــان گــفــت كــاي نــيــك خــوي
    مــــرا چــــهــــر ســــام امــــدســـــت آرزوي
    بــبــوســيــدم ايــن پـــايـــه ي تـــخـــت عـــاج
    دلــم گــشــت روشــن بــديـــن بـــرز و تـــاج
    بــدو گـــفـــت شـــاه اي جـــوان مـــرد گـــرد
    يــك امــروز نـــيـــزت بـــبـــايـــد ســـپـــرد
    تــرا بــويـــه ي دخـــت مـــهـــراب خـــاســـت
    دلــــت را هــــش ســــام زاول كــــجــــاســــت
    بـــفـــرمـــود تـــا ســـنـــج و هـــنــــدي دراي
    بـــه مـــيـــدان گـــذارنـــد بــــا كــــره نــــاي
    ابــا نـــيـــزه و گـــرز و تـــيـــر و كـــمـــان
    بـــرفـــتـــنـــد گـــردان هـــمـــه شــــادمــــان
    كــمــان هــا گــرفــتــنــد و تــيــر خــدنـــگ
    نــشــانـــه نـــهـــادنـــد چـــون روز جـــنـــگ
    بـپـيــچــيــد هــر يــك بــه چــيــزي عــنــان
    بـه گـرز و بـه تـيــغ و بــه تــيــر و ســنــان
    درخــتـــي گـــشـــن بـــد بـــه مـــيـــدان شـــاه
    گــذشــتـــه بـــرو ســـال بـــســـيـــار و مـــاه
    كـــمـــان را بـــمـــالـــيــــد دســــتــــان ســــام
    بـــرانـــگـــيـــخـــت اســـپ و بـــرآورد نـــام
    بــــزد بــــر مـــــيـــــان درخـــــت ســـــهـــــي
    گـــذاره شـــد آن تـــيـــر شـــاهـــنـــشـــهـــي
    هــم انــدر تــگ اســپ يــك چــوبــه تـــيـــر
    بـيـنـداخـت و بـگــذاشــت چــون نــره شــيــر
    ســپـــر بـــرگـــرفـــتـــنـــد ژوپـــيـــن وران
    بــگـــشـــتـــنـــد بـــا خـــشـــت هـــاي گـــران
    ســـپـــر خـــواســـت از ريـــدك تـــرگ زال
    بـــرانـــگـــيـــخـــت اســـپ و بـــرآورد يـــال
    كـمـان را بــيــنــداخــت و ژوپــيــن گــرفــت
    بــه ژوپــيــن شــكــار نــوآيــيـــن گـــرفـــت
    بــزد خــشــت بــر ســه ســپـــر گـــيـــل وار
    گــشــاده بــه ديــگــر ســو افــگــنــد خـــوار
    بــه گــردن كــشـــان گـــفـــت شـــاه جـــهـــان
    كــه بـــا كـــه جـــويـــد نـــبـــرد از مـــهـــان
    يـــكـــي بـــرگـــرايـــيـــدش انـــدر نـــبــــرد
    كــه از تــيــر و ژوپـــيـــن بـــرآورد گـــرد
    هــمــه بــركــشــيــدنــد گـــردان ســـلـــيـــح
    بــه دل خــشــمــنــاك و زبــان پــر مـــزيـــح
    بـــه آورد رفـــتـــنـــد پـــيـــچـــان عـــنــــان
    ابــــــا نــــــيـــــــزه و آب داده ســـــــنـــــــان
    چـنــان شــد كــه مــرد انــدر آمــد بــه مــرد
    بـرانـگـيـخـت زال اسـپ و بـرخــاســت گــرد
    نــگــه كــرد تــا كــيــســت زيــشــان ســـوار
    عــنــان پــيـــچ و گـــردن كـــش و نـــامـــدار
    ز گـــرد انـــدر آمـــد بـــه ســـان نـــهـــنـــگ
    گــرفــتــش كــمــربــنــد او را بــه چــنـــگ
    چـنـان خـوارش از پـشــت زيــن بــرگــرفــت
    كــه شــاه و ســپــه مــانــد انــدر شــگـــفـــت
    بـــه آواز گـــفـــتـــنــــد گــــردن كــــشــــان
    كــه مــردم نــبــيــنــد كــســي زيــن نــشـــان
    هــر آن كــس كــه بــا او بــجــويــد نــبـــرد
    كــــنــــد جــــامــــه مــــادر بــــرو لــــاژورد
    ز شــيــران نــزايــد چــنــيــن نـــيـــز گـــرد
    چـه گــرد از نــهــنــگــانــش بــايــد شــمــرد
    خــنــگ ســام يــل كــش چــنــيـــن يـــادگـــار
    بــمــانـــد بـــه گـــيـــتـــي دلـــيـــر و ســـوار
    بــــرو آفــــريــــن كــــرد شـــــاه بـــــزرگ
    هـــمـــان نـــامـــور مـــهـــتـــران ســـتــــرگ
    بـــرزگـــان ســـوي كــــاخ شــــاه آمــــدنــــد
    كـــمـــر بـــســـتـــه و بـــا كـــلـــاه آمـــدنـــد
    يـــكـــي خـــلـــعـــت آراســـت شـــاه جـــهـــان
    كـه گـشـتـنـد از آن خـيـره يــكــســر مــهــان
    چـــه از تـــاج پـــر مـــايــــه و تــــخــــت زر
    چـــه از يـــاره و طـــوق و زريـــن كـــمــــر
    هــمــان جــام هــاي گـــرانـــمـــايـــه نـــيـــز
    پـرســتــنــده و اســپ و هــرگــونــه چــيــز
پاسخ نامه ي سام از منوچهر

پــس آن نــامــه ي ســام پـــاســـخ نـــبـــشـــت
شــگــفــتــي ســخــن هــاي فــرخ نـــبـــشـــت
كــــه اي نــــامــــور پــــهــــلــــوان دلــــيــــر
بــهــر كـــار پـــيـــروز بـــر ســـان شـــيـــر
نـبــيــنــد چــو تــو نــيــز گــردان ســپــهــر
بـه رزم و بـه بـزم و بــه راي و بــه چــهــر
هـــمـــان پـــور فــــرخــــنــــده زال ســــوار
كـــزو مـــانـــد انـــدر جـــهــــان يــــادگــــار
رســــيــــد و بــــدانــــســــتــــم از كـــــام او
هـــــمـــــان خــــــواهــــــش و راي و آرام او
بـــرآمـــد هـــر آنـــچ آن تــــرا كــــام بــــود
هــــمــــان زال فــــرخ شــــمـــــردم بـــــدوي
ز شــيــري كــه بــاشــد شــكــارش پــلــنــگ
چـه زايـد جـز از شـيـر شــرزه بــه جــنــگ
گـــســـي كـــردمـــش بــــا دلــــي شــــادمــــان
كـــــزو دور بـــــادا بـــــد بـــــدگــــــمــــــان
بـــــرون رفـــــت بـــــا فـــــرخــــــي زال زر
ز گــــردان لــــشــــگــــر بــــرآورده ســـــر
نـــونـــدي بـــرافـــگـــنـــد نـــزديـــك ســــام
كـــه بـــرگـــشـــتـــم از شـــاه دل شـــادكـــام
ابـــا خــــلــــعــــت خــــســــروانــــي و تــــاج
هــمــان يــاره و طــوق و هــم تــخــت عـــاج
چــنــان شــاد شــد ز آن ســخــن پـــهـــلـــوان
كــه بــا پــيـــر ســـر شـــد بـــنـــوي جـــوان
ســـواري بـــه كـــاول بـــرافــــگــــنــــد زود
بـه مــهــراب گــفــت آن كــجــا رفــتــه بــود
نـــــوازيـــــدن شـــــهـــــريـــــار جـــــهــــــان
وز آن شـــادمـــانـــي كـــه رفـــت از مـــهـــان
مــن ايــنــك چــو دســتـــان بـــر مـــن رســـد
گـــذاريـــم هـــر دو چـــنـــان چـــون ســــزد
چـــنـــان شـــاد شـــد شـــاه كـــاولـــســـتــــان
ز پـــيـــونـــد خـــورشـــيـــد زاولـــســـتــــان
كـه گــفــتــي هــمــي جــان بــرافــشــانــدنــد
ز هــر جـــاي رامـــش گـــران خـــوانـــدنـــد
چــو مـــهـــراب شـــد شـــاد و روشـــن روان
لـــبـــش گـــشـــت خـــنـــدان و دل شـــادمـــان
گـرانـمـايـه سـيـنــدخــت را پــيــش خــوانــد
بــســـي خـــوب گـــفـــتـــار بـــا او بـــرانـــد
بــدو گــفــت كــاي جــفــت فــرخـــنـــده راي
بــيــفــروخــت از رايــت ايــن تــيـــره جـــاي
بــه شــاخــي زدي دســت كـــانـــدر زمـــيـــن
بـــرو شـــهـــريـــاران كـــنـــنـــد آفـــريــــن
چــنــان هــم كــجــا ســاخــتــي از نــخــســت
بــبــايــد مــر ايــن را ســرانــجــام جـــســـت
هــمــه گــنـــج پـــيـــش تـــو آراســـتـــســـت
اگــر تــاج عــاجــســت اگــر خــواســتــســت
چـو بـشـنـيـد سـيــنــدخــت ازو گــشــت بــاز
بــــر دخــــتــــر آمــــد ســــرايــــنـــــده راز
هــــمـــــي مـــــژده دادش بـــــه ديـــــدار زال
كــه ديــدي چــنــان چــون بــبــايــد هـــمـــال
زن و مــــرد را از بــــلــــنـــــدي مـــــنـــــش
ســـزد گـــر فـــرازد ســـر از ســــرزنــــش
ســـوي كـــام دل تـــيـــز بـــشــــتــــافــــتــــ ي
كـنـون هــر چــه جــســتــي هــمــه يــافــتــي
بـــــدو گـــــفـــــت رودابــــــه اي شــــــاه زن
ســـزاي ســـتـــايـــش بـــه هـــر انـــجـــمـــن
مــن از خـــاك پـــاي تـــو بـــالـــيـــن كـــنـــم
بـــه فـــرمـــانــــت آرايــــش ديــــن كــــنــــم
ز تـــو چــــشــــم آهــــرمــــنــــان دور بــــاد
دل و جــــان تــــو خــــانــــه ي ســــور بــــاد
چـو بــشــنــيــد ســيــنــدخــت گــفــتــار اوي
بـــــه آرايـــــش كـــــاخ بـــــنـــــهــــــاد روي
بــيــاراســـت ايـــوان هـــا چـــون بـــهـــشـــت
گـلـاب و مـي و مـشـگ و عــنــبــر ســرشــت
بــســاطــي بــيــفــگــنـــد پـــيـــكـــر بـــه زر
ز بــرجــد بــرو بــافـــتـــه ســـر بـــه ســـر
دگـــر پـــيـــكــــرش در خــــوشــــاب بــــود
كـــه هـــر دانـــه ي قــــطــــره ي آب بــــود
يــك ايــوان هــمــه تـــخـــت زريـــن نـــهـــاد
بـــه آيـــيـــن و آرايــــش چــــيــــن نــــهــــاد
هــمــه پــيــكــرش گــوهــر آگـــنـــده بـــود
مــيــان گـــهـــر نـــقـــش هـــا كـــنـــده بـــود
ز يـــاقـــوت مـــر تـــخـــت را پـــايـــه بــــود
كــه تــخــت كــيــان بــود و پــرمــايــه بـــود
يــكــي ايــوان هــمــه جــامـــه ي رود و مـــي
بـــــيـــــاورده از پـــــارس و اهـــــواز و ري
بـــيـــاراســـت رودابـــه را چــــون نــــگــــار
پـــر از جـــامـــه و رنـــگ و بـــوي بـــهـــار
هـــمـــه كـــاولـــســـتـــان شــــد آراســــتــــه
پــر از رنــگ و بــوي پــر از خـــواســـتـــه
هــمــه پــشــت پــيـــلـــان بـــيـــاراســـتـــنـــد
ز كــاول پــرســتــنــدگـــان خـــواســـتـــنـــد
نــشــســتـــنـــد بـــر پـــيـــل رامـــش گـــران
نـــهـــاده بـــه ســــر بــــرز زر افــــســــران


رسيدن زال به نزديك سام
هــمــي رانــد دســتــان گــرفـــتـــه شـــتـــاب
چـو پـرنـده مــرغ و چــو كــشــتــي بــر آب
كـــســـي را نـــبـــد ز آمـــدنــــش آگــــهــــي
پـــذيــــره نــــرفــــتــــنــــد بــــا فــــرهــــي
خــــروشــــي بــــرآمــــد ز پــــرده ســــراي
كــــه آمــــد ز ره زال فـــــرخـــــنـــــده راي
پــــذيــــره شــــدش ســــام يــــل شــــادمــــان
هـــمـــي داشـــت انـــدر بـــرش يـــك زمــــان
فـــرود آمـــد از بـــاره بـــوســـيـــد خــــاك
بـگــفــت آن كــجــا ديــد و بــشــنــيــد پــاك
سـخـن هـاي سـيــنــدخــت گــفــتــن گــرفــت
لــبــش گــشــت خــنــدان نــهــفــتــن گــرفــت
چــنــيــن گـــفـــت كـــامـــد ز كـــاول پـــيـــام
پــيــمــبــر زنــي بـــود ســـيـــنـــدخـــت نـــام
ز مـــن خـــواســـت پـــيـــمـــان و دادم زمـــان
كــه هــرگــز نــبــاشـــم بـــد وبـــدگـــمـــان
ز هـر چـيـز كـز مـن بـه خـوبـي بـخـواســت
ســخــن هــا بــر آن بــرنـــهـــاديـــم راســـت
نــخــســت آن كــه بــا مـــاه كـــاولـــســـتـــان
شــود جــفــت خــورشــيـــد كـــاولـــســـتـــان
دگــر آن كــه زي او بــه مــهــمــان شــويـــم
بـــر آن دردهــــا پــــاك درمــــان شــــويــــم
فـــــرســـــتـــــاده ي آمــــــد از نــــــزد اوي
كــه پــردخــتــه شــد كــار بــنـــمـــاي روي
كــنــون چــيــســت پــاســخ فـــرســـتـــاده را
چــــه گــــويـــــيـــــم مـــــهـــــراب آزرده را
ز شـــــادي چـــــنـــــان شـــــد دل زال ســـــام
كــه رنــگــش ســـراپـــاي شـــد لـــعـــل فـــام
چــنـــيـــن داد پـــاســـخ كـــه اي پـــهـــلـــوان
گــر ايــدون كــه بــيــنــي بــه روشــن روان
ســـپـــه رانـــي و مـــا بـــه كـــاول شـــويــــم
بــگــويــيــم زيــن در ســخــن بــشـــنـــويـــم
بــه دســتــان نــگــه كــرد فــرخــنــده ســـام
بــدانــســت كــو را ازيـــن چـــيـــســـت كـــام
سـخـن هـر چـه از دخـت مــهــراب نــيــســت
بـه نـزديـك زال آن جـز از خـواب نــيــســت
بـــفـــرمـــود تـــا زنــــگ و هــــنــــدي دراي
زدنــــد و گــــشــــادنـــــد پـــــرده ســـــراي
هـــيـــونـــي بـــرافـــگـــنـــد مـــرد دلــــيــــر
بـــدان تـــا شـــود نـــزد مـــهـــراب شـــيــــر
بـــگـــويـــد كـــه آمـــد ســـپـــهــــبــــد ز راه
ابـــا زال بـــا پـــيـــل و چــــنــــدي ســــپــــاه
فـــرســـتـــاده تـــازان بـــه كـــاول رســـيـــد
خــروشــي بــرآمــد چــنــان چــون ســزيـــد
چـــنـــان شـــاد شـــد شـــاه كـــاولـــســـتــــان
ز پـــيـــونـــد خـــورشـــيـــد زاولـــســـتــــان
كـه گــفــتــي هــمــي جــان بــرافــشــانــدنــد
ز هــر جـــاي رامـــش گـــران خـــوانـــدنـــد
بــزد نــاي مــهـــراب و بـــربـــســـت كـــوس
بـيــاراســت لــشــگــر چــو چــشــم خــروس
ابـــا ژنــــده پــــيــــلــــان و رامــــش گــــران
زمــيــن شــد بــهــشــت از كــران تــا كـــران
ز بــس گــونــه گــون پــرنــيــانـــي درفـــش
چـه سـرخ و سـپـيـد و چــه زرد و بــنــفــش
چــــه آواي نــــاي و چــــه آواي چــــنـــــگ
خـــــروشـــــيـــــدن بـــــوق و آواي زنـــــگ
تــو گــفــتــي مــگــر روز انــجــامــش اســت
يـكـي رسـتــخــيــز اســت گــر رامــش اســت
هـمــي رفــت ازيــن گــونــه تــا پــيــش ســام
فـــرود آمـــد از اســـپ و بــــگــــذارد گــــام
گــرفــتــش جــهــان پــهـــلـــوان در كـــنـــار
بــــپــــرســــيــــدش از گــــردش روزگــــار
شـــه كـــاولـــســـتـــان گـــرفـــت آفـــريــــن
چــه بــر ســام و بــر زال زر هــم چــنــيـــن
نـــشــــســــت از بــــر بــــاره ي تــــيــــزرو
چـــو از كـــوه ســـر بـــركـــشـــد مـــاه نـــو
يـــكـــي تـــاج زريــــن نــــگــــارش گــــهــــر
نــــــــهــــــــاد از بــــــــر تــــــــارك زال زر
بــه كـــاول رســـيـــدنـــد خـــنـــدان و شـــاد
ســخـــن هـــاي ديـــريـــنـــه كـــردنـــد يـــاد
هـــمــــه شــــهــــر ز آواي هــــنــــدي دراي
ز نـــالـــيـــدن بـــربـــط و چـــنـــگ و نـــاي
تـــو گـــفـــتـــي ددو دام رامـــشـــگــــرســــت
زمـــانـــه بــــه آرايــــشــــي ديــــگــــرســــت
بـــش و يـــال اســـپـــان كـــران تــــا كــــران
بــر انــدوده پــر مــشــگ و پــر زعــفـــران
بــرون رفــت ســيــنــدخــت بــا بـــنـــدگـــان
مــيــان بــســتــه ســيــســد پــرســتــنــدگــان
مـــر آن هـــر يـــكـــي را يـــكــــي جــــام زر
بـه دســت انــدرون پــر ز مــشــگ و گــهــر
هـــمـــه ســـام را آفـــريـــن خــــوانــــدنــــد
پــس از جــام گــوهـــر بـــرافـــشـــانـــدنـــد
بــدان جــشــن هــر كــس كـــه آمـــد فـــراز
شـد از خـواسـتــه يــك بــه يــك بــي نــيــاز
بــخــنــديــد و ســيــنــدخــت را ســام گــفــت
كــه رودابــه را چــنــد خــواهــي نـــهـــفـــت
بـدو گـفـت سـيــنــدخــت هــديــه كــجــاســت
اگــــر ديــــدن آفــــتـــــابـــــت هـــــواســـــت
چــنــيــن داد پــاســخ بــه ســيــنــدخــت ســام
كـه از مـن بــخــواه آن چــه آيــدت بــه كــام
بـــرفـــتـــنـــد تـــا خـــانــــه ي زرنــــگــــار
كــــجــــا انـــــدر بـــــود خـــــرم بـــــهـــــار
نـــگــــه كــــرد ســــام انــــدر آن مــــاه روي
يــكــايــك شــگــفــتــي بـــمـــانـــد انـــدروي
نــدانــســت كــش چــون ســـتـــايـــد هـــمـــي
بــرو چــشــم را چــون گـــشـــايـــد هـــمـــي
بـــفـــرمـــود تـــا رفـــت مـــهـــراب پـــيــــش
بـبــســتــنــد عــقــدي بــر آيــيــن و كــيــش
بــه يــك تــخــتــشــان شــاد بــنــشــانــدنـــد
عــقــيــق و زبـــرجـــد بـــرافـــشـــانـــدنـــد
ســـــر مـــــاه بـــــا افـــــســـــر نـــــامــــــدار
ســـر شـــاه بـــا تــــاج گــــوهــــر نــــگــــار
بـــيــــاورد پــــس دفــــتــــر خــــواســــتــــه
يـــكـــي نـــســــخــــت گــــنــــج آراســــتــــه
بـرو خــوانــد از گــنــج هــا هــر چــه بــود
كـه گـوش آن نــيــارســت گــفــتــش شــنــود
بــرفــتــنــد از آن جــا بــه جــاي نــشــســـت
بــبــودنــد يــك هــفــتــه بــا مــي بــه دســـت
وز ايـــوان ســـوي بـــاغ رفـــتــــنــــد بــــاز
ســه هــفــتــه بــه شــادي گــرفــتــنــد ســاز
بـــزرگـــان كـــشـــورش بـــا دســـت بـــنــــد
كــشــيـــدنـــد بـــر پـــيـــش كـــاخ بـــلـــنـــد
ســـر مــــاه ســــام نــــريــــمــــان بــــرفــــت
ســوي ســيــســتــان روي بـــنـــهـــاد تـــفـــت
ابــا زال و بــا لــشــگـــر و پـــيـــل و كـــوس
زمـــــــانـــــــه ركــــــــاب ورا داد بــــــــوس
عــمــاري و بــالـــاي و هـــودج بـــســـاخـــت
يـــكـــي مـــهـــد تـــا مـــاه را در نـــشـــاخـــت
چو سيـنـدخـت و مـهـراب و پـيـونـد خـويـش
ســوي ســيــســتــان روي كــردنـــد پـــيـــش
بــرفــتـــنـــد شـــادان دل و خـــوش مـــنـــش
پــر از آفــريــن لـــب ز نـــيـــكـــي كـــنـــش
رســـيـــدنـــد پـــيــــروز تــــا نــــيــــم روز
چــنــان شــاد و خــنــدان و گــيــتــي فــروز
يــكــي بـــزم ســـام آنـــگـــهـــي ســـاز كـــرد
ســه روز انــدر آن بــزم بـــگـــمـــاز كـــرد
پــس آنــگــاه ســيــنــدخــت آن جــا بــمــانــد
خــود و لــشــگــرش ســوي كــاول بـــرانـــد
ســـپـــرد آن زمـــان پـــادشـــاهــــي بــــه زال
بــون بــرد لــشــگــر بــه فــرخـــنـــده فـــال
ســـوي گـــرگـــســـاران شـــد و بـــاخـــتـــر
درفــش خــجــســتــه بـــرافـــراخـــت ســـر
شــوم گــفــت كــان پـــادشـــاهـــي مـــراســـت
دل و ديــــده بــــا مــــا نــــدارنـــــد راســـــت
مـــوچـــهـــر مـــنـــشـــور آن شـــهـــر بــــر
مـــرا داد و گـــفـــتـــا هـــمـــي دار و خـــور
بــــتــــرســــم ز آشــــوب بــــدگــــوهــــران
بـــــه ويـــــژه ز گــــــردان مــــــازنــــــدران


    شكوه زال
    در كابل از آهنگ شاه خبر يافتند. شهر به جوش آمد و از مردمان خروش بر خاست. خاندان مهراب را نويدي گرفت و رودابه آب از ديده روان ساخت. شكوه بيش زال بردند كه اين چه بيداد است؟ زال آشفته و پر خروش شد. با چهره اي دژم و دلي پر انديشه از كابل به سوي لشكر پدر تاخت. پدر سران سپاه را به پيشواز او فرستاد . زال دلي پر از شكوه و اندوه از در درآمد و زمين را بوسه داد و بر سام يل آفرين خوانده و گفت « اي پهلوان بيدار دل همواره پايبند ه باشي. در همه ايرانشهر از جوانمردي و دليري تو سخن است. مردمان همه به تو شادند و من از تو ناشاد . همه از تو داد مي يابند و من از تو بيداد. من مردي مرغ پرورده و رنج ديده ام . با كس بد نكرده ام و بد نمي خواهم. گناهم تنها آن است كه فرزند سامم. چون از مادر زادم مرا از وي جدا كردي و بكوه انداختي. برنگ سپيد و سياه خرده گرفتي و با جهان آفرين به ستيز بر خاستي تا از مهر مادر و نوازش پدر دور ماندم. يزدان پاك در كارم نظر كرد و سيمرغ مرا پرورش داد تا به جواني رسيدم و نيرومند و هنرمند شدم. اكنون از پهلوانان و نامداران كسي به برز و يال و بجنگ آوري و سر افرازي با من برابر نيست . پيوسته فرمان ترا نگاه داشتم و در خدمت كوشيدم . از همه گيتي به دختر مهراب دل بستم كه هم خوبروي است و هم فر و شكوه بزرگي دارد. باز جز به فرمان تو نرفتم و خودسري نكردم و از تو دستور خواستم. مگر در برابر مردمان پيمان نكردي كه مرا نيازاري و هيچ آرزوئي از من باز نداري؟ اكنون كه آرزوئي خواستم از مازندران و گرگساران با سپاه به پيكار آمدي ؟ آمدي تا كاخ آرزوي مرا ويران كني؟ همينگونه داد مرا مي دهي و پيمان نگاه مي داري؟ من اينك بنده فرمان توام و اگرم خشم گيري تن و جانم تر است. بفرما تا مرا با اره بدو نيم كنند اما سخن از كابل نگويند. با من هر چه خواهي بكن اما با آزار كابليان همداستان نيستم. تا من زنده ام به مهراب گزندي نخواهد رسيد. بگو تا سر از تن من بردارند آنگاه آهنگ كابل كن.»
    سام در انديشه فرو رفت و خاموش ماند . عاقبت سر برداشت و پاسخ داد كه « اي فرزند دلير، سخن درست مي گوئي. با تو آئين مهر به جا نياوردم و براه بيداد رفتم. پيمان كردم كه هر آرزو كه خواستي بر آورم. اما فرمان شاه بود و جز فرمان بردن چاره نبود . اكنون غمگين مباش و گره از ابروان بگشاي تا در كار تو چاره اي بينديشم، مگر شهريار را با تو مهربان سازم و دلش را براه آورم.»


    نامه سام به منوچهر
    آنگاه سام نويسنده را پيش خواند و فرمود تا نامه اي به شاهنشاه نوشتند كه « شهريارا، صدو بيست سال است كه بنده وار در خدمت ايستاده ام. در اين ساليان به بخت شاهنشاه شهرها گشودم و لشكرها شكستم. دشمنان ايران شهر را هر جا يافتم بگرز گران كوفتم و بد خواهان ملك را پست كردم. پهلواناني چون من ، عنان پيچ و گرد افكن و شير دل، روزگار به ياد نداشت. ديوان مازندران را كه از فرمان شهريار پيچيدند در هم شكستم و آه از نهاد گردنكشان گرگان بر آوردم. اگر من در فرمان نبودم اژدهائي را كه از كشف رود بر آمد كه چاره مي كرد؟ دل جهاني از او پر هراس بود. پرنده و درنده از آسيبش در امان نبودند. نهنگ دژم را از آب و عقاب تيز پر را از هوا به چنگ مي گرفت. چه بسيار از چهار پايان و مردمان را در كام برد. به بخت شهريار گرز بر گرفتم و به پيكار اژدها رفتم . هر كه دانست مرگم را آشكار ديد و مرا بدرود كرد. نزديك اژدها كه رفتم گوئي دريائي از آتش در كنار داشتم. چون مرا ديد چنان بانگ زد كه جهان لرزان شد . زبانش چون درختي سياه از كام بيرون ريخته و بر راه افتاده بود. به ياري يزدان بيم به دل راه ندادم . تير خدنگي كه از الماس پيكان داشت بكمان نهادم و رها كردم و يكسوي زبانش را بكام دوختم. تير ديگر در كمان گذاشتم و بر كام او زدم و سوي ديگر زبان را نيز به كام وي دوختم. بر خود پيچيده و نالان شد. تير سوم را بر گلويش فرو بردم و خون از جگرش جوشيد و بخود پيچيد و نزديك آمد . گرز گاو سر را بر كشيدم و اسب پيلتن را از جاي بر انگيختم و به نيروي يزدان و بخت شهريار چنان بر سرش كوفتم كه گوئي كوه بر وي فرود آمد . سرش از مغز تهي شد و زهرش چون رود روان گرديد و دم و دود بر خاست . جهاني بر من آفرين گفتند و از آن پس جهان آرام گرفت و مردمان آسوده شدند. چون باز آمدم جوشن بر تنم پاره پاره بود و چندين گاه از زهراژدها زيان ميديدم. از دلاوريهاي يكديگر كه در شهرها نمودم نمي گويم. خود مي داني با دشمنان تو در مازندران و ديلمان چه كردم و بروزگار ناسپاسان چه آوردم. هر جا اسبم پاي نهاد دل نره شيران گسسته شد و هر جا تيغ آختم سر دشمنان بر خاك ريخت. در اين ساليان دراز پيوسته بسترم زين اسب و آرامگاهم ميدان كارزا بود . هرگز از زاد و بوم خود ياد نكردم و همه جا به پيروزي شاه دلخوش بودم و جز شادي وي نجستم. اكنون اي شهريار بر سرم گرد پيري نشسته و قامت افراخته ام دوتائي گرفته. شادم كه عمر را در فرمان شاهنشاه بسر بردم و در هواي او پير شدم. اكنون نوبت فرزندم زال است . جهان پهلواني را به وي سپردم تا آنچه من كردم از اين پس او كند و دل شهريار را به هنرمندي و دلاوري و دشمن كشي شاد سازد، كه دلير و هنرور و مرد افگن است و دلش از مهر شاه آگنده است. زال را آرزوئي است. به خدمت ميايد تا زمين ببوسد و به ديدار شاهنشاه شادان شود و آرزوي خويش را بخواهد .
    شهريار از پيمان من با زال آگاه است كه در ميان گروه پيمان كردم هر آنچه آرزو دارد برآورم. وقتي عزم كابل نمودم پريشان و دادخواه نزد من آمد كه اگر مرا به دونيم كني بهتر است كه روي به كابل گذاري . دلش در گرو مهر رودابه دختر مهراب است و بي او خواب و آرام ندارد . او را رهسپار درگاه كردم تا خود رنج درون را باز گويد . شاهنشاه با وي آن كند كه از بزرگواران در خور است . مرا حاجت گفتار نيست. شهريار نخواهد كه بندگان درگاهش پيمان بشكنند و پيمان داران را بيازارند ، كه مرا در جهان همين يك فرزند است و جز وي يار و غمگساري ندارم شاه ايرا ن پاينده باد.»
    گفتگوي سام و سيندخت
    از آنسوي مهراب كه از كار سام و سپاهيان آگاه شد بر سيندخت و رودابه خشم گرفت كه راي بيهوده زديد و كشور مرا در كام شير انداختيد. اكنون منوچهر سپاه به ويران ساختن كابل فرستاده است. كيست كه در برابر سام پايداري كند؟ همه تباه شديم. چاره آنست كه شما را بر سر بازار به شمشير سر از تن جدا كنم تا خشم منوچهر فرو نشيند و از ويران ساختن كابل باز ايستد و جان و مال مردم از خطر تباهي برهد.»

    سيندخت زني بيدار دل ونيك تدبير بود. دست در دامان مهراب زد كه يك سخن از من بشنو و آنگاه اگر خواهي ما را بكش. اكنون كاري دشوار پيش آمده و تن و جان و بوم و بر ما در خطر افتاده. در گنج را باز كن و گوهر بيفشان و مرا اجازت ده تا پيشكشهاي گرانبها بردارم و پوشيده نزد سام روم و چاره جو شوم و دل را نرم كنم و كابل را از خشم شاه بر هانم.» مهراب گفت « جان ما در خطر است ، گنج و خواسته را بهائي نيست . كليد گنج را بردار و هر چه مي خواهي بكن .» سيندخت از مهراب پيمان گرفت كه تا باز گشتن او بر رودابه گزندي نرساند و خود با گنج و خواسته و زر و گوهر بسيار و سي اسب تازي و سي اسب پارسي و شصت جام زر و پر از مشك و كافور و ياقوت و پيروزه و صد اشتر سرخ موي و صد اشتر راهوار و تاجي پر گوهر شاهوار و تختي از زر ناب و بسياري از هديه هاي گرانبهاي ديگر رهسپار در گاه سام شد.

    گفتگوي سام و سيندخت

    به سام آگهي دادند كه فرستاده اي با گنج و خواسته فراوان از كابل رسيده است. سام بار داد و سيندخت به سرا پرده در آمد و زمين بوسيد و گفت« از مهراب شاه كابل پيام و هديه آورده ام. سام نظر كرد و ديد تا دو ميل غلامان و اسبان و شتران وپيلان و گنج و خواسته مهراب است . فروماند تا چه كند . اگر هديه از مهراب به پذيرد منوچهر خشمگين خواهد شد كه او را با گرفتن كابل فرستاده است و وي از دشمن ارمغان مي پذيرد . اگر نپذيرد فرزندش آزرده خواهد شد و باز پيمان ديرين را به ياد وي خواهد آورد. عاقبت سر بر آورد و گفت « اسبان و غلامان و اين هديه و خواسته همه را بگنجور زال زر بسپاريد . سيندخت شاد شد و گفت تا بر پاي سام گوهر افشاندند. آنگاه زبان گشاد« اي پهلوان، در جهان كسي را با تو ياراي پايداري نيست. سر بزرگان در فرمان تو است و فرمانت بر جهاني رواست. اما اگر مهراب گنهكار بود مردم كابل را چه گناه كه آهنگ جنگ ايشان كردي؟ كابليان همه دوستدار و هواخواه تواند و بشادي تو زنده اند و خاك پايت را برديده ميسايند. از خداوندي كه ماه و آفتاب و مرگ و زندگي را آفريده انديشه كن و خون بيگناهان را بر خاك مريز.»

    سام از سخنداني فرستاده در شگفت شد و انديشيد « چگونه است كه مهراب با اينهمه مردان و دليران زني را نزد او فرستاده است؟» گفت « اي زن، آنچه ميپرسم به راستي پاسخ بده. تو كيستي و با مهراب چه نسبتي داري؟» رودابه در هوش و فرهنگ و خرد و ديدار بچه پايه است و زال چگونه بر وي دل بسته است؟» سيندخت گفت« اي نامور، مرا به جان زينهار بده تا آنچه خواستي آشكارا بگويم .» سام او را زينهار داد . آنگاه سيندخت راز خود را آشكار كرد كه « جهان پهلوانا، من سيندخت همسر مهراب و مادر رودابه و از خاندان ضحاكم. در كاخ مهراب ما همه ستايش گر و آفرين گوي توايم و دل به مهر تو آكنده داريم . اكنون نزد تو آمده ام تا بدانم هواي تو چيست . اگر ما گناهكار و بد گوهريم و در خور پيوند شاهان نيستيم من اينك مستمند نزد تو ايستاده ام . اگر كشتني ام بكش و اگر در خور زنجيرم در بند كن . اما بي گناهان كابل را ميازار و روز آنرا تيره مكن و بر جان خود گناه مخر.»

    سام ديده بر كرد. شير زني ديد بلند بالا و سرو رفتار و خردمند و روشندل. گفت« اي گرانمايه زن ، خاطر آسوده دار كه تو و خاندان تو در امان منيد و با پيوند دختر تو و فرزند خويش همداستانم. نامه به شاهنشاه نوشتم و در خواسته ام تا كام ما را بر آورد . اكنون نيز در چاره اين كار خواهم كوشيد. شما نگراني به دل راه مدهيد . اما اين رودابه چگونه پريوشي است كه دل زال دلاور را چنين در بند كشيده . او را به من نيز بنما تا بدانم به ديدار و بالا چگونه است.» سيندخت از سخن سام شادان شد و گفت« پهلوان بزرگي كند و با ياران وسپاهيان به خانه ما خراميد و ما را سر افراز كند و رودابه را نيز به ديدار خود شاد سازد . اگر پهلوان به كابل آيد همه شهر را بنده و پرستنده خود خواهد يافت. سام خنديد و گفت« غم مدار كه اين كام تو نيز بر آورده خواهدشد. هنگامي كه فرمان شاه برسد با بزرگان و سران سپاه و نامداران زابل به كاخ تو مهمان خواهيم آمد.» سيندخت خرم و شكفته با نويد نزد مهراب باز گشت.
    زال در بارگاه منوچهر


    از آن سوي چون نامه سام نوشته شد زال آنرا تيز بر گرفت و شتابان بر اسب نشست و بدرگاه منوچهر تاخت . چون از آمدنش آگاهي رسيد گروهي از بزرگان درگاه و پهلولنان و نامداران به استقبال او شتافتند و با فر و شكوه بسيار ببارگاهش آوردند. زال زمين ببوسيد و بر شاهنشاه آفرين خواند و نامه سام را به وي سپرد. منوچهر او را گرامي داشت و گرم بپرسيد و فرمود تا رويش را از خاك را ستردند و بر او مشك و عنبر افشاندند. چون از نامه سام و آرزوي زال آگاه شد خنديد و گفت « اي دلاور، رنج ما را افزون كردي و آرزوي دشوار خواستي. اما هر چند به آرزوي تو خشنود نيستم از آنچه سام پير بخواهد دريغ نيست. تو يك چند نزد ما بپاي تا در كار تو با موبدان و دانايان راي زنيم و كام ترا بر آوريم.» آنگاه خوان گستردند و بزمي شاهانه ساختند و شاهنشاه با بزرگان درگاه مي بر گرفتند و به شادي نشستند.

    روز ديگر منوچهر فرمان داد تا دانايان و اختر شناسان در كار ستارگان ژرف بنگرند و از فرجام زال و رودابه وي را آگاه كنند. اختر شناسان سه روز در اين كار به سر بردند. سر انجام خرم و شادمان باز آمدند كه از اختران پيداست كه فرجام اين پيوند خشنودي شهريار است. از اين دو فرزندي خواهد آمد كه دل شير و نيروي پيل خواهد داشت و پي دشمنان ايران را از بيخ بر خواهد كند.
    منوچهر از شادي شگفته شد و فرمان داد تا موبدان و خردمندان گرد آيند و زال را در هوش و دانائي و فرهنگ بيازمايند.

    آزمودن زال


    چون موبدان آماده شدند شاهنشاه براي آزمودن زال در برابر موبدان بنشست تا پرسشهاي ايشان را پاسخ گويد و خردمندي خود را آشكار كند. يكي از موبدان پرسيد « دوازده درخت شاداب ديدم كه هر يك سي شاخه داشت. راز آن چيست؟» موبد ديگر گفت « دو اسب تيز تك ديدم ، يكي چون برف سپيد و ديگري چون قير سياه . هر يك از پي ديگري ميتاخت اما هيچ يك به ديگري نمي رسيد . راز آن چيست؟» ديگري گفت « مرغزاري سرسبز و خرم ديدم كه مردي با داسي تيز در آن ميامد و ترو خشكش را با هم درو مي كرد و زاري و لابه در او كارگر نمي افتاد . راز آن چيست؟» موبد ديگر گفت « دو سرو بلند ديدم كه از دريا سر كشيده بودند و بر آنها مرغي آشيانه داشت . روز بر يكي مي نشست و شام بر ديگري . چون بر سروي مينشست آن سرو شكفته ميشد و چون بر ميخاست آن سرو پژمرده ميشد و خشك و بي برگ مي ماند.» ديگري گفت « شهرستاني آباد و آراسته ديدم كه در كنارش خارستاني بود .مردمان از آن شهرستان ياد نمي كردند و در خارستان منزل مي گزيدند. ناگاه فريادي بر مي خاست و مردمان نيازمند آن شهرستان ميشدند. اكنون ما را بگوي تا راز اين سخنان چيست؟»

    زال زماني در انديشه فرو رفت و سپس سر بر آورد و چنين گفت: « آن دوازده درخت كه هر يك سي شاخ دارد دوازده ماه است كه هر يك سي روز دارد و گردش زمان بر آنهاست. آن دو اسب تيز پاي سياه و سپيد شب و روزاند كه در پي هم مي تازند و هرگز بهم نمي رسند. دو سرو شاداب كه مرغي بر آنها آشيان دارد نشاني از خورشيد و دونيمه سال است. در نيمي از سال، يعني در بهار و تابستان ، جهان خرمي و سر سبزي دارد . در اين نيمه مرغ خورشيد شش مرحله از راه خود را مي پيمايد. در نيمه ديگر جهان رو به سردي و خشكي دارد و پائيز و زمستان است و مرغ خورشيد شش مرحله ديگر راه را مي پيمايد. مردي كه به مرغزار در ميايد و با داس تر و خشك را بي تفاوت درو مي كند دست اجل است كه لابه و زاري ما را در وي اثر نيست و چون زمان كسي برسد بر وي نمي بخشايد و پيرو جوان و توانگر و درويش را از اين جهان بر مي كند . و اما آن شهرستان آراسته و آباد سراي جاويد است و آن خارستان جهان گذرنده ماست . تا در اين جهانيم از سراي ديگر ياد نمي آريم و به خارو خس دنيا دلخوشيم، اما چون هنگامه مرگ بر خيزد و داس اجل به گردش در آيد ما را ياد جهان ديگر در سر ميايد و دريغ مي خوريم كه چرا از نخست در انديشه سراي جاويد نبوده ايم.» چون زال سخن به پايان آورد موبدان بر خردمندي و سخن داني او آفرين خواندند و دل شهريار به گفتار او شادان شد.

    هنرنمائي زال


    روز ديگر چون آفتاب برزد ، زال كمر بسته به نزد منوچهر آمد تا دستور باز گشتن بگيرد، چه از دوري رودابه بي تاب بود . منوچهر خنديد و گفت « يك امروز نيز نزد ما باش تا فردا ترا چنانكه در خور جهان پهلوانان است نزد پدر فرستيم .» آنگاه فرمان داد تا سنج و كوس را به صدا در آورند و گردان و دليران و با پلوانان با تيرو كمان و سپر و شمشير و نيزه و ژوبين به ميدان در آمدند تا هر يك هنرمندي و دليري خويش را آشكار كنند. زال نيز تيرو كمان برداشت و سلاح بر آراست و بر اسب نشست و به ميدان در آمد . در ميانه ميدان درختي بسيار كهنسال بود. زال خدنگي در كمان گذاشت و اسب بر انگيخت و تيز از شست رها كرد. تيز بر تنه درخت كهنسال فرود آمد و از سوي ديگر بيرون رفت. فرياد آفرين از هر سو بر خاست. آنگاه زال تيرو كمان فرو گذاشت و ژوبين بر داشت و بر سپرداران حمله برد و به يك ضربت شكافها را از هم شكافت. منوچهر از نيروي بازوي زال در شگفتي شد. براي آنكه او را بهتر بيازمايد فرمان داد تا نيزه داران عنان به جانب او پيچيدند.

    زال به يك حمله جمع آنان را پريشان كرد. سپس به پهلواني كه از ميان ايشان دلير تر و زورمند تر بود رو كرد و تيز اسب تاخت و چون به وي رسيد چنگ در كمر گاهش زد و او را چابك از اسب بر داشت تا بر زمين بكوبد كه غريو ستايش از گردن كشان و تماشاگران بر خاست . شاهنشاه بر او آفرين خواند و وي را خلعت داد و زرو گوهر بخشيد.

    برگشتن زال نزد پدر


    آنگاه منوچهر فرمان داد تا به سام يل نامه نوشتند كه « پيك تو رسيده و بر آرزوي جهان پهلوانان آگاه شديم . فرزند دلاور را نيز آزموديم. خردمند و دلير و پر هنر است. آرزويش را بر آورديم و او را شادمان نزد پدر فرستاديم. دست بدي از دليران دور باد و همواره شادو كامروا باشيد.»

    زال از شادماني سر از پا نمي شناخت . شتابان پيكي تيزرو بر گزيد و نزد پدر پيام فرستاد كه « بدرود باش كه شاهنشاه كام ما را بر آورد.» سام از خرمي شكفته شد. با سران سپاه و بزرگان درگاه به پيشواز زال رفت. دو نامدار يكديگر را گرم در برگرفتند . آنگاه زال زمين خدمت بوسيد و پدر را ستايش كرد و بر راي نيكش آفرين خواند. سام فرمود تا جشن آراستند و خوان گستردند و به شادي شاهنشاه مي گرفتند و پيام به مهراب و سيندخت فرستادند كه « زال با فرمان پادشاه بازگشت و نويد پيوند آورد. اينك چنان كه پيمان كردم با سپاه و دستگاه به خاك شما مهمان ميائيم.»

    پيوستن زال و روداب
    مهراب را گل رخسار شكفته شد. سيندخت را پيش خواند و نوازش كرد و گفت: « راي تو نيكو بود و كارها به سامان آمد . با خانداني بزرگ و نامدار پيوند ساختيم و سرافرازي يافتيم. اكنون در گنج و خواسته را بگشاي و گوهر بيفشان و جايگاه بياراي و تختي در خور شاهان فراهم ساز و خوانندگان و نوازندگان را بخواه تا آماده پذيرائي شاه زابلستان باشيم.» چيزي نگذشت كه سام دلير با فرزند نامدار و سپاه آراسته فرارسيدند . سام چون ديده اش به رودابه افتاد او را چون بهشتي آراسته ديد و در خوبي و زيباييش فروماند و فرزند را آفرين گفت. سي روز همه بزم و شادي بود و كسي را از طرب خواب برديده نگذشت. آنگاه سام آهنگ سيستان كرد و به شادي باز گشت. زال يك هفته ديگر در كاخ مهراب ماند. آنگاه با رودابه و سيندخت و بزرگان و دليران به زابل باز گشت. شهر را آئين بستند و سام جشني بزرگ بر پا كرد و به سپاس پيوند دو فرزند زر و گوهر بر افشاند. سپس زال را بر تخت شاهي زابلستان نشاند و خود به فرمان شاهنشاه درفش بر افراخت و گاه مازندران كرد.
---------------------
 ‫صفحه۴۴شاهنامه زاده شدن رستم




    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ‫چند دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.
    ‫ صفحات شاهنامه ‫ازصفحه اول تا امروز

    گفتار اندر زادن رستم
    بـــســـي بـــرنـــيـــامـــد بـــريـــن روزگــــار
    كـــه آزاده ســـرو انــــدر آمــــد بــــه بــــار
    بــــهــــار دل افـــــروز پـــــژمـــــرده شـــــد
    دلـــش را غـــم و رنـــج بـــســـپــــرده شــــد
    شــكــم گــشــت فــربــه و تـــن شـــد گـــران
    شـــد آن ارغـــوانــــي رخــــش زعــــفــــران
    بـــدو گـــفـــت مــــادر كــــه اي جــــان مــــام
    چـه بـودت كــه گــشــتــي چــنــيــن زردفــام
    چــنــيــن داد پــاســخ كــه مـــن روز و شـــب
    هــمـــي بـــرگـــشـــايـــم بـــه فـــريـــاد لـــب
    هـــمــــانــــا زمــــان آمــــد ســــتــــم فــــراز
    بـــه خـــواب و بــــه آرام بــــودش نــــيــــاز
    چـنـان بــد كــه يــك روز ازو رفــت هــوش
    از ايــــوان دســــتــــان بــــرآمــــد خــــروش
    خـروشـيـد سـيــنــدخــت و بــشــخــود روي
    بـكـنــد آن ســيــه گــيــســوي مــشــگ بــوي
    يــكــايــك بــه دســـتـــان رســـيـــد آگـــهـــي
    كــه پــژمــرده شــد بـــرگ ســـرو ســـهـــي
    بــــه بــــالـــــيـــــن رودابـــــه شـــــد زال زر
    پــر از آب رخــســار و خــســتـــه جـــگـــر
    هــمــان پــر ســيــمــرغـــش آمـــد بـــه يـــاد
    بــخــنــديــد و ســيـــنـــدخـــت را مـــژده داد
    يــكــي مــجــمــر آورد و آتــش فـــروخـــت
    وز آن پـر ســيــمــرغ لــخــتــي بــســوخــت
    هــم انــدر زمــان تــيـــره گـــون شـــد هـــوا
    پــــديــــد آمــــد آن مــــرغ فـــــرمـــــان روا
    چــو ابــري كــه بــارانـــش مـــرجـــان بـــود
    چـــه مـــرجـــان كـــه آرايـــش جــــان بــــود
    بـــــــرو كـــــــرد زال آفـــــــريــــــــن دراز
    ســـتــــودش فــــراوان و بــــردش نــــمــــاز
    چـنـيـن گـفـت بــا زال كــايــن غــم چــراســت
    بـه چــشــم هــژبــر انــدرون نــم چــراســت
    كــزيــن ســرو ســيــمــيـــن بـــر مـــاه روي
    يـــكـــي نـــره شـــيـــر آيـــد و نـــام جــــوي
    كـــه خـــاك پـــي او بـــبـــوســـد هــــژبــــر
    نــيــارد گــذشــتـــن بـــه ســـر بـــرش ابـــر
    از آواز او چـــرم جـــنــــگــــي پــــلــــنــــگ
    شــود چــاك چــاك و بــخــايــد دو چــنــگ
    هــــر آن گـــــرد كـــــاواز گـــــوپـــــال اوي
    بـــبـــيـــنــــد بــــر و بــــازوي و يــــال اوي
    ز آواز او انــــــــــدر آيــــــــــد ز پــــــــــاي
    دل مـــرد جــــنــــگــــي بــــرآيــــد ز جــــاي
    بـــه جـــاي خـــرد ســـام ســـنــــگــــي بــــود
    بــه خــشــم انــدرون شــيــر جــنــگــي بــود
    بــه بــالــاي ســرو و بــه نـــيـــروي پـــيـــل
    بــه آورد خــشــت افــگــنــد بـــر دو مـــيـــل
    نـــيـــايــــد بــــه گــــيــــتــــي ز راه زهــــش
    بــــه فــــرمــــان دادار نــــيــــكـــــي دهـــــش
    بـــيـــاور يـــكــــي خــــنــــجــــر آب گــــون
    يـــكـــي مـــرد بـــيـــنــــادل پــــر فــــســــون
    نــخــســتــيــن بــه مــي مــاه را مــســـت كـــن
    ز دل بــيـــم و انـــديـــشـــه را پـــســـت كـــن
    بـــكـــافـــد تـــهـــيـــگــــاه ســــرو ســــهــــي
    نــــبــــاشــــد مـــــر او را ز درد آگـــــهـــــي
    وزو بــچـــه ي شـــيـــر بـــيـــرون كـــشـــد
    هــمــه پـــهـــلـــوي مـــاه در خـــون كـــشـــد
    وز آن پــس بــدوز آن كــجــا كـــرد چـــاك
    ز دل دور كــن تــرس و تــيـــمـــار و بـــاك
    گـيـاهـي كـه گـويـمــت بــا شــيــر و مــشــگ
    بـكـوب و بـكـن هـر سـه در سـايــه خــشــگ
    بــســا و بــرآلــاي و بــر خــســـتـــگـــيـــش
    بــبــيــنــي هــمــان روز پــيــوســتـــگـــيـــش
    بـــدو مـــال از آن پـــس يــــكــــي پــــر مــــن
    خـــجـــســـتـــه بـــود ســـايـــه ي فـــر مــــن
    تـــرا زيـــن ســـخـــن شــــاد بــــايــــد بــــدن
    بـــه پـــيـــش جـــهـــانـــدار بــــايــــد شــــدن
    كـــه او دادت ايـــن خـــســـروانـــي درخــــت
    كــه هــر روز نــو بــشــكــفــانــدش بــخــت
    بــديــن كــار دل هــيــچ غــمـــگـــيـــن مـــدار
    كـــه شـــاخ بـــرومـــنـــدت آمـــد بـــه بــــار
    بــگــفــت و يــكـــي پـــر ز بـــازو بـــكـــنـــد
    فــگــنــد و بــه پـــرواز بـــرشـــد بـــلـــنـــد
    بــــپــــد زال و آن پــــر او بــــرگــــرفـــــت
    بـرفـت و بـكـرد آن چـه گـفــت اي شــگــفــت
    بـــدان كـــار نـــظـــاره شـــد يـــك جـــهـــان
    هــمــه ديــده پــر خــون و خـــســـتـــه روان


    آمدن سام به ديدن رستم
    چـــو آگـــاهـــي آمــــد بــــه ســــام دلــــيــــر
    كــه شــد پــور دســتــان هــمــانــنــد شــيــر
    كــس انـــدر جـــهـــان كـــودك نـــارســـيـــد
    بــديــن شـــيـــر مـــردي و گـــردي نـــديـــد
    بـــجـــنـــبـــيـــد مـــر ســــام را دل ز جــــاي
    بـــــه ديـــــدار آن كــــــودك آمــــــدش راي
    ســپــه را بــه ســالــار لـــشـــگـــر ســـپـــرد
    بـــرفـــت و جـــهـــان ديـــدگـــان را بـــبـــرد
    چـو مـهـرش ســوي پــور دســتــان كــشــيــد
    ســپــه را ســـوي زاولـــســـتـــان كـــشـــيـــد
    چـو زال آگـهـي يـافـت بـه سـر بـسـت كــوس
    ز لـشــگــر زمــيــن گــشــت چــون آبــنــوس
    خـــود و گـــرد مـــهــــراب كــــاول خــــداي
    پـــــذيـــــره شـــــدن را نـــــهـــــادنــــــد راي
    بــزد مــهــره در جــام و بــرخـــاســـت غـــو
    بــــرآمــــد ز هــــر دو ســـــپـــــه دار و رو
    يــكــي لــشـــگـــر از كـــوه تـــا كـــوه مـــرد
    زمـــيـــن قــــيــــرگــــون و هــــوا لــــاژورد
    خــروشــيــدن تـــازي و اســـپـــان و پـــيـــل
    هـــمـــي رفـــت آواز تــــا چــــنــــد مــــيــــل
    يــكـــي ژنـــده پـــيـــلـــي بـــيـــاراســـتـــنـــد
    بــرو تـــخـــت زريـــن بـــپـــيـــراســـتـــنــ ـد
    نـــشـــســـت از بـــر تـــخـــت زر پــــور زال
    ابــا بـــازوي شـــيـــر و بـــا كـــتـــف و يـــال
    بــه ســر بــرش تــاج و كــمــر بــر مـــيـــان
    ســپــر پـــيـــش و در دســـت گـــرز گـــران
    چــــو از دور ســــام يــــل آمـــــد پـــــديـــــد
    ســپـــه بـــر دو رويـــه رده بـــركـــشـــيـــد
    فــــرود آمــــد از بــــاره مــــهـــــراب و زال
    بــزرگــان كـــه بـــودنـــد بـــســـيـــار ســـال
    يــكـــايـــك نـــهـــادنـــد ســـر بـــر زمـــيـــن
    ابـــر ســـام يـــل خــــوانــــدنــــد آفــــريــــن
    چـو گــل چــهــره ي ســام يــل بــشــكــفــيــد
    چــو بــر پــيــل بــر بــچــه ي شــيـــر ديـــد
    چــنــان هــمــش بــر پــيــل پــيـــش آوريـــد
    نــگــه كــرد و بــا تــاج و تــخــتــش بــديــد
    يـــكــــي آفــــريــــن كــــرد ســــام دلــــيــــر
    كــه تــهـــمـــا هـــژبـــرا بـــزي شـــاد ديـــر
    بـبـوسـيــد رســتــمــش تــخــت اي شــگــفــت
    نــيــارا يـــكـــي نـــو ســـتـــايـــش گـــرفـــت
    كـــه اي پـــهـــلـــوان جـــهــــان شــــاد بــــاش
    ز شـــاخ تـــوام مـــن تـــو بـــنــــيــــاد بــــاش
    يــــكــــي بــــنـــــده ام نـــــامـــــور ســـــام را
    نــــشــــايـــــم خـــــور و خـــــواب و آرام را
    هـمـي پـشــت زيــن خــواهــم و درع و خــود
    هـــمـــي تـــيـــر نـــاوك فـــرســـتــــم درود
    بــه چــهــر تــو مــانـــد هـــمـــي چـــهـــره ام
    چـــو آن تـــو بـــاشــــد مــــگــــر زهــــره ام
    وز آن پــس فــرود آمــد از پـــيـــل مـــســـت
    ســپــهــدار بــگــرفــت دســتــش بـــه دســـت
    هــمـــي بـــر ســـر و چـــشـــم او داد بـــوس
    فـــرو مـــانـــد پــــيــــلــــان و آواي كــــوس
    ســـوي كـــاخ از آن پـــس نـــهـــادنــــد روي
    هــمـــي راه شـــادان و بـــا گـــفـــت و گـــوي
    هـــمـــه كـــاخ هـــا تـــخـــت زريـــن نـــهـــاد
    نــشــســتــنــد و خــوردنــد و بــودنــد شــاد
    بــرآمـــد بـــريـــن بـــر يـــكـــي مـــاهـــيـــان
    بــه رنــجــي نــبــســتــنــد هــرگــز مـــيـــان
    بـــــخـــــوردنــــــد بــــــاده بــــــه آواي رود
    هـمـي گــفــت هــر يــك بــه نــوبــت ســرود
    بـه يـك گـوشـه ي تـخـت دسـتــان نــشــســت
    دگـر گـوشـه رسـتــمــش گــرزي بــه دســت
    بـه پــيــش انــدرون ســام گــيــهــان گــشــاي
    فـــرو هـــشـــتـــه از تــــاج پــــر هــــمــــاي
    ز رســتــم هــمــي در شــگــفــتــي بــمـــانـــد
    بــرو هــر زمــان نـــام يـــزدان بـــخـــوانـــد
    بــدان بــازوي و يــال و آن پـــشـــت و شـــاخ
    مــيــان چــون قــلــم ســيــنــه و بـــر فـــراخ
    دو رانــش چــو ران هــيـــونـــان ســـتـــبـــر
    دل شـــــيـــــر نـــــر دارد و زور بـــــبــــــر
    بــديــن خـــوب رويـــي و ايـــن فـــر و يـــال
    نـــدرد كـــس از پـــهــــلــــوانــــان هــــمــــال
    بــديــن شــادمــانــي كــنــون مـــي خـــوريـــم
    بـــه مـــي جـــان انـــدوه را بـــشــــكــــريــــم
    بــه زال آنــگــهـــي گـــفـــت تـــا ســـد نـــژاد
    بــپــرســـي كـــس ايـــن را نـــدارد بـــه يـــاد
    كـــه كـــودك ز پـــهـــلـــو بـــرون آورنــــد
    بــديــن نــيــكــويـــي چـــاره چـــون آورنـــد
    بـــه ســـيـــمـــرغ بـــادا هــــزار آفــــريــــن
    كــــه ايــــزد ورا ره نــــمــــود انــــدريـــــن
    كــه گــيــتــي ســپــنــجــســت پــر آي و رو
    كـــهـــن شـــد يـــكـــي ديـــگـــر آرنـــد نــــو
    بـه مــي دســت بــردنــد و مــســتــان شــدنــد
    ز رســتـــم ســـوي يـــاد دســـتـــان شـــدنـــد
    هــمــي خــورد مــهــراب چــنــدان نـــبـــيـــد
    كـه چـون خـويـشـتـن كـس بـه گـيـتـي نـديــد
    هـــمـــي گـــفـــت نـــنـــديــــشــــم از زال زر
    نـــه از ســـام و نـــز شـــاه بـــا تـــاج و فـــر
    مــن و رســتــم و اســپ شــبــديــز و تـــيـــغ
    نــيــارد بــرو ســـايـــه گـــســـتـــرد مـــيـــغ
    كــــنــــم زنــــده آيــــيــــن ضـــــحـــــاك را
    بــه پـــي مـــشـــگ ســـارا كـــنـــم خـــاك را
    پــر از خــنــده گـــشـــتـــه لـــب زال و ســـام
    ز گــــفــــتــــار مــــهــــراب دل شـــــادكـــــام
    ســـر مــــاه نــــو هــــرمــــز مــــهــــر مــــاه
    بــر آن تــخــت فــرخــنـــده بـــگـــزيـــد راه
    بـــســـازيـــد ســـام و بـــرون شــــد بــــه در
    يـــكــــي مــــنــــزلــــي زال شــــد بــــا پــــدر
    هـــمـــي رفـــت بـــر پـــيــــل رســــتــــم دژم
    بــــپــــدرود كــــردن نــــيــــارا بـــــه هـــــم
    چــنــيــن گــفــت مـــر زال را كـــاي پـــســـر
    نـــگـــر تـــا نـــبــــاشــــي جــــز از دادگــــر
    بــــه فــــرمــــان شــــاهــــان دل آراســــتــــه
    خــرد را گــزيــن كــرده بـــر خـــواســـتـــه
    هــمــه ســالــه بــر بــســتــه دســت از بـــدي
    هــــمـــــه روز جـــــســـــتـــــه ره ايـــــزدي
    چــنــان دان كــه بــركــس نــمــانــد جــهـــان
    يــــكــــي بــــايــــدت آشــــكــــار و نــــهــــان
    بــريــن پــنــد مــن بـــاش و مـــگـــذر ازيـــن
    بــه جــز بــر ره راســت مــســپــر زمـــيـــن
    كــه مــن در دل ايـــدون گـــمـــانـــم هـــمـــي
    كــه امـــد بـــه تـــنـــگـــي زمـــانـــم هـــمـــي
    دو فـــرزنـــد را كـــرد پـــدرود و گـــفــــت
    كــه ايــن پــنــدهــا رت نــبـــايـــد نـــهـــفـــت
    بـــــــرآمـــــــد ز درگـــــــاه زخــــــــم دراي
    ز پـــيـــلــــان خــــروشــــيــــدن كــــرنــــاي
    ســپــهــبـــد ســـوي بـــاخـــتـــر كـــرد روي
    زبـــــان گـــــرم گـــــوي و دل آزرم جـــــوي
    بــــرفــــتــــنــــد بــــا او دو فـــــرزنـــــد او
    پــــــر از آب رخ دل پــــــر از پــــــنــــــد او
    دو مــنــزل بــرفــتــنــد و گــشــتــنـــد بـــاز
    كـــشـــيـــد آن ســـپـــهـــبــــد بــــه راه دراز
    وز آن روي زال ســــپــــهـــــبـــــد بـــــه راه
    ســوي ســيــســتـــان بـــاز بـــرد آن ســـپـــاه

    زادن رستم

    چندي از پيوند زال و رودابه نگذشته بود كه رودابه بارور گرديد و پيكرش گران شد. هر روز چهره اش زردتر و اندامش فربه تر مي شد، تا آنكه زمان زادن فرارسيد. از درد به خود مي پيچيد و سود نداشت. گوئي آهن در درون داشت و يا به سنگ آگنده بود. كوشش پزشكان سود نكرد و سرانجام يك روز رودابه از درد بيخود شد و از هوش رفت. همه پريشان شدند و خبر به زال بردند . زال با ديده پر آب به بالين رودابه آمد و همه را نالان و گريان ديد. ناگهام پر سيمرغ بياد آورد و شاد شد و به سيندخت مادر رودابه مژده چاره داد. گفت تا آتش افروختند و اندكي از پر سيمرغ را بر آتش گذاشت. در همان آن هوا تيره شد و سيمرغ از آسمان فرود آمد . زال غم خود را با وي در ميان گذاشت . سيمرغ گفت « چه جاي غم و اندوه است و چرا شيرمردي چون تو بايد آب در ديده بيارد؟ بايد شادمان باشي، چه ترا فرزندي شير دل و نامجو خواهد آمد.

    اما براي آنكه فرزند برومند زاده شود بايد خنجري آبگون آماده كني و پزشكي بينا دل و چيره دست را بخواني. آنگاه بگوئي رودابه را بباده مست كنند تا بيم و انديشه از او دور شود و درد را نداند . سپس پزشك تهيگاه مادر را بشكافت و شير بچه را از آن بيرون كشيد. آنگاه تهيگاه را از نو بدوزد . تو گياهي را كه مي گويم با مشك و شير بكوب و در سايه خشك كن و بساي بر جاي زخم بگذار و پر مرا نيز بر آن بكش . آن دارو شفابخش است و پر من خجسته. رودابه به زودي از رنج خواهد رست . تو شاد باش و ترس و اندوه را از دل دور كن.»
    سيمرغ پري از بال خود كند و بزال سپرد و بپرواز در آمد. زال سخنان سيمرغ همه را بكار برد و پزشك چيره دست هم آنگاه كه سيندخت خون از ديده مي ريخت كودكي تندرست و درشت اندام و بلند بالا از پهلوي رودابه بيرون كشيد:
    او را رستم نام گذاشتند و در سراسر زابلستان و كابلستان به شادي زادن وي جشن آراستند و زر و گوهر ريختند و داد و دهش كردند. هنگامي كه خبر به سام نريمان نياي رستم رسيد از شادي پيام آور را در درم غرق كرد.
    رستم از كودكي شيوه اي ديگر داشت . ده دايه او را شير مي داد و هنوز او را بس نبود. چون از شير بازش گرفتند به اندازه پنج مرد خورش مي خورد . به اندك مدتي برز و بالاي مردان گرفت و پهلواني آغاز كرد . در هشت سالگي قامتي چون سرو افراخته داشت و چون ستاره مي درخشيد. به بالا و چهره و راي و فرهنگ ياد آور سام يل بود. سام كه وصف رستم و دلاوري او را شنيد از مازندران با لشكر و دستگاه به ديدار او آمد و او را در كنار گرفت و آفرين گفت و نوازش كرد و از نيرومندي و فرو يال او در شگفت ماند . چندين روز به شادي و باده گساري نشستند تا آنگاه كه سام دستان رستم را بدرود گفت و روانه مازندران شد.
    رستم باليد و جوان شد و در دليري و زورمندي مانندي نداشت. يك شب رستم پس از آنكه روز را با دوستان به باده گساري بسر آورده بود در خيمه خود خفته بود. ناگهان خروشي بر خاست . تهمتن از خواب بر جست و شنيد كه پيل سپيد زال از بند رها شده و بجان مردم افتاده. بي درنگ گرز نياي خود را بر داشت و رو به سوي پيل گذاشت. نگاهبانان راه را بر او گرفتند كه بيم مرگ است. رستم يكي را به مشت افگند و رو به ديگران آورد و همه ترسان از وي گريختند . آنگاه با گرز ، بند و زنجير را در هم شكست و بسوي ژنده پيل تاخت

--------------------------
 ‫صفحه۴۵شاهنامه: رستم در كوه سپند




    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ‫چند دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.


    چــنــان بـــدكـــه يـــك روز بـــا دوســـتـــان
    هـــمـــي بـــاده خـــوردنـــد در بـــوســـتــــان
    خـــروشـــنـــده گـــشـــتـــه دل زيـــر و بـــم
    شــــده شــــادمــــان نــــامــــداران بــــه هــــم
    مـــي لـــعـــل گـــون در بـــه جــــام بــــلــــور
    بــخـــوردنـــد تـــا در ســـر افـــتـــاد شـــور
    چـــنـــيــــن گــــفــــت فــــرزنــــد را زال زر
    كــه اي نـــامـــور پـــور خـــورشـــيـــد فـــر
    دلـــيـــرانـــت را خـــلـــعـــت و يـــاره ســــاز
    كــســـي را كـــه بـــاشـــنـــد گـــردن فـــراز
    بــبــخــشــيــد رســتــم بــســي خـــواســـتـــه
    ز خـــــوبـــــان و اســـــپـــــان آراســـــتــــــه
    وز آن پــس پـــراگـــنـــده شـــد انـــجـــمـــن
    بــســي خــواســتــه يــافـــتـــه تـــن بـــه تـــن
    سـپـهــبــد بــه ســوي شــبــســتــان خــويــش
    بـيـامـد بـر آن سـان كـه بـد رســم و كــيــش
    تــهــمــتــن هــمــيــدون ســرش پــر شــتــاب
    بـــيـــامـــد گـــرازان ســـوي جـــاي خــــواب
    بــخــفــت و بــه خــواب انــدر آمــد ســـرش
    بــــرآمــــد خـــــروشـــــيـــــدنـــ ــي از درش
    كــه پــيــل ســپــيــد ســـپـــهـــبـــد ز بـــنـــد
    رهــا گــشـــت و آمـــد بـــه مـــردم گـــزنـــد
    وزو كــوي و بــرزن بــه جــوش آمــدســـت
    ز مـسـتـي چـنـيــن ســخــت گــوش آمــدســت
    تــهــمــتــن ز خــواب انــدر آمـــد چـــو بـــاد
    ز مـــردم بـــپـــرســـيـــد و كـــردنــــد يــــاد
    چـو ز آن گـونـه گـفـتـارش آمــد بــه گــوش
    دلــــيــــري و گــــردي درو كــــرد حــــوش
    دوان رفـــت و گـــرز نـــيـــا بـــرگـــرفــــت
    بــــرون آمـــــدن را ره انـــــدر گـــــرفـــــت
    كــســـانـــي كـــه بـــودنـــد بـــر درگـــهـــش
    هــمــي بــســتــه كــردنـــد بـــر وي رهـــش
    كـــه از بــــيــــم ســــپــــهــــبــــد نــــامــــور
    چــگـــونـــه گـــشـــايـــيـــم پـــيـــش تـــو در
    شــب تــيــره و پــيـــل جـــســـتـــه ز بـــنـــد
    تـو بــيــرون شــوي كــي بــود ايــن پــســنــد
    تــهــمــتــن شــد آشــفــتــه از گـــفـــتـــنـــش
    يــكــي مــشـــت زد بـــر ســـر و گـــردنـــش
    بـر آن سـان كـه شـد ســرش مــانــنــد گــوي
    ســـــوي ديــــــگــــــران انــــــدر آورد روي
    رمــــيــــدنــــد از آن پــــهــــلــــو نــــامــــور
    دلــــاور بــــيــــامــــد بـــــه نـــــزديـــــك در
    بـزد گـرز و بـشـكـسـت زنــجــيــر و بــنــد
    چــنــيــن زخــم از آن نــامــور بــد پــســنــد
    بــــرون آمـــــد از در بـــــه كـــــردار بـــــاد
    بـه دســت انــدرش گــرز و ســر پــر ز بــاد
    هــمــي رفـــت تـــازان ســـوي ژنـــده پـــيـــل
    خـــروشـــنـــده مـــانـــنـــد دريـــاي نــــيــــل
    نــگــه كــرد كــوهـــي خـــروشـــنـــده ديـــد
    زمــيــن زيــر او ديـــگ جـــوشـــنـــده ديـــد
    رمــــــان ازو نــــــامــــــداران خــــــويـــــــش
    بـر آن سـان كــه بــيــنــد رخ گــرگ مــيــش
    تـهـمـتـن يــكــي نــعــره زد هــم چــو شــيــر
    نـــتـــرســــيــــد و آمــــد بــــر او دلــــيــــر
    چـــو پـــيـــل دمـــنـــده مــــر او را بــــديــــد
    بــــه كــــردار كــــوهــــي بـــــر او دويـــــد
    بـــــرآورد خـــــرطـــــوم پـــــيـــــل ژيـــــان
    بـــدان تـــا بـــه پـــهـــلـــو رســـانــــد زيــــان
    تــهــمــتـــن يـــكـــي گـــرز زد بـــر ســـرش
    كــه خــم گــشــت بــالــاي كـــه پـــيـــكـــرش
    بــلــرزيــد بـــر خـــود كـــه بـــيـــســـتـــون
    بــه زخــمــي بــيـــفـــتـــاد خـــوار و زبـــون
    بــــيــــفــــتــــاد پــــيــــل دمــــنــــده ز پــــاي
    تــهــمــتــن بـــيـــامـــد ســـبـــك بـــاز جـــاي
    بــخــفــت و چــو خــورشـــيـــد از خـــاوران
    بـــــرآمـــــد بـــــه ســـــان رخ دلــــــبــــــران
    بـه زال آگـهـي شــد كــه رســتــم چــه كــرد
    ز پـــــيـــــل دمـــــنـــــده بـــــرآورد گــــــرد
    بــه يــك گــرز بــشــكــســت گـــردنـــش را
    بــه خــاك انــدر افــگــنـــد مـــر تـــنـــش را
    سـپـهـبـد چـو بــشــنــيــد ز ايــشــان ســخــن
    كـــه چـــون بــــود ز آغــــاز كــــردار بــــن
    بــگــفــتـــا دريـــغـــا چـــنـــان ژنـــده پـــيـــل
    كــه بــودي خــروشــان چــو دريــاي نـــيـــل
    بــســا رزمــگــاهــا كـــه آن پـــيـــل مـــســـت
    بـه حـمـلـه هـمــه پــاك بــر هــم شــكــســت
    اگــــر چــــنــــد در رزم پـــــيـــــروزگـــــر
    بــــدي بـــــه ز وي رســـــتـــــم نـــــامـــــور
    بـــفـــرمــــود تــــا رســــتــــم آمــــد بــــرش
    بـــبـــوســـيـــد بـــا دســـت و يـــال و بــــرش
    بــدو گــفــت كــاي بــچـــه ي نـــره شـــيـــر
    بــرآورده چــنــگـــال و گـــشـــتـــه دلـــيـــر
    بــديــن كــودكــي نــيــســت هــمـــتـــاي تـــو
    بـــه فـــر و بــــه مــــردي و بــــالــــاي تــــو
    كـــنـــون پـــيـــش تـــر ز آن كـــه آواز تـــو
    بـــر آيـــد و ز آن بـــگـــســـلـــد ســـاز تـــو
    بــه خــون نــريـــمـــان مـــيـــان را بـــبـــنـــد
    بـــرو تـــازيـــان تـــا بـــه كـــوه ســـپــــنــــد
    يــكــي كــوه بــيــنــي ســر انـــدر ســـحـــاب
    كـــه بـــر وي نـــپـــريـــد پـــران عــــقــــاب
    چـــهـــارســـت فـــرســـنـــگ بـــالـــاي كـــوه
    پــــر از ســــبــــزه و آب و دور از گــــروه
    هــمــيــدون چـــهـــارســـت پـــهـــنـــاش بـــر
    بـــــســـــي انـــــدرو مـــــردم و جـــــانـــــور
    درخـــتـــان بـــســـيـــار بــــا كــــشــــت ورز
    كـسـي خـود نـديـدســت ازيــن گــونــه مــرز
    ز هــر پــيــشــه كــار وز هـــر مـــيـــوه دار
    درو آفــــــريــــــدســــــت پــــــروردگــــــار
    يــــكــــي راه بــــر وي دژي ســـــاخـــــتـــــه
    بـــه ســـان ســـپـــهـــري بـــرافـــراخــــتــــه
    نــريــمــان كــه گــوي از دلــيـــران بـــبـــرد
    بـــه فـــرمــــان شــــاه آفــــريــــدون گــــرد
    بـــه ســــوي حــــصــــار انــــدر آورد پــــاي
    دران راه ازو گـــشـــت پـــردخـــتـــه جــــاي
    شــــب و روز بــــودي بـــــه رزم انـــــدرون
    هــمــيــدون گــهــي چــاره گــاهــي فــســـون
    ســرانــجــام ســنــگـــي بـــيـــنـــداخـــتـــنــ ـد
    جــهـــان را ز پـــهـــلـــو بـــپـــرداخـــتـــنـــد
    ســپــه بــي ســپـــهـــدار گـــشـــتـــنـــد بـــاز
    هــــزيــــمــــت بــــر شــــاه گــــردن فــــراز
    چـــو آگـــاهـــي آمــــد بــــه ســــام دلــــيــــر
    كــه شــيــر دلــاور شــد از بــيــشــه ســيــر
    خــروشـــيـــد بـــســـيـــار و زاري نـــمـــود
    هــمـــي هـــر زمـــان نـــالـــه ي بـــر فـــزود
    يــكــي هــفــتــه بــودنـــد بـــا ســـوگ و درد
    ســر هــفــتــه پــهــلــو ســپـــه گـــرد كـــرد
    بــه ســـوي حـــصـــار دژ انـــدر كـــشـــيـــد
    بــيـــابـــان و بـــاره ســـپـــه گـــســـتـــريـــد
    نــشــســت انــدر آن جــا بــســي ســال و مــاه
    ســـــوي بـــــاره ي دژ نـــــدانــــــســــــت راه
    ز دروازه ي دژ يــــــكــــــي تــــــن بــــــرون
    نــــيــــامــــد بــــرون و نــــشــــد انـــــدرون
    كــه حــاجــت نــبــدشــان بــه يــك پــر كــاه
    اگــر چــنــد در بــســتـــه بـــد ســـال و مـــاه
    ســرانــجــام نـــومـــيـــد بـــرگـــشـــت ســـام
    ز خــــون پــــدر نــــارســــيــــده بــــه كــــام
    كـــنـــون اي پـــســـر گـــاه آنـــســـت چـــون
    كــه ســازم يــكـــي چـــاره ي پـــر فـــســـون
    روي شـــــاد دل بـــــا يــــــكــــــي كــــــاروان
    بــر آن ســان كــه نــشــنــاســـدت ديـــدبـــان
    ز رفـــتـــن بــــرآيــــد مــــگــــر كــــام تــــو
    كـــه اكـــنـــون نـــدانـــد كـــســـي نـــام تــــو
    بــدو گــفــت رســتــم كــه فــرمـــان كـــنـــم
    مــــر ايــــن درد را زود درمـــــان كـــــنـــــم
    بــدو گــفــت زال اي پــســر گـــوش گـــيـــر
    سـخـن هــر چــه گــويــم هــمــه در پــذيــر
    بـــــرآراي تـــــن چـــــون تــــــن ســــــاروان
    شـــتـــر خــــواه از دشــــت يــــك كــــاروان
    بـــه بــــار شــــتــــر نــــمــــك دار و بــــس
    چــنـــان رو نـــشـــنـــاســـدت هـــيـــچ كـــس
    كــه بــار نــمــك هــســت آن جـــا عـــزيـــز
    بــه قــيــمــت ارزان بـــه نـــدارنـــد چـــيـــز
    چــو بــاشـــد حـــصـــاري گـــران بـــر درش
    بــود بــي نــمــك شـــان خـــور و پـــرورش

    رفتن رستم به كوه سپند
    چــو بــشــنــيــد رســتــم بــرآراســـت كـــار
    چـــنـــان چـــون بــــود در خــــور كــــارزار
    بــه بــار نـــمـــك در نـــهـــان كـــرد گـــرز
    بــرافـــراخـــتـــه پـــهـــلـــوي يـــال و بـــرز
    ز خــويــشــان تــنــي نــد بــا خـــود بـــبـــرد
    كــســانــي كــه بــودنــد هــشــيـــار و گـــرد
    بـــه بـــار شـــتـــر بـــر ســـلـــيــــح گــــوان
    نـــهـــان كــــرد آن نــــامــــور پــــهــــلــــوان
    لــب از چــاره ي خــويــش درخــنــد خـــنـــد
    چــنــيــن تــا بــه نــزديــك كــوه ســـپـــنـــد
    رســـيـــد وز كـــه ديـــدبــــانــــش بــــديــــد
    بـــه نـــزديـــك ســـالـــار مـــهـــتـــر دويــــد
    بـــدو گـــفـــت كــــامــــد يــــكــــي كــــاروان
    بـــه نـــزديـــك دژ بــــا بــــســــي ســــاروان
    گــمــانــم كــه بـــاشـــد نـــمـــك بـــارشـــان
    اگـــر پـــرســـدي مـــهـــتـــر از كـــارشــــان
    فـــرســـتــــاد مــــهــــتــــر يــــكــــي را دوان
    بــــه نــــزديــــكــــي مــــهــــتــــر كـــــاروان
    بـدو گـفـت بــنــگــر كــه تــا چــيــســت بــار
    بـــــيـــــا و مـــــرا آگـــــهــــــي ده ز كــــــار
    فـــرود آمــــد از دژ فــــرســــتــــاده مــــرد
    بــــر رســــتــــم آمــــد بــــه كــــردار بــــاد
    بـــدو گـــفـــت كـــاي مــــهــــتــــر كــــاروان
    مـــــرا آگـــــهــــــي ده ز بــــــار نــــــهــــــان
    بـــدان تـــا بـــه نـــزديـــك مـــهـــتـــر شـــوم
    بــگــويــم چــنــان چـــون ز تـــو بـــشـــنـــوم
    بـه پــاســخ چــنــيــن گــفــت رســتــم بــدوي
    كــه رو نــزديــك آن مــهــتــر نــامـــجـــوي
    چـنـيـن گـويـش از گــفــت مــا يــك بــه يــك
    كــه در بــارشــانــســت يــكـــســـر نـــمـــك
    فـــرســـتـــاده بـــرگــــشــــت آمــــد فــــراز
    بـــه نـــزديـــك آن مـــهـــتـــر ســــرفــــراز
    يـــكـــي كـــاروانـــســـت گـــفـــتـــا تــــمــــام
    نـــمـــك بـــاشـــانـــســـت اي نــــيــــك نــــام
    چــو بــشــنــيــد مــهــتــر بــرآمـــد ز جـــاي
    لــبــش گــشــت خــنــدان و نــيــكـــي فـــزاي
    بــــفــــرمــــود تــــا در گــــشــــادنــــد بــــاز
    بــــدان تــــا شــــود كــــاروان بــــر فـــــراز
    چــو آگـــاه شـــد رســـتـــم جـــنـــگ جـــوي
    ز پـــســـتـــي بـــه بـــالـــا نـــهــــادنــــد روي
    چـــو آمـــد بـــه نـــزديـــك دروازه تـــنـــگ
    پـــذيـــره شـــدنـــدش هـــمـــه بـــي درنــــگ
    چـو رسـتـم بــه نــزديــك مــهــتــر رســيــد
    زمـيـن را بـوس كـرد آفــريــن گــســتــريــد
    ز بـــار نـــمـــك بـــرد پـــيـــشـــش بـــســـي
    هــمــي آفــريــن خــوانــد بــر هــر كــســـي
    بــدو گــفــت مــهــتــر كـــه جـــاويـــد بـــاش
    چـو تـابـنــده مــاه و چــو خــورشــيــد بــاش
    پـــذيـــرفـــتــــم و نــــيــــز دارم ســــپــــاس
    ايـــا نـــيـــك دل پـــور نـــيـــكـــي شـــنــــاس
    درآمــــــد بــــــه بــــــازار مــــــرد جــــــوان
    بـــيـــاورد بـــا خــــويــــشــــتــــن كــــاروان
    ز هــر ســو بـــرو گـــرد شـــد انـــجـــمـــن
    چــه از كـــودك خـــرد و چـــه مـــرد و زن
    يـــكـــي داد جـــامـــه يـــكـــي زر و ســــيــــم
    خــريــدنــد و بــردنــد بــي تــرس و بـــيـــم
    چـو شـب تـيـره شــد رســتــم تــيــز چــنــگ
    بــــرآراســــت بــــا نــــامــــداران جــــنـــــگ
    چـــو مـــهـــتـــر بــــه بــــاره در آورد روي
    پــــس او دلــــيــــران پـــــرخـــــاش جـــــوي
    چــــو آگــــاه شــــد كــــوتــــوال حــــصــــار
    بـــرآويــــخــــت بــــا رســــتــــم نــــامــــدار
    تــهــمــتـــن يـــكـــي گـــرز زد بـــر ســـرش
    كــه زيــر زمــيــن شــد ســر و مــغـــفـــرش
    هـــمـــه مـــردم دژ خـــبـــر يــــافــــتــــنــــد
    ســـوي رزم بـــدخـــو بـــشـــتـــافــــتــــنـ ـــد
    شـــب تـــيـــره و تـــيـــغ رخــــشــــان شــــده
    زمــيــن هــم چــو لــعــل بــدخـــشـــان شـــده
    ز بــس دار و گــيــر و ز بــس مــوج خـــون
    تـو گـفــتــي شــفــق ز آســمــان شــد نــگــون
    تـهـمـتــن بــه گــرز و بــه تــيــغ و كــمــنــد
    ســـران دلـــيـــران ســــراســــر بــــكــــنــــد
    چــو خــورشــيــد از پــرده بــالــا گـــرفـــت
    جـــهـــان از ثـــري تـــا ثـــريــــا گــــرفــــت
    بــه دژ در يــكـــي تـــن نـــبـــد ز آن گـــروه
    چـه كـشــتــه چــه از رزم گــشــتــه ســتــوه
    دلــيــران بــه هــر گــوشــه بــشــتــافــتــنــد
    بــكــشــتــنــد مــر هــر كــه را يــافــتـــنـــد
    تــهــمــتــن يــكــي خــانــه از خــاره ســنـــگ
    بـــر آورد ديـــد انـــدر آن جــــاي تــــنــــگ
    يــــكــــي در ز آهــــن بــــرو ســــاخــــتـــــه
    مــهـــنـــدس بـــر آن گـــونـــه پـــرداخـــتـــه
    بــــزد گــــرز افــــگــــنــــد در را ز جــــاي
    پــس آنــگــه ســوي خــانــه بــگـــذارد پـــاي
    يـــكـــي گـــنـــبـــد از مـــاه بـــفـــراشــــتــــه
    بــه ديــنـــار ســـر تـــا ســـر انـــبـــاشـــتـــه
    فـرو مـانـد رســتــم چــو ز آن گــونــه ديــد
    ز راه شـــگـــفـــتـــي لــــب انــــدر گــــزيــــد
    چــنــيــن گــفــت بــا نــامـــور ســـركـــشـــان
    كــزيــن گــونــه هــرگــز كــه دارد نــشــان
    هــمــانــا بــه كـــان انـــدرون زر نـــمـــانـــد
    بــه دريــا درون نــيــز گــوهـــر نـــمـــانـــد


    پيروزنامه نبشتن رستم به زال
    يـــكـــي نـــامـــه بـــنـــبـــشـــت نــــزد پــــدر
    ز كــار و ز كــردار خـــود ســـر بـــه ســـر
    نــخــســت آفــريــن بـــر خـــداونـــد هـــور
    خــــداونــــد مـــــار و خـــــداونـــــد مـــــور
    خــداونــد نـــاهـــيـــد و بـــهـــرام و مـــهـــر
    خــداونــد ايــن بـــركـــشـــيـــده ســـپـــهـــر
    وزو آفــــريــــن بــــر ســـــپـــــهـــــدار زال
    يــــل زاولــــي پــــهــــلــــو بـــــي هـــــمـــــال
    پــــنــــاه گــــوان پــــشــــت ايـــــرانـــــيـــــان
    فـــــرازنـــــده ي اخـــــتــــــر كــــــاويــــــان
    نــشــانــنــده ي شــاه و ســـتـــانـــنـــده گـــاه
    روان گـشـتـه فـرمـانـش چــون هــور و مــاه
    بــه فــرمــان رســيــدم بــه كـــوه ســـپـــنـــد
    چــه كــوهــي بــه ســان ســپــهــري بــلــنـــد
    بـــــه پـــــايـــــان آن كـــــه فـــــرود آمـــــدم
    هـــمــــان گــــه ز مــــهــــتــــر درود آمــــدم
    بـــه فـــرمـــان مـــهـــتــــر بــــرآراســــتــــم
    بــرآمــد بــر آن ســان كــه مــن خــواســتـــم
    شـــب تـــيــــره بــــا نــــامــــداران جــــنــــگ
    بـــــه دژ در يـــــكـــــي را نـــــدادم درنـــــگ
    چـه كـشـتـه چـه خـسـتـه چـه بـگـريــخــتــه
    ز تـــن ســـاز كـــيـــنـــه فـــرو ريـــخـــتـــه
    هـــمـــانـــا ز خـــروار پـــنـــج ســـد هـــزار
    بــــود نــــقــــره ي نـــــاب و زر عـــــيـــــار
    ز پـــوشـــيــــدنــــي و ز گــــســــتــــردنــــي
    ز هـــر چـــيـــز كــــان بــــاشــــد آوردنــــي
    هـــمـــانـــا نـــدانـــد شــــمــــارش كــــســــي
    ز مــــاه و ز روز ار شــــمـــــارد بـــــســـــي
    كــنــون تــا چــه فــرمــان دهــد پـــهـــلـــوان
    كــه فــرخــنـــده تـــن بـــاد و روشـــن روان
    فــــرســــتــــاده آمــــد چـــــو بـــــاد دمـــــان
    رســــانــــيــــد نــــامــــه بــــر پــــهــــلــــوان
    چــو بــرخــوانــد نــامــه ســپــهــدار گــفـــت
    كـــه بـــا نـــامـــور آفـــريـــن بـــاد جـــفــــت
    ز شــــادي چــــنــــان شــــد دل پــــهــــلــــوان
    تـو گـفـتـي كـه خـواهـد شــد از ســر جــوان
    يـــكـــي پـــاســـخ نـــامـــه افــــگــــنــــد بــــن
    بـــه گـــفـــتـــه درو در فـــراوان ســــخــــن
    ســــر نــــامــــه بــــود آفــــريـــــن خـــــداي
    دگــر گــفـــت كـــان نـــامـــه ي دل گـــشـــاي
    بـــه پـــيــــروزي و خــــرمــــي خــــوانــــدم
    ز شـــادي بـــرو جــــان بــــرافــــشــــانــــدم
    ز تــو پــور شــايــســتــه زيــن ســان نــبــرد
    سـزد ز آن كــه هــســتــي هــشــيــوار مــرد
    روان نــــريــــمــــان بـــــرافـــــراخـــــتــ ـــي
    چــو دشــمــنــش را جــان و تــن ســوخــتــي
    چـو نـامــه بــخــوانــي ســبــك بــرنــشــيــن
    كــه بــي روي تــو هــســتــم انــدوهــگــيـــن
    از اشـــتـــر هــــمــــانــــا هــــزاران هــــزار
    بـــنـــزدت فـــرســـتــــادم از بــــهــــر بــــار
    شــتــر بــار كــن ز آن كــه بــاشــد گــزيــن
    پـس آنـگــه بــه دژ بــرزن آتــش بــه كــيــن
    چــو نــامــه بــه نــزد تــهــمـــتـــن رســـيـــد
    فــرو خــوانــد و زو شــادمـــانـــي گـــزيـــد
    ز هــر چــيــز كــان بــود شــايــســتـــه تـــر
    ز مـــهـــر و ز تـــيـــغ و كـــلـــاه و كـــمـــر
    هــــم از لــــولــــو و گــــوهـــــر شـــــاه وار
    هــم از ديــبــه ي چــيــن ســراســر نـــگـــار
    گــــزيــــد فــــرســــتــــاد زي پــــهــــلــــوان
    هـــمـــي شـــد بــــه راه انــــدرون كــــاروان
    بــه كــوه ســپــنـــد آتـــش انـــدر فـــگـــنـــد
    كــه دودش بـــرآمـــد بـــه چـــرخ بـــلـــنـــد
    وز آن جـــاي بـــرگــــشــــت دل شــــادمــــان
    نـــهـــاده ســـر خـــويـــش زي پــــهــــلــــوان
    چـــو آگـــاه شـــد پــــهــــلــــو نــــيــــم روز
    كـــه آمـــد ســـپـــهـــدار گـــيـــتـــي فـــروز
    پــــذيــــره شــــدن را بــــيــــاراســــتــــنـ ـــد
    هــمــه كــوي و بــرزن بــپــيـــراســـتـــنـــد
    بــــرآمــــد ز خــــروشــــيــــدن كــــرنــــاي
    هــمــان صــنــج بـــا بـــوق و هـــنـــدي دراي
    هــــمــــي شــــد بــــه راه انـــــدرون زال زر
    شـــتـــابــــان بــــه ديــــدار فــــرخ پــــســــر
    تــهــمــتــن چــو روي ســپـــهـــبـــد بـــديـــد
    فـــرود آمـــد و آفـــريـــن گـــســـتــــريــــد




    دژ كوه سپند
    روز ديگر زال چون از كرده رستم آگاه شد خيره ماند، چه آن ژنده پيل سخت نيرومند بود و بسا سپاهيان كه به حمله آن پيل در رزمگاه از پا در آمده بودند. زال آنگاه دانست كه آنكه كين نريمان را بستاند رستم است. او را نزد خود خواند و سر وروي او را بوسيد و گفت « اي فرزند دلير، تو هر چند خردسالي به مردي و جنگ آوري مانند نداري. پس پيش از آنكه آوازه تو بلند شود و نامبردار شوي و دشمنان به خود آيند بايد خون نريمان، نياي خود را بخواهي و كين از دشمنان وي بستاني.
    در « كوه سپند» دژي بلند سر به آسمان كشيده است كه حتي عقاب را نيز بر آن گذر نيست و چهار فرسنگ بالا و چهار فرسنگ پهناي آنست. اندرون دژ پر از آب و سبزه و كشت و درخت و زر و دينار است و خواسته و نعمتي نيست كه در آن نباشد. مردمش بي نياز و گردنكش اند. در زمان فريدون، نياي منوچهر ، سر از فرمان شاه پيچيدند و فريدون، نريمان كه سرور دليران بود به گرفتن دژ فرستاد. نريمان چند سال تلاش كرد و به درون دژ راه نيافت. سر انجام سنگي از دژ فرو انداختند و نريمان را از پاي در آوردند . سام دلاور به خونخواهي پدر لشكر به دژ كشيد و سالياني چند راه را بر دژ بست، ولي مردم دژ نيازي به بيرون نداشتند و سرانجام سام به ستوه آمد و نوميد بازگشت و بكام نرسيد.
    اكنون اي فرزند هنگام آنست كه تو چاره اي بينديشي و تا نامت بلند آوازه نشده خود را در آن دژ بيفكني و بيخ و بن آن بدانديشان را بكني .»




    رستم در كوه سپند
    رستم دلاور گفت «چنين مي كنم.» زال گفت « اي فرزند، هوش دار! چاره آنست كه چون خود را چون ساربانان بسازي و بار نمك برداري و به دژ ببري . در دژ نمك نيست و آنجا هيچ كالائي را گرامي تر از نمك نمي شمارند . بدين گونه ترا به دژ راه خواهند داد.» رستم كارواني از شتر برداشت و بر آنها نمك بار كرد و سلاح جنگ را در زير آن پنهان ساخت و تني چند از خويشان دلير خود را همراه كرد و روانه دژ شد. ديده بان آنان را دي و به مهتر دژ خبر برد و او كسي فرستاد و دانست نمك بار دارند. شادمان شد و رستم و يارانش را به درون دژ راه داد . رستم چرب زباني كرد و نمك پيشكش برد و مهتر را سپاسگزار خود ساخت . اهل دژ به گرد كاروان در آمدند و به خريد نمك سرگرم شدند. چون شب در آمد رستم با ياران خود بسوي مهتر دژ تاخت و با وي در آويخت:
    تا روز شد شكست در مردم دژ افتاده بود و همه در فرمان رستم در آمده بودند . رستم به گردا گرد خود چشم انداخت ديد خانه اي از سنگ خارا در دژ بنا كرده و دري از آهن بر آن نهاده اند . گرز خود را فرود آورد ودر آهنين را از جاي انداخت. ديد درون خانه بناي ديگري است : پوشيده به گنبدي، سراسر آكنده به زر و دينار و گوهر. گوئي هر چه زر در كان و گوهر در درياست در آن گرد آورده اند. بي درنگ نامه اي به پدر خود زال نوشت ؛

    آنگاه پيروزي خود را باز گفت كه « به كوه سپند رسيدم و در آن فرود آمدم و تيره شب با جنگيان در آويختم و آنانرا شكست دادم و بر دژ چيره شدم و خروارها سيم خام وزر ناب و هزاران گونه پوشيدني و گستردني به دست من افتاد. اكنون فرمان پدر چيست؟» زال از مژده پيروزي رستم گوئي دوباره جوان شد. نامه نوشت و بر او آفرين خواند كه « از چون توئي چنين نبردي شايسته بود. دشمنان را در هم شگستي و روان نريمان را شاد كردي. شتر بسيار فرستادم تا آنچه به دست آمده و گزيدني است بر آنها بار كني. چون اين نامه رسيد بي درنگ بر اسب بنشين و پيش من باز گرد كه بي تو اندوهگينم.»
    رستم چنان كرد و شادان رو به سيستان گذاشت. كوي و برزن را به پاس پيروزيش آراستند و سنج و كوس را بنوا در آوردند ، رستم به كاخ سام فرود آمد و آنگاه بنزديك رودابه آمد پسر بخدمت نهاد از بر خاك سر
    سپس نامه به سام نياي رستم نوشتند و او را نيز از پيروزي رستم آگاهي دادند. وي نيز شادماني كرد و فرستاده را خلعت داد و نامه اي پر آفرين و ستايش نزد رستم فرستاد

------------------------------------
صفحه۴۶ شاهنامه مرگ منوچهر وپادشاهی نوذر




    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ‫چند دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.
    ‫ صفحات شاهنامه ‫ازصفحه اول تا امروز

    نامه ي زال به سام
    وز آن جــــا بــــايـــــوان دســـــتـــــان ســـــام
    بـــيـــامـــد ســـپـــهـــدار جـــويـــنــــده كــــام
    بــــه نــــزديــــك رودابــــه آمــــد پــــســــر
    بــه خـــدمـــت نـــهـــاد از بـــر خـــاك ســـر
    بــبـــوســـيـــد بـــه نـــزديـــك ســـام ســـوار
    فــــرســــتــــاد نــــامـــــه يـــــل نـــــامـــــدار
    بـه نـامـه درون ســر بــه ســر نــيــك و بــد
    نــــمــــوده بــــدان پــــهــــلــــو پــــرخـــــرد
    فـــرســـتـــاد بـــا نـــامـــه هـــديـــه بـــســــي
    بـــه نـــزد ســـپـــهـــدار كــــردش گــــســــي
    چـــو نـــامـــه بـــر ســـام نـــيـــرم رســـيــــد
    ز شـادي رخـش هـم چــو گــل بــشــكــفــيــد
    بــيـــاراســـت بـــزمـــي چـــو خـــرم بـــهـــار
    ز بــــس شــــادمــــانـــــي گـــــو نـــــامـــــدار
    فـــرســـتــــاده را خــــلــــعــــت و يــــاره داد
    ز رســـتـــم هـــمـــي داســـتـــان كـــرد يــــاد
    نــبــشــت آنــگـــهـــي پـــاســـخ نـــامـــه بـــاز
    بـــه نـــزديـــك فـــرزنـــد گــــردن فــــراز
    بــه نــامــه درون گــفــت كــز نــره شـــيـــر
    نــبــاشــد شــگــفــتــي كــه بـــاشـــد دلـــيـــر
    هــمــان بــچــه ي شــيــر نــاخــورده شــيــر
    ســتــانــد يـــكـــي مـــوبـــدي تـــيـــز بـــيـــن
    مـــــــر او را درآرد مـــــــيـــــــان گـــــــروه
    چـــو دنــــدان بــــرآرد شــــو زو ســــتــــوه
    ابـــي آن كـــه ديـــدســـت پــــســــتــــان مــــام
    بــــه خــــوي پــــدر بــــازگــــردد تــــمـــــام
    عـــجـــب نـــيـــســـت از رســـتـــم نـــامــــور
    كـــه دارد دلـــيـــري چـــو دســـتــــان پــــدر
    كـــه هـــنــــگــــام گــــردي و كــــنــــداوري
    ازو شـــيـــر خـــواهــــد هــــمــــي يــــاوري
    چــو نــامــه بــه مـــهـــر انـــدر آورد گـــرد
    فــرســتـــاده را خـــوانـــد و او را ســـپـــرد
    فــــــرســــــتـــــــاد ه آمـــــــد بـــــــر زال زر
    ابــــا خــــلــــعــــت و نــــامــــه ي نــــامــــور
    ازو شـــــادمـــــان شـــــد دل پـــــهـــــلــــــوان
    ز كـــــردار آن نـــــو رســـــيـــــده جــــــوان


    اندرز كردن منوچهر پسرش را
    مــنــوچــهــر را ســال شــد بــر دو شــســـت
    ز گــيــتــي هــمــي بــار رفــتـــن بـــبـــســـت
    ســـتـــاره شـــنــــاســــان بــــر او شــــدنــــد
    هـــمـــي ز آســـمـــان داســـتـــان هـــا زدنـــد
    نــــديــــدنــــد روزش كـــــشـــــيـــــدن دراز
    ز گــيــتــي هــمــي گــشــت بــايـــســـت بـــاز
    بــــدادنــــد ز آن روز تـــــلـــــخ آگـــــهـــــي
    كــه شــد تــيــره آن تــخــت شــاهــنــشــهــي
    گـــه رفـــتـــن آمـــد بـــه ديـــگــــر ســــراي
    مـــگـــر نـــزد يـــزدان بــــه آيــــدت جــــاي
    نــگــر تــا چــه بــايــد كــنـــون ســـاخـــتـــن
    نـــبـــايـــد كـــه مــــرگ آورد تــــاخــــتــــن
    ســخــن چــون ز دانــنــده بــشــنـــيـــد شـــاه
    بــه رســم دگـــر گـــون بـــيـــاراســـت گـــاه
    هـــمـــه مـــوبـــدان و ردان را بـــخــــوانــــد
    هـــمـــه راز دل پـــيـــش ايـــشـــان بـــرانـــد
    بـــفـــرمـــود تـــا نــــوذر آمــــدش پــــيــــش
    ورا پــــنــــدهــــا داد ز انـــــدازه بـــــيـــــش
    كـه ايـن تـخـت شـاهــي فــســونــســت و بــاد
    بــــرو جــــاودان دل نــــبــــايـــــد نـــــهـــــاد
    مــرا بــر ســد و بــيــســت شــد ســـالـــيـــان
    بـه رنـج و بــه ســخــتــي بــبــســتــم مــيــان
    بــــــســــــي شــــــادي و كــــــام دل رانــــــدم
    بـــه رزم انـــدرون دشـــمــــنــــان مــــانــــدم
    بــه فـــر فـــريـــدون بـــبـــســـتـــم مـــيـــان
    بــه پــنـــدش مـــرا ســـود شـــد هـــر زيـــان
    بــجــســتــم ز ســلــم و ز تـــور ســـتـــرگ
    هـــمـــان كـــيـــن ايـــرج نــــيــــاي بــــزرگ
    جـــهـــان ويـــژه كـــردم ز پــــتــــيــــارهــــا
    بـــســـي شـــهـــر كـــردم بـــســـي بــــارهــــا
    چــنــانـــم كـــه گـــويـــي نـــديـــدم جـــهـــان
    شـــمـــار گـــذشـــتـــه شـــد انـــدر نـــهــــان
    نــيـــرزد هـــمـــي زنـــدگـــانـــيـــش مـــرگ
    درخــتــي كـــه زهـــر آورد بـــار و بـــرگ
    از آن پــس كــه بــردم بـــســـي درد و رنـــج
    ســپــردم تـــرا تـــخـــت شـــاهـــي و گـــنـــج
    چــنـــان چـــون فـــريـــدون مـــرا داده بـــود
    تـــــرا دادم ايــــــن تــــــاج شــــــاه آزمــــــود
    چـنـان دان كـه خـوردي و بــر تــو گــذشــت
    بـه خــوشــتــر زمــان بــاز بــايــدت گــشــت
    نــــشــــانــــي كــــه مــــانــــد از تــــو بـــــاز
    بـــــــرآيـــــــد بــــــــرو روزگــــــــار دراز
    نــبـــايـــد كـــه بـــاشـــد جـــز از آفـــريـــن
    كــــه پــــاكــــي نــــژاد آورد پـــــاك ديـــــن
    نــــگــــر تــــا نــــتــــابــــي ز ديــــن خــــداي
    كــــــه ديــــــن خــــــداي آورد پـــــــاك راي
    كـــنــــون نــــو شــــود در جــــهــــان داوري
    چــو مــوســي بــيــايــد بــه پــيــغـــمـــبـــري
    پــديــد آيـــد آنـــگـــه بـــه خـــاور زمـــيـــن
    نـــگـــر تـــا نـــتـــابـــي بـــر او بـــه كـــيـــن
    بــــدو بــــگــــرو آن ديــــن يـــــزدان بـــــود
    نــگــه كــن ز ســر تــا چــه پــيـــمـــان بـــود
    تــــو مـــــگـــــذار هـــــرگـــــز ره ايـــــزدي
    كــه نــيــكــي ازويـــســـت و هـــم زو بـــدي
    از آن پـــس بـــيـــايـــد ز تـــركـــان ســـپـــاه
    نـــهـــنـــد از بـــر تـــخـــت ايـــران كــــلــــاه
    تـــرا كـــارهـــاي درشــــتــــســــت پــــيــــش
    گــهــي گـــرگ بـــايـــد بـــدن گـــاه مـــيـــش
    گـــزنـــد تـــو آيــــد ز پــــور پــــشــــنــــگ
    ز تــوران شــود كــارهـــا بـــر تـــو تـــنـــگ
    بـــجـــوي اي پـــســـر چـــون رســـد داوري
    ز ســـــام و ز زال آنـــــگـــــهـــــي يــــــاوري
    وزيــن نـــو درخـــتـــي كـــه از پـــشـــت زال
    بــرآمــد كــنــون بــركـــشـــد شـــاخ و يـــال
    ازو شـــهـــر تـــوران شــــود بــــي هــــنــــر
    بــه كــيــن تــو آيــد هـــمـــان كـــيـــنـــه ور
    بــگـــفـــت و فـــرود آمـــد آبـــش بـــه روي
    هــمــي زار بــگــريــســـت نـــوذر بـــه روي
    بـــي ان كـــش بـــدي هـــيـــچ بـــيـــمـــاريـــي
    نــــــه از دردهــــــا هــــــيـــــــچ آزاريـــــــي
    دو چــشــم كــيــانــي بـــه هـــم بـــر نـــهـــاد
    بــه پــژمــرد و بــر زد يـــكـــي ســـرد بـــاد

    به شاهي نشستن نوذر
    صدو بيست سال از زندگاني منوچهر گذشت . ستاره شناسان در طالع او نگاه كردند و مرگ وي را نزديك ديدند. شاهنشاه را آگاه ساختند منوچهر موبدان و بزرگان درگاه را پيش خواند و آنگاه رو بفرزند خود نوذر كرد و گفت « سالهاي عمر من بصد و بيست رسيده. در اين جهان بشادي كام دل راندم و بر دشمنان پيروز شدم و كين نيايم ايرج را از سلم و تور خواستم . جهان را از آفت ها پاك كردم و بسي شهرها و باره ها پي افگندم. اكنون هنگام رفتن است و چون رفتم گوئي هرگز نبوده ام. آري، كاميابي گيتي فريبي بيش نيست. در خور آن نيست كه دل بدان ببندند. تاج و تختي را كه فريدون بمن باز گذاشته بود اكنون به تو وا مي گذارم. چنان كن كه از تو نيكي بيادگار بماند. نيز بدان كه جهان چنين آرام نخواهد ماند. تورانيان بيكار نخواهند نشست و گزندشان به ايران خواهد رسيد و تورا كارهاي دشوار پيش خواهد آمد . در سختيها از سام نريمان و زال زر ياري بخواه. فرزند جوان زال اكنون شاخ و يال بر كشيده است نيز ترا پشتيباني خواهد كرد و كين خواه ايرانيان خواهد بود.»
    چون سخنان منوچهر بپايان آمد نوذر بر وي بگريست و منوچهر نيز آب در ديده آورد و آنگاه دو چشم كياني بهم بر نهاد
-----------------------------------------------

‫شاهنامه صفحه۴۷ لشکرکشی افراسیاب بسوی ایران زمین




    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ‫چند دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.
    ‫ صفحات شاهنامه ‫ازصفحه اول تا امروز

    آگاه شدن پشنگ از مرگ منوچهر
    پــس آنــگــه ز مــرگ مـــنـــوچـــهـــر شـــاه
    بـــشـــد آگـــهـــي تـــا بـــه تـــوران ســـپــــاه
    ز نــــارفــــتــــن كــــار نـــــوذر هـــــمـــــان
    يــكــايــك بـــگـــفـــتـــنـــد بـــا بـــدگـــمـــان
    چـو بــشــنــيــد ســالــار تــركــان پــشــنــگ
    چـنـان خـواسـت كـايـد بـه ايـران بـه جــنــگ
    يــــكــــي يــــاد كــــرد از نــــيـــــا زادشـــــم
    هـــم از تـــور بــــرزد يــــكــــي تــــيــــز دم
    ز كـــار مـــنـــوچـــهـــر و از لـــشـــگــــرش
    ز گــــردان و ســــالــــار و از كــــشــــورش
    هـــــمـــــه نـــــامـــــداران كـــــشـــــورش را
    بـــخـــوانـــد و بـــزرگـــان لـــشـــگـــرش را
    چــو ارجــســپ و گــرســيــوز و بـــارمـــان
    چــو گــلـــبـــاد جـــنـــگـــي هـــژبـــر دمـــان
    سـپـهـبـدش چــون ويــســه ي تــيــز چــنــگ
    كــه ســالـــار بـــد بـــر ســـپـــاه پـــشـــنـــگ
    جــهــان پــهـــلـــوان پـــورش افـــراســـيـــاب
    بـــخـــوانـــدش درنـــگـــي و آمـــد شـــتـــاب
    ســخــن گــفــت از تــور و از ســلــم گــفـــت
    كــه كــيــن زيــر دامــن نــشــايــد نـــهـــفـــت
    كـسـي را كـجـا مـغــز جــوشــيــده نــيــســت
    بـرو بـر چـنـيــن كــار پــوشــيــده نــيــســت
    كـــه بـــا مـــا چـــه كـــردنـــد ايـــرانـــيــــان
    بــدي را بــبــســـتـــنـــد يـــك يـــك مـــيـــان
    كـنـون روز تـنـدي و كــيــن جــســتــنــســت
    رخ از خــون ديـــده گـــه شـــســـتـــنـــســـت
    ز گـــفـــت پــــدر مــــغــــز افــــراســــيــــاب
    بــــر آمــــد ز آرام وز خــــورد و خـــــواب
    بـــه پـــيـــش پـــدر شـــد گــــشــــاده زبــــان
    دل آگــنــده از كــيــن كـــمـــر بـــر مـــيـــان
    كــه شــايــســتــه ي جــنــگ شــيــران مــنــم
    هـــــم آورد ســـــالـــــار ايـــــران مـــــنــــــم
    اگــــر زادشــــم تـــــيـــــغ بـــــرداشـــــتـــــي
    جــهــان را بــه گــرشــاســپ نــگـــذاشـــتـــي
    مــيـــان را بـــبـــســـتـــي بـــه كـــيـــن آوري
    بـــه ايـــران نـــكـــردي مـــگــــر ســــروري
    كــنــون هــرچــه مــانــيـــده بـــود از نـــيـــا
    ز كــيــن جــســتــن و چــاره و كـــيـــمـــيـــا
    گــشــادنــش بــر تـــيـــغ تـــيـــز مـــنـــســـت
    گــه شــورش و رســتـــخـــيـــز مـــنـــســـت
    بــه مــغــر پــشــنــگ انـــدر آمـــد شـــتـــاب
    چـــو ديـــد آن ســـهـــي قـــد افـــراســـيـــاب
    بــرو بـــازوي شـــيـــر و هـــم زور پـــيـــل
    وزو ســايــه گــســتــرده بــر چــنــد مــيـــل
    زبـــانـــش بـــه كـــردار بــــرنــــده تــــيــــغ
    چــو دريــا دل و كــف چــو بــارنـــده مـــيـــغ
    بــفــرمــود تــا بــركــشـــد تـــيـــغ جـــنـــگ
    بـــه ايـــران شـــود بـــا ســـپـــاه پـــشـــنـــگ
    سـپـهــبــد چــو شــايــســتــه بــيــنــد پــســر
    ســزد گــر بــرآرد بــه خــورشـــيـــد ســـر
    پــس از مــرگ بــاشـــد ســـر او بـــه جـــاي
    ازيــــرا پــــســــر نــــام زد رهــــنـــــمـــــاي
    چــو شــد ســاخــتــه كــار جــنـــگ آزمـــاي
    بـــه كـــاخ آمـــد اغـــريـــرث رهـــنـــمــــاي
    بــه پــيــش پـــدر شـــد پـــر انـــديـــشـــه دل
    كــه انــديــشـــه دارد هـــمـــي پـــيـــشـــه دل
    چــنــيـــن گـــفـــت كـــاي كـــار ديـــده پـــدر
    ز تـــركـــان بـــه مـــردي بــــرآورده ســــر
    مــنــوچــهــر از ايــران اگــر كــم شــدســـت
    ســپــهــدار چـــون ســـام نـــيـــرم شـــدســـت
    چــو گــرشــاســـپ و چـــون قـــارن رزم زن
    جــــز ايــــن نــــامــــداران آن انــــجــــمـــــن
    تــو دانــي كــه بــا ســلــم و تــور ســتـــرگ
    چــه آمـــد از آن تـــيـــغ زن پـــيـــر گـــرگ
    نــــيــــا زادشــــم شــــاه تــــوران ســـــپـــــاه
    كـه تـرگـش هـمــي ســود بــر چــرخ و مــاه
    ازيــن در ســخــن هــيــچ گـــونـــه نـــرانـــد
    بــه آرام بــر نــامــه ي كـــيـــن نـــخـــوانـــد
    اگـــر مـــا نـــشـــوريــــم بــــهــــتــــر بــــود
    كــزيــن جــنــبــش آشـــوب كـــشـــور بـــود
    پــســر را چــنــيــن داد پــاســـخ پـــشـــنـــگ
    كـــه افـــراســـيـــاب آن دلـــاور نـــهـــنــــگ
    يـــكـــي نـــره شـــيـــرســـت روز شــــكــــار
    يـــكـــي پـــيـــل جـــنـــگــــي گــــه كــــارزار
    تــــرا نــــيــــز بــــا او بــــبــــايـــــد شـــــدن
    بـــه هـــر بـــيـــش و كــــم راي فــــرخ زدن
    نــبــيــره كــه كــيـــن نـــيـــا را نـــجـــســـت
    ســـزد گـــر نـــخـــوانـــي نـــژادش درســـت
    چـــو از دامـــن ابـــر چــــيــــن كــــم شــــود
    بـــيـــابــــان ز بــــاران پــــر از نــــم شــــود
    چـــراگـــاه اســـپـــان شـــود كـــوه و دشــــت
    گـــيـــاهـــا ز يـــال يـــلـــان بـــر گــــذشــــت
    جـهـان سـر بـه سـر سـبـز گــردد ز خــويــد
    بــه هــامــون ســراپــرده بــايـــد كـــشـــيـــد
    ســـپـــه را هـــمـــه ســـوي آمـــل بــــرانــــد
    دلـــي شـــاد بـــر ســـبـــزه و گـــل بـــرانـــد
    دهــســتــان و گــرگــان هــمــه زيــر نــعـــل
    بــكــوبــيــد و ز خــون كــنــيـــد آب لـــعـــل
    مـنــوچــهــر از آن جــايــگــه جــنــگــجــوي
    بــه كــيــنـــه ســـوي تـــور بـــنـــهـــاد روي
    ســپــه را جــز او نــيــســت ز ايــران پــنــاه
    بـــدو بـــايـــد آراســـت مـــهــــر و كــــلــــاه
    بـــــكـــــوشـــــيـــــ ـد بــــــا قــــــارن رزم زن
    دگــر گــرد گــرشــاســـپ ز آن انـــجـــمـــن
    مـــگـــر دســـت يـــابـــد بـــر دشـــت كـــيـــن
    بـــريـــن دو ســـرافـــراز ايـــران زمــــيــــن
    روان نـــيـــاگـــان مــــا خــــوش كــــنــــيــــد
    دل بـــدســـگـــالـــان پـــرآتــــش كــــنــــيــــد

    آمدن افراسياب به ايران زمين
    چـو گـشـت از گــيــا دشــت چــون پــرنــيــان
    بـــبـــســـتـــنـــد گــــردان تــــوران مــــيــــان
    ســپــاهــي بــيـــامـــد ز تـــركـــان و چـــيـــن
    هـــــم از گـــــرزداران خـــــاور زمـــــيـــــن
    كـــه آن را مـــيــــان و كــــرانــــه نــــبــــود
    هــمـــان بـــخـــت نـــوذر جـــوانـــه نـــبـــود
    چـو لـشـگـر بـه نـزديـك جـيـحــون رســيــد
    خـــبـــر نـــزد پـــور فـــريـــدون رســـيــــد
    ســـپـــاه جـــهـــانـــدار بـــيـــرون شــــدنــــد
    ز كــاخ هــمــايــون بـــه هـــامـــون شـــدنـــد
    بــــه راه دهــــســــتــــان نــــهــــادنـــــد روي
    ســــپــــهــــدارشـــــا ن قـــــارن رزم جـــــوي
    شـــهـــنـــشـــاه نــــوذر پــــس پــــشــــت اوي
    جـهــانــي ســراســر پــر از گــفــت و گــوي
    چـو لـشـگـر بــه پــيــش دهــســتــان رســيــد
    تـو گـفـتــي كــه خــورشــيــد شــد نــاپــديــد
    ســـــراپـــــرده ي نـــــوذر شـــــهـــــريـــــار
    كــشــيــدنــد بــر دشـــت پـــيـــش حـــصـــار
    خـود انــدر دهــســتــان نــيــاراســت جــنــگ
    بـــريـــن بـــر نـــيـــامـــد زمـــانـــي درنــــگ
    كــه افـــراســـيـــاب انـــدر ايـــران زمـــيـــن
    دو ســـالـــار كـــرد از بـــزرگـــان گـــزيـــن
    شـــمـــاســـاس و ديـــگـــر خـــزروان گـــرد
    ز لــشــگــر ســواران بـــديـــشـــان ســـپـــرد
    ز جــنــگ آوران مــرد چـــون ســـي هـــزار
    بـــرفـــتـــنـــد شـــايـــســــتــــه ي كــــارزار
    ســـوي زاولــــســــتــــان نــــهــــادنــــد روي
    ز كــيــنـــه بـــه دســـتـــان نـــهـــادنـــد روي
    خــبــر شــد كــه ســام نــريـــمـــان بـــمـــرد
    هـــمــــي دخــــمــــه ســــازد ورا زال گــــرد
    از آن ســخــت شـــادان شـــد افـــراســـيـــاب
    بـديــد آنــك بــخــت انــدر آمــد بــه خــواب
    بــيــامــد چــو پــيــش دهــســـتـــان رســـيـــد
    بــرابـــر ســـراپـــرده يـــي بـــر كـــشـــيـــد
    ســپـــه را كـــه دانـــســـت كـــردن شـــمـــار
    بـــرو چـــارســـد بـــار بـــشـــمـــر هــــزار
    بــجــوشــيــد گــفــتــي هــمــه ريــگ و شــخ
    بــيــابـــان ســـراســـر چـــو مـــور و مـــلـــخ
    ابــــا شــــاه نــــوذر ســــد و چـــــل هـــــزار
    هــمــانــا كـــه بـــودنـــد جـــنـــگـــي ســـوار
    بــه لــشــگــر نـــگـــه كـــرد افـــراســـيـــاب
    هــيــونــي بــرافــكــنـــد هـــنـــگـــام خـــواب
    يــكــي نــامــه بــنــبــشــت ســوي پــشـــنـــگ
    كـه جـسـتــيــم نــيــكــي و آمــد بــه چــنــگ
    هــمــه لــشــگـــر نـــوذر ار بـــشـــكـــريـــم
    شــكــارنــد و در زيـــر پـــي بـــســـپـــريـــم
    دگــــر ســــام رفــــت از در شــــهــــريـــــار
    هـــمــــانــــا نــــيــــايــــد بــــديــــن كــــازار
    ســـــتـــــودان هـــــمـــــي ســـــازدش زال زر
    نـــدارد هـــمـــي جـــنــــگ را پــــاي و پــــر
    مـــرا بـــيـــم ازو بـــد بـــه ايـــران زمـــيـــن
    چــو او شــد ز ايــران بــجــويــيـــم كـــيـــن
    هـــمـــانـــا شـــمـــاســـاس در نـــيـــمــــروز
    نــشــســتــســت بــا تـــاج گـــيـــتـــي فـــروز
    بـه هـنـگـام هــر كــار جــســتــن نــكــوســت
    زدن راي بـــا مـــرد هـــشـــيـــار و دوســــت
    چــو كــاهــل شـــود مـــرد هـــنـــگـــام كـــار
    از آن پـــس نـــيـــابـــد چــــنــــان روزگــــار


    كين جوئي پشنگ
    از هنگاميكه تور به دست منوچهر و به خونخواهي ايرج كشته شد تورانيان كينه ايرانيان را در دل گرفتند و در كمين تلافي بودند. اما منوچهر پادشاهي دلير و جنگ آور و توانا بود و تا او زنده بود تورانيان ياراي دستبرد نداشتند. چون منوچهر در گذشت و پشنگ سالار تورانيان آگاه شد شكست تورانيان را بياد آورد و انديشه خوانخواهي در دلش زنده شد. پس نامداران كشور و بزرگان سپاه را از گرسيوز و بارمان و گلباد و ويسه گرد آورد و فرزندان خود افراسياب و اغريرث را نيز پيش خواند و از سلم و تور و بيدادي كه از ايرانيان بر آنها رفته بود سخن راند و گفت كه مي دانيد:
    كه با ما چه كردند ايرانيان
    بدي را ببستند يكسر ميان
    كنون روز تيزي و كين جستن است
    رخ از خون ديده گه شستن است
    افراسياب با قامت بلند و بازوان زورمند و دل بي باك سرآمد پهلوانان توران بود. از گفتار پشنگ مغزش پر شتاب شد و پيش آمد و گفت:
    كه شايسته جنگ شيران منم
    هم آورد سالار ايران منم
    اگر نياي من« زادشم» تيغ بر گرفته بود و به آئين جنگيده بود اين خواري برما نميماند و ما بنده ايرانيان نمي مانديم. اكنون هنگام شورش و كين جستن و رستاخيز است...
    پشنگ از گفتار پسر شاد شد و جنگ را كمر بست و فرمود تا سپاهي گران بياراستند و افراسياب را بران سپهبد كرد و بتاختن به ايران فرمان داد. اغريرث، برادر افراسياب، خردمند و بيدار دل بود. از اين تندي و شتاب دلش پر انديشه شد . پيش پشنگ آمد و گفت « اي پدر، اگر منوچهر از ميان ايرانيان رفته سام زنده است و پهلواناني چون قارون رزمجو و كشواد نامدار آماده نبردند. تو خود مي داني بر سلم و تور از دست ايرانيان چه گذشت. نياي من زادشم با همه شكوهي كه داشت از شورش و كين خواهي دم نزد. شايد بهتر آن باشد كه ما نيز نشوريم و كشور را بدست آشوب نسپاريم.»
    اما پشنگ دل به جنگ داده بود. گفت:« آنكه كين نياي خود را نجويد نژادش درست نيست. افراسياب نره شيري جنگنده است و به كين پدران خود كمر بسته. تو نيز بايد با او بروي و در بيش و كم كارها با او راي بزني . چون بهار فرارسيد و گياه بر دشت روئيد جهان سبزه زار شد، سپاه را بسوي آمل بكشيد. از آنجا بود كه منوچهر بتوران لشكر كشيد و به ما دست يافت. اكنون كه منوچهر در گذشته است ما را چه باك است؟ نوذر فرزند منوچهر را بچيزي نبايد گرفت؛ جوان است و آزموده نيست. شما بكوشيد و بر قارون و گرشاسب دست بيابيد تا روان نياكان از ما خشنود شود.»

    لشكر كشيدن افراسياب به ايران

    افراسياب با لشكري انبوه رو بسوي ايران گذاشت. آگاهي به نوذر رسيد كه سپاه افراسياب از جيحون گذر كرد. پس سپاه ايران نيز آماده كارزا شد و از جاي جنبيد و رو به سوي دهستان گذاشت. قارون رزمجو بر سپاه ايران سالار بود و نوذر در پس او در دل سپاه جاي داشت. افراسياب پيش از آنكه به نزديكي دهستان برسد دو تن از سرداران خود« شماساس» و« خزروان» بر گزيد و آنان را با سي هزار از جنگاوران توراني رهسپار زابلستان كرد. در همين هنگام خبر رسيد كه سام، پهلوان نامدار ايرانيان، در گذشته است. افراسياب سخت شادمان شد و بي درنگ نامه بپدر فرستاد كه سپاه نوذر همه شكار مايند، چه سام نيز از پي منوچهر در گذشت و من تنها از او و بيمناك بودم. چون او نباشد كار ديگران را آسان مي توان ساخت.
---------------------------
 ‫صفحه۴۸شاهنامه گرفتارشدن نوذر بدست افراسیاب




    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ‫چند دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.
    ‫ صفحات شاهنامه ‫ازصفحه اول تا امروز

    رزم بارمان و قباد و كشته شدن قباد

    ســپــيــده چــو از كــوه ســر بــر كــشــيـــد
    طــلــايــه بــه پــيــش دهــســـتـــان رســـيـــد
    مــيــان دو لــشــگـــر دو فـــرســـنـــگ بـــود
    هـــمـــه ســـاز و آرايــــش جــــنــــگ بــــود
    يــــكــــي تــــرك بــــود نــــام او بــــارمــــان
    هــمــي خــفـــتـــه را گـــفـــت بـــيـــدار مـــان
    بــيــامــد ســـپـــه را هـــمـــي بـــنـــگـــريـــد
    ســــراپـــــرده ي شـــــاه نـــــوذر بـــــديـــــد
    بـــشـــد نـــزد ســــالــــار تــــوران ســــپــــاه
    نـــشـــان داد از آن لـــشـــگـــر و بــــارگــــاه
    وز آن پــس بــه ســـالـــار بـــيـــدار گـــفـــت
    كــه مــا را هــنــر چــنــد بـــايـــد نـــهـــفـــت
    بـــه دســـتــــوري شــــاه مــــن شــــيــــروار
    بـــجـــويــــم از آن انــــجــــمــــن كــــارزار
    بــبـــيـــنـــنـــد پـــيـــدا ز مـــن دســـتـــبـــرد
    جــز از مــن كــســي را نــخــوانــنـــد گـــرد
    چــنــيــن گــفــت اغــريــرث هــوشـــمـــنـــد
    كــه گــر بــارمــان را رســـد ايـــن گـــزنـــد
    دل مـــرزبــــانــــان شــــكــــســــتــــه شــــود
    بــريــن انــجـــمـــن كـــار بـــســـتـــه شـــود
    يـــكـــي مـــرد بـــي نـــام بــــايــــد گــــزيــــد
    كــه انــگــشــت از آن پــس نــبــايــد گــزيــد
    پـــرآژنـــگ شـــد روي پـــور پـــشــــنــــگ
    ز گـــفـــتـــار اغـــريـــرث آمـــدش نـــنــــگ
    بــــه روي دژم گـــــفـــــت بـــــا بـــــارمـــــان
    كـه جـوشــن بــپــوش و بــه زه كــن كــمــان
    تــو بــاشــي بــر آن انــجــمـــن ســـرفـــراز
    بــه انــگــشــت دنـــدان نـــيـــايـــد بـــه گـــاز
    بـــشـــد بـــارمـــان تـــا بـــه دشـــت نـــبــــرد
    ســـــــوي قـــــــارن كـــــــاوه آواز كـــــــرد
    كــــزيــــن لــــشــــگــــر نــــوذر نــــامــــدار
    كـــه داري كـــه بـــا مـــن كـــنـــد كــــارزار
    نـــگـــه كــــرد قــــارن بــــه مــــردان مــــرد
    از آن انــجــمــن تــا كـــه جـــويـــد نـــبـــرد
    كـــس از نـــامــــدارانــــش پــــاســــخ نــــداد
    مـــگـــر پـــيـــر گـــشـــتـــه دلـــاور قـــبـــاد
    دژم گـــشـــت ســـالـــار بـــســـيــــار هــــوش
    ز گـــفـــت بـــرادر بـــرآمــــد بــــه جــــوش
    ز خـشـمـش سـرشـگ انـدر آمـد بــه چــشــم
    از آن لــشــگــر گــشــن بــد جـــاي خـــشـــم
    ز چــنـــدان جـــوان مـــردم جـــنـــگ جـــوي
    يـــكـــي پـــيـــر جـــويـــد هـــمــــي رزم اوي
    دل قـــــارن آزرده گـــــشـــــت از قـــــبــــــاد
    مـــيــــان دلــــيــــران زبــــان بــــرگــــشــــاد
    كــه ســال تــو اكــنــون بــه جــايــي رســيــد
    كــه از جــنــگ دســتــت بــبــايــد كــشــيـــد
    يـــكــــي مــــرد آســــوده چــــون بــــارمــــان
    جـــــوان و گـــــشــــــاده دل و شــــــادمــــــان
    ســـــواري كـــــه دارد دل شـــــيــــــر نــــــر
    هــمــي بــرفــرازد بــه خـــورشـــيـــد ســـر
    تـــويـــي مـــايـــه ور كـــد خـــداي ســــپــــاه
    هــمــي بـــر تـــو گـــردد هـــمـــه راي شـــاه
    بـه خـون گــر شــود لــعــل مــويــي ســپــيــد
    شــونــد ايــن دلـــيـــران هـــمـــه نـــاامـــيـــد
    شــكــســـت انـــدر آيـــد بـــديـــن رزمـــگـــاه
    پــــر از درد گــــردد دل نـــــيـــــك خـــــواه
    نــــگــــه كـــــن كـــــه بـــــا قـــــارن رزم زن
    چــه گــويـــد قـــبـــاد انـــدر آن انـــجـــمـــن
    چـــنـــيـــن داد پـــاســـخ مـــر او را قــــبــــاد
    كــــه ايــــن چــــرخ گـــــردان مـــــرا داد داد
    بـــدان اي بـــرادر كـــه تـــن مـــرگ راســـت
    ســـــر رزم زن ســـــودن تـــــرگ راســــــت
    ز گــاه خــجـــســـتـــه مـــنـــوچـــهـــر بـــاز
    از امـــــروز بـــــودم تـــــن انـــــدر گــــــداز
    كـــســـي زنـــده بـــر آســـمــــان نــــگــــذرد
    شــكــارســت و مــرگــش هــمــي بــشــكــرد
    يــكــي را بــر آيــد بــه شــمــشــيــر هــوش
    بـدان گـه كــه آيــد دو لــشــگــر بــه جــوش
    تــنــش كــرگــس و شــيــر درنـــده راســـت
    ســرش نــيـــزه و تـــيـــغ بـــرنـــده راســـت
    يــكــي را بـــه بـــســـتـــر بـــر آيـــد زمـــان
    هــمـــي رفـــت بـــايـــد ز بـــن بـــي گـــمـــان
    اگــــر مــــن روم زيــــن جــــهـــــان فـــــراخ
    بــرادر بــه جـــايـــســـت بـــا بـــرز و شـــاخ
    يـــكـــي دخـــمـــه ي خـــســـروانـــي كـــنـــد
    پـــس از رفـــتـــنـــم مـــهـــربـــانـــي كـــنـــد
    ســرم را بــه كــافــور و مــشــگ و گــلـــاب
    تـــنـــم را بـــدان جـــاي جــــاويــــد خــــواب
    ســـپــــار اي بــــرادر تــــو پــــدرود بــــاش
    هــمــيــشــه خــرد تـــار و تـــو پـــود بـــاش
    بـگـفـت ايــن و بــگــرفــت نــيــزه بــه دســت
    بــه آوردگــه رفــت چـــون پـــيـــل مـــســـت
    چـــنـــيـــن گـــفـــت بــــا رزم زن بــــارمــــان
    كــــه آورد پــــيــــشــــم ســــرت را زمــــان
    بــبــايــســت مــانـــدن كـــه خـــود روزگـــار
    هـــمــــي كــــرد بــــا جــــان تــــو كــــارزار
    چــنــيــن گــفـــت مـــر بـــارمـــان را قـــبـــاد
    كـــه يـــكـــچـــنـــد گـــيـــتـــي مــــرا داد داد
    بـــه جـــايـــي تـــوان مـــرد كـــايــــد زمــــان
    بــبــايـــد زمـــان يـــكـــزمـــان بـــي گـــمـــان
    بــگــفــت و بــرانــگــيــخــت شـــبـــديـــز را
    بــــــه داد آرمــــــيـــــــدن دل تـــــــيـــــــز را
    ز شــبــگــيــر تــا ســايــه گــســتــرد هـــور
    هــمــي ايــن بــر آن آن بــريـــن كـــرد زور
    بـــه فـــرجـــام پـــيـــروز شــــد بــــارمــــان
    بـــه مـــيـــدان جـــنـــگ انـــدر آمــــد دمــــان
    يــكـــي خـــشـــت زد بـــر ســـريـــن قـــبـــاد
    كـــه بـــنـــد كـــمـــرگـــاه او بـــرگــــشــــاد
    ز اســـپ انـــدر آمـــد نـــگـــونـــســـار ســـر
    شـــد آن شـــيـــر دل پـــيـــر ســـالـــار ســـر
    بـــشـــد بــــارمــــان نــــزد افــــراســــيــــاب
    شــكــفـــتـــه دو رخـــســـار بـــا جـــاه و آب
    يــكــي خــلـــعـــتـــش داد كـــانـــدر جـــهـــان
    كــس از كــهــتــران نــســتــد آن از مـــهـــان
    چــو او كــشـــتـــه شـــد قـــارن رزم جـــوي
    ســـپــــه را بــــيــــاورد و بــــنــــهــــاد روي
    دو لــشــگـــر بـــه كـــردار دريـــاي چـــيـــن
    تـو گـفـتـي كـه شـد جـنــب جــنــبــان زمــيــن
    بــــــيــــــامـــــــد دمـــــــان قـــــــارن رزم زن
    وز آن ســـوي گـــرســـيــــوز پــــيــــل تــــن
    از آواز اســـــپــــــان و گــــــرد ســــــپــــــاه
    نــه خــورشــيــد پــيــدا نــه تــابـــنـــده مـــاه
    درخـــشــــيــــدن تــــيــــغ الــــمــــاس گــــون
    شــــده لــــعــــل و آهــــار داده بــــه خـــــون
    بـــگـــرد انـــدرون هـــمـــچـــو دريــــاي آب
    كـــه شـــنـــگـــرف بـــارد بــــرو آفــــتــــاب
    پــر از نــالــه ي كــوس شــد مــغـــز مـــيـــغ
    پــر از آب شـــنـــگـــرف شـــد جـــان تـــيـــغ
    بــه هــرســو كــه قــارن بــرافــگــنــداســـپ
    هــمــي تــافــت آهـــن چـــو آذرگـــشـــســـپ
    تـو گـفـتـي كــه الــمــاس مــرجــان فــشــانــد
    چه مرجان كـه در كـيـن هـمـي جـان فـشـانـد
    بــه آورد كــشــتــن هـــمـــي كـــشـــت مـــرد
    هــمــي جــوي خـــون كـــرد دشـــت نـــبـــرد
    ز قـــارن چـــو افـــراســـيـــاب آن بــــديــــد
    بــزد اســپ و لــشــگــر ســوي او كــشــيـــد
    يـــكـــي رزم تـــا شــــب بــــرآمــــد ز كــــوه
    بــكــردنــد و نــامــد دل از كـــيـــن ســـتـــوه
    چــو شــب تـــيـــره شـــد قـــارن رزم خـــواه
    بـــيـــاورد ســــوي دهــــســــتــــان ســــپــــاه
    بــــر نــــوذر آمــــد بـــــه پـــــرده ســـــراي
    ز خــــــون بــــــرادر شــــــده دل ز جـــــــاي
    ورا ديــــد نـــــوذر فـــــرو ريـــــخـــــت آب
    از آن مـــژه ي ســـيــــر نــــاديــــده خــــواب
    چــنــيــن گــفــت كـــز مـــرگ ســـام ســـوار
    نـــديـــدم روان را چـــنــــيــــن ســــوگــــوار
    چـــو خــــورشــــيــــد بــــادا روان قــــبــــاد
    تـــرا زيـــن جـــهـــان جـــاودان بـــهـــر بـــاد
    كـزيـن رزم و ز مـرگـمــان چــاره نــيــســت
    زمــي را جــز از گــور گــهــواره نــيــســـت
    چـــنـــيـــن گـــفـــت قـــارن كـــه تــــا زاده ام
    تـــــن پــــــر هــــــنــــــر مــــــرگ را داده ام
    فــريــدون نــهـــاد ايـــن كـــلـــه بـــر ســـرم
    كــه بــر كــيــن ايــرج زمــيـــن بـــســـپـــرم
    هـــنـــوز آن كـــمـــربـــنـــد نـــگـــشــــاده ام
    هـــمــــان تــــيــــغ پــــولــــاد نــــنــــهــــاده ام
    بـــرادر شـــد آن مـــرد ســــنــــگ و خــــرد
    ســر انــجـــام مـــن هـــم بـــريـــن بـــگـــذرد
    انــوشــه بـــدي تـــو كـــه امـــروز جـــنـــگ
    بــه تـــنـــگ انـــدر آورد پـــور پـــشـــنـــگ
    چــو از لــشــگــرش گــشــت لــخــتــي تــبــاه
    از آســودگــان خــواســت چـــنـــدي ســـپـــاه
    مـــــرا ديـــــد بـــــا گـــــرزه ي گـــــاو روي
    بــيــامــد بــه نــزديــك مــن جــنـــگ جـــوي
    بــه رويـــش بـــر آن گـــونـــه انـــدر شـــدم
    كـــه بـــا ديـــدگــــانــــش بــــرابــــر شــــدم
    يـكــي جــادوي ســاخــت بــا مــن بــه جــنــگ
    كـه بـا چـشـم روشــن نــمــانــد آب و رنــگ
    شـب آمـد جـهـان سـر بـه سـر تـيـره گــشــت
    مــرا بــازو از كــوفــتــن خــيـــره گـــشـــت
    تــو گــفــتـــي زمـــانـــه ســـر آيـــد هـــمـــي
    هـــوا زيـــر خـــاك انــــدر آيــــد هــــمــــي


    رزم افراسياب با نوذر ديگر بار
    بــر آســود پــس لــشــگــر از هــر دو روي
    بـــرفـــتـــنــــد روز دوم جــــنــــگ جــــوي
    رده بــــركــــشــــيــــدنــ ــد ايــــرانـــــيـــــان
    چــنــان چــون بــود ســاز جـــنـــگ كـــيـــان
    چـــو افـــراســـيـــاب آن ســـپـــه را بـــديـــد
    بــزد كــوس رويــيــن و صــف بــركــشــيــد
    چـــنـــان شـــد ز گـــرد ســـواران جــــهــــان
    كـه خـورشــيــد گــفــتــي شــد انــدر نــهــان
    دهـــــاده بـــــرآمـــــد ز هـــــر دو گــــــروه
    بـــيـــابـــان نـــبـــود ايـــچ پــــيــــدا ز كــــوه
    بــر آن ســان ســپــه بــر هــم آويــخــتــنــد
    چــو رود روان خــون هــمــي ريــخــتـــنـــد
    بــه هــر ســو كــه قــارن شــدي رزم خــواه
    فــرو ريـــخـــتـــي خـــون ز گـــرد ســـيـــاه
    كــجـــا خـــواســـتـــي گـــرد افـــراســـيـــاب
    هــمــه خــون شـــدي دشـــت چـــون رود آب
    ســـرانـــجـــام نــــوذر ز قــــلــــب ســــپــــاه
    بـــيـــامـــد بــــه نــــزديــــك او رزم خــــواه
    چــنــان نــيــزه بــر نــيـــزه انـــداخـــتـــنـــد
    ســنــان يــك بــه ديــگــر بــرافــراخــتــنـــد
    كـه بـر هـم نـپــيــچــد بــر آن گــونــه مــار
    شــهـــان را چـــنـــيـــن كـــي بـــود كـــارزار
    چــنــيــن تــا شــب تـــيـــره آمـــد بـــتـــنـــگ
    بــرو خــيــره شــد دســت پــور پـــشـــنـــگ
    از ايــران ســپــه بــيــشــتــر خــســتــه شــد
    وز آن روي پــيـــگـــار پـــيـــوســـتـــه شـــد
    بــه بــيــچــارگـــي روي بـــرگـــاشـــتـــنـــد
    بــه هــامــون بــر افــگــنــده بــگــذاشــتــنــد
    دل نــــــوذر از غــــــم پــــــر از درد بــــــود
    كــه تــاجــش ز اخــتــر پــر از گـــرد بـــود
    چــو از دشـــت بـــنـــشـــســـت آواي كـــوس
    بـــفـــرمـــود تـــا پـــيـــش او رفـــت طـــوس
    بــشــد طــوس و گــســتــهــم بــا او بــه هــم
    لـــبــــان پــــر ز بــــاد و روان پــــر ز غــــم
    بــگــفــت آنــك در دل مــرا درد چـــيـــســـت
    هـمـي گـفـت چــنــدي و چــنــدي گــريــســت
    از انـــــدرز فـــــرخ پــــــدر يــــــاد كــــــرد
    پـر از خــون جــگــر لــب پــر از بــاد ســرد
    كـجـا گـفـتـه بـودش كـه از تــرك و چــيــن
    ســپـــاهـــي بـــيـــايـــد بـــه ايـــران زمـــيـــن
    ازيــــشــــان تـــــرا دل شـــــود دردمـــــنـــــد
    بـــســـي بـــر ســـپـــاه تـــو آيــــد گــــزنــــد
    ز گــفـــتـــار شـــاه آمـــد اكـــنـــون نـــشـــان
    فــــراز آمــــد آن روز گــــردن كـــــشـــــان
    كــس از نــامـــه ي نـــامـــداران نـــخـــوانـــد
    كـه چـنـديـن سـپـه كـس ز تــركــان بــرانــد
    شـــمـــا را ســـوي پــــارس بــــايــــد شــــدن
    شــــبــــســــتـــــان بـــــيـــــاوردن و آمـــــدن
    وز آن جـــا كـــشـــيـــدن ســـوي زاوه كـــوه
    بــــر آن كــــوه الــــبــــرز بــــردن گـــــروه
    ازيـــدر كـــنـــون زي ســـپـــاهــــان رويــــد
    وزيــن لــشــگــر خــويــش پــنــهـــان رويـــد
    ز كــار شـــمـــا دل شـــكـــســـتـــه شـــونـــد
    بـريـن خـســتــگــي نــيــز خــســتــه شــونــد
    ز تــخــم فـــريـــدون مـــگـــر يـــك دو تـــن
    بــرد جــان ازيــن بــي شـــمـــار انـــجـــمـــن
    نـــدانـــم كـــه ديـــدار بــــاشــــد جــــزيــــن
    يــك امــشــب بــكــوشــيــم دســت پــســـيـــن
    شـــــب و روز داريـــــد كـــــار آگـــــهــــــان
    بـــجـــويـــيـــد هـــشـــيـــار كـــار جـــهــــان
    ازيــن لـــشـــگـــر ار بـــد دهـــنـــد آگـــهـــي
    شــود تــيـــره ايـــن فـــر شـــاهـــنـــشـــهـــي
    شــمــا دل مـــداريـــد بـــس مـــســـتـــمـــنـــد
    كــه بــايــد چــنــيــن بــد ز چــرخ بـــلـــنـــد
    يــكـــي را بـــه جـــنـــگ انـــدر آيـــد زمـــان
    يـــكــــي بــــا كــــلــــاه مــــهــــي شــــادمــــان
    تــن كــشــتــه بــا مـــرده يـــكـــســـان شـــود
    طـــپـــد يـــك زمـــان بـــازش آســـان شــــود
    بــدادش مـــران پـــنـــدهـــا چـــون ســـزيـــد
    پـس آن دسـت شــاهــانــه بــيــرون كــشــيــد
    گـــرفـــت آن دو فـــرزنـــد را در كــــنــــار
    فــرو ريــخــت آب از مــژه ي شـــهـــريـــار


    جنگ نوذر با افراسياب بار سيوم
    از آن پــس بــيـــاســـود لـــشـــگـــر دو روز
    سـديــگــر چــو بــفــرخــت گــيــتــي فــروز
    نـــــبـــــد شـــــاه را روزگـــــار نــــــبــــــرد
    بــه بــيــچــارگــي جــنــگ بــايــســت كـــرد
    ابــــا لــــشــــگــــر نــــوذر افــــراســــيــــاب
    چــــو دريــــاي جــــوشــــان بــــد و رود آب
    خــــروشــــيــــدن آمــــد ز پــــرده ســــراي
    ابــــا نــــالــــه ي كــــوس و هــــنــــدي دراي
    تــــبــــيــــره بــــر آمــــد ز درگـــــاه شـــــاه
    نـــهــــادنــــد بــــر ســــر ز آهــــن كــــلــــاه
    بــــه پــــرده ســــراي رد افــــراســـــيـــــاب
    كــســي را ســر انــدر نــيــامــد بــه خـــواب
    هــمــه شــب هــمــي لــشــگــر آراســـتـــنـــد
    هــمــي تــيــغ و ژوپــيــن بــپــيــراســتـــنـــد
    زمـــيـــن كـــوه تـــا كــــوه جــــوشــــن وران
    بـــرفــــتــــنــــد بــــا گــــرزهــــاي گــــران
    نـــبـــد كـــوه پــــيــــدا ز ريــــگ و ز شــــخ
    ز دريـــا بـــه دريــــا كــــشــــيــــدنــــد نــــخ
    بـــيـــاراســـت قـــارن بـــه قـــلـــب انـــدرون
    كــه بــا شـــاه بـــاشـــد ســـپـــه را ســـتـــون
    چــپ شــاه گــرد تـــلـــيـــمـــان بـــخـــاســـت
    چــو شــاپــور نــســتــوه بــر دســت راســـت
    ز شـبـگـيــر تــا خــور ز گــردون بــگــشــت
    نــبـــد كـــوه پـــيـــدا نـــه دريـــا نـــه دشـــت
    دل تـــيـــغ گـــفـــتــــي بــــبــــالــــد هــــمــــي
    زمــيـــن زيـــر اســـپـــان بـــنـــالـــد هـــمـــي
    چـو شـد نـيــزه هــا بــر زمــيــن ســايــه دار
    شــكــســـت انـــدر آمـــد ســـوي مـــايـــه دار
    چــو آمــد بــه بــخــت انــدرون تـــيـــرگـــي
    گــرفــتــنـــد تـــركـــان بـــرو چـــيـــرگـــي
    بــر آن ســو كــه شــاپــور نــســـتـــوه بـــود
    پـــراگـــنـــده شـــد هـــرك انـــبــــوه بــــود
    هــمــي بــود شــاپـــور تـــا كـــشـــتـــه شـــد
    ســر بــخــت ايـــرانـــيـــان گـــشـــتـــه شـــد
    از انـــبـــوه تـــركــــان پــــرخــــاش جــــوي
    بـــه ســـوي دهـــســـتـــان نـــهـــادنــــد روي
    دهــســتــان گــرفــتــنــد زيــشــان حــصـــار
    بــرو بــســتــه شــد راه جــنـــگ اســـتـــوار
    ســــواران بــــيــــاراســــت افــــراســــيــــاب
    گــرفــتــنــد جــنـــگـــي درنـــگـــي شـــتـــاب
    شــب و روز بــد بــر گـــذرهـــاش جـــنـــگ
    بــر آمــد بــريــن نـــيـــز چـــنـــدي درنـــگ
    چــو نــوذر فــرو هــشــت پــي در حــصـــار
    بــرو بـــســـتـــه شـــد راه جـــنـــگ ســـوار
    ســــواران بــــيــــاراســــت افــــراســــيــــاب
    گــرفــتــش ز جـــنـــگ درنـــگـــي شـــتـــاب
    يـــكــــي نــــامــــور تــــرك را كــــرد يــــاد
    ســـپـــهـــبـــد كـــروخـــان ويـــســـه نــــژاد
    ســوي پــارس فــرمــود تـــا بـــركـــشـــيـــد
    بــه راه بـــيـــابـــان ســـر انـــدر كـــشـــيـــد
    كـــز آن ســـو بـــد ايـــرانـــيـــان را بـــنــــه
    بـــجـــويــــد بــــنــــه مــــردن بــــد تــــنــــه
    چــو قــارن شـــنـــود آنـــك افـــراســـيـــاب
    گـسـي كــرد لــشــگــر بــه هــنــگــام خــواب
    شـد از رشــك جــوشــان و دل كــرد تــنــگ
    بـــر نـــوذر آمــــد بــــه ســــان پــــلــــنــــگ
    كــه تــوران شــه آن نــاجــوانـــمـــرد مـــرد
    نــگــه كــن كــه بــا شــاه ايــران چــه كـــرد
    ســــوي روي پــــوشــــيــــدگــــان ســــپـــــاه
    ســپـــاهـــي فـــرســـتـــاد بـــي مـــر بـــه راه
    شـــبـــســـتـــان مـــا گـــر بــــه دســــت آورد
    بـــريــــن نــــامــــداران شــــكــــســــت آورد
    بــنــنــگ انـــدرون ســـر شـــود نـــاپـــديـــد
    بــه دنــب كــروخـــان بـــبـــايـــد كـــشـــيـــد
    تــــرا خــــوردنـــــي هـــــســـــت و آب روان
    ســـپـــاهــــي بــــه مــــهــــر تــــو دارد روان
    هـــمـــي بـــاش و دل را مـــكـــن هـــيـــچ بـــد
    كـــه از شـــهـــريــــاران دلــــيــــري ســــزد
    كــنــون مـــن شـــوم بـــر پـــي ايـــن ســـپـــاه
    بــگــيــرم بــريـــشـــان ز هـــر گـــونـــه راه
    بــدو گــفــت نــوذر كــه ايــن راي نــيــســـت
    سـپــه را چــو تــو لــشــگــر آراي نــيــســت
    ز بــهــر بــنــه رفــت گــســتــهــم و طـــوس
    بــدانــگــه كـــه بـــرخـــاســـت آواي كـــوس
    بــديـــن زودي انـــدر شـــبـــســـتـــان رســـد
    كــنــد ســاز ايــشــان چــنـــان چـــون ســـزد
    نـشـسـتـنـد بــر خــوان و مــي خــواســتــنــد
    زمـــانـــي دل از غـــم بـــپـــيـــراســـتــــنـ ـــد
    پــس آنــگـــه ســـوي خـــان قـــارن شـــدنـــد
    هــمــه ديــده چــون ابــر بــهــمـــن شـــدنـــد
    ســخــن را فــگــنــدنـــد هـــر گـــونـــه بـــن
    بــر آن بــر نــهــادنــد يـــكـــســـر ســـخـــن
    كــه مــا را ســوي پــارس بــايــد كـــشـــيـــد
    نـــبـــايـــد بـــريـــن جـــايـــگــــه آرمــــيــــد
    چـــو پـــوشـــيـــده رويـــان ايـــران ســـپـــاه
    اســيــران شــونــد از بـــد كـــيـــنـــه خـــواه
    كـه گـيــرد بــديــن دشــت نــيــزه بــه دســت
    كـــرا بـــاشـــد آرام و جــــاي نــــشــــســــت
    چـو شـيـدوش و گــشــواد و قــارن بــه هــم
    زدنـــد انـــدريـــن راي بـــر بـــيـــش و كـــم
    چــو نــيــمــي گــذشــت از شـــب ديـــر بـــاز
    دلــيــران بــه رفــتـــن گـــرفـــتـــنـــد ســـاز
    بـــــديـــــن روي دژدار بـــــد گــــــژدهــــــم
    دلــــيــــران بـــــيـــــدار بـــــا او بـــــه هـــــم
    وز آن روي دژ بـــــارمــــــان و ســــــپــــــاه
    ابــا كــوس و پــيــلــان نــشــســتـــه بـــه راه
    كــــزو قــــارن رزم زن خــــســــتــــه بــــود
    بــه خــون بــرادر كـــمـــر بـــســـتـــه بـــود
    بــرآويــخــت چــون شـــيـــر بـــا بـــارمـــان
    ســـوي چـــاره جـــســـتـــن نــــدادش زمــــان
    يـــكـــي نـــيـــزه زد بـــر كـــمـــرگــــاه اوي
    كــه بــگــســســت بــنــيــاد و پــيــونـــد اوي
    سـپـه سـر بــه ســر دل شــكــســتــه شــدنــد
    هــمــه يــك ز ديــگــر گــســســتــه شــدنــد


    گرفتار شدن نوذر به دست افراسياب
    چــو بــشــنــيــد نــوذر كــه قــارن بــرفـــت
    دمــان از پــســـش روي بـــنـــهـــاد و تـــفـــت
    هـــمـــي تـــاخـــت كـــز روز بـــد بـــگـــذرد
    ســپــهــرش مــگـــر زيـــر پـــي نـــســـپـــرد
    چــو افــراســـيـــاب آگـــهـــي يـــافـــت زوي
    كـــه ســـوي بـــيـــابـــان نـــهـــادســــت روي
    ســپــاه انــجــمــن كــرد و پــويــان بــرفـــت
    چـو شـيـر از پـسـش روي بــنــهــاد و تــفــت
    چــو تــنــگ انـــدر آمـــد بـــر شـــهـــريـــار
    هــمـــش تـــاخـــتـــن ديـــد و هـــم كـــارزار
    بــدان ســان كــه آمــد هـــمـــي جـــســـت راه
    كــه تــا بــر ســـر آرد ســـري بـــي كـــلـــاه
    شــب تـــيـــره تـــا شـــد بـــلـــنـــد آفـــتـــاب
    هــمــي گـــشـــت بـــا نـــوذر افـــراســـيـــاب
    ز گــــرد ســــواران جــــهــــان تـــــار شـــــد
    ســـر انـــجـــام نـــوذر گـــرفــــتــــار شــــد
    خـــود و نـــامـــداران هـــزار و دويــــســــت
    تـو گـفـتـي كـشـان بـر زمـيـن جـاي نــيــســت
    بــســي راه جــســتــنــد و بــگــريــخــتــنـــد
    بـــه دام بـــلـــا هـــم بـــر آويــــخــــتــــنــــد
    چــنــان لــشــگــري را گــرفــتــه بــه بــنـــد
    بــــيــــاورد بــــا شــــهــــريــــار بــــلــــنــــد
    اگــر بــا تــو گــردون نــشــيـــنـــد بـــه راز
    هــــم از گــــردش او نــــيــــابـــــي جـــــواز
    هـــمـــو تـــاج و تـــخـــت بـــلـــنـــدي دهــــد
    هـــمـــو تــــيــــرگــــي و نــــژنــــدي دهــــد
    بـه دشـمـن هـمــي مــانــد و هــم بــه دوســت
    گــهـــي مـــغـــز يـــابـــي ازو گـــاه پـــوســـت
    ســرت گـــر بـــســـايـــد بـــه ابـــر ســـيـــاه
    ســرانــجـــام خـــاكـــســـت ازو جـــايـــگـــاه
    وز آن پـــس بـــفـــرمــــود افــــراســــيــــاب
    كـــه از غـــار و كـــوه و بـــيــــابــــان و آب
    بـــــجـــــويـــــيـــــ ـد تــــــا قــــــارن رزم زن
    رهـــايـــي نـــيــــابــــد ازيــــن انــــجــــمــــن
    چـو بـشـنـيـد كـو پـيــش از آن رفــتــه بــود
    ز كــار شــبــســتـــان بـــرآشـــفـــتـــه بـــود
    غــمــي گــشـــت از آن كـــار افـــراســـيـــاب
    ازو دور شــــد خـــــورد و آرام و خـــــواب
    كــه قــارن رهـــا يـــافـــت از وي بـــه جـــان
    بــر آن درد پــيــچــيــد و شــد بـــدگـــمـــان
    چــنــيــن گـــفـــت بـــا ويـــســـه ي نـــامـــور
    كــه دل ســخــت گــردان بــه مــرگ پــســـر
    كـــه چـــون قـــارن كــــاوه جــــنــــگ آورد
    پـــلـــنــــگ از شــــتــــابــــش درنــــگ آورد
    رزم بادمان و قباد
    چون سپيده سر از كوه بر زد طلايه لشكر توران نزديك دهستان رسيد. هردو سپاه آرايش جنگ ساز كردند. ميان دو سپاه دو فرسنگ بود . بارمان، فرزند ويسه، پيش راند و بر سپاه ايران نگاه كرد و سرا پرده نوذر را كه در برابر حصار دهستان بر افراشته بودند باز شناخت و آنگاه بازگشت و با افراسياب گفت« هنگام هنر آزمائي است ، هنگام آن نيست كه ما هنر و نيروي خود را پوشيده بداريم. اگر شاه فرمان دهد من نزد سپاه ايران بتازم و هماورد بخواهم تا ايرانيان دستبرد ما را بيازمايند.» اغريرث گفت « اگر بارمان به دست ايرانيان كشته شود دل سران سپاه شكسته خواهد شد و سستي در كارشان روي خواهد داد. شايد بهتر آن باشد كه مردي گمنام را بجاي وي بميدان بفرستيم.» افراسياب چهره را پر چين كرد كه « اين بر ما ننگ است.» آنگاه با تندي به بارمان گفت « تو جوشن بپوش و كمان را بزه كن و پا در ميدان بگذار . بي گمان تو بر آن سپاه پيروز خواهي شد.» بارمان رو به سپاه ايران گذاشت و چون نزديك رسيد قارون را آواز داد كه « ازين لشكر نامدار كه را داري تا با من نبرد كند؟» قارون به دلاوران سپاه خود نگاه كرد اما از هيچكس جز برادرش قباد كهنسال پاسخ بر نيامد . قارون دژم شد و از اينكه جوانان لشكر لب فرو بستند و كار به قباد سپيد موي افتاد آزرده گشت. روي به برادر كرد و گفت « اي قباد سال تو به جائي رسيده است كه بايد دست از جنگ بكشي. بارمان سواري جوان و شير دل است . اكنون هنگام نبرد آزمائي تو نيست. تو سرور و كدخداي سپاهي و شاه به راي و تدبير تو تكيه دارد . اگر موي سپيد تو لعل گون شود دليران لشكر ما اميد از كف خواهند داد.» قباد دلير و فرزانه بود. پاسخ داد كه « اي برادر، تن آدمي سر انجام شكار مرگ است. اما كسي كه دليري و نبرد آزمائي پيشه ميكند و نام مي جويد از مرگ هراسان نيست. من از روزگار منوچهر شاه در جنگ بوده ام و دل در گداز داشته ام. يكي بشمشير كشته ميشود يكي در بستر زمانش بسر مي رسد، تا تقدير چه باشد. اما چون هيچكس زنده از آسمان گذر نمي كند مرگ را آسان بايد گرفت. اگر من از اين جهان فراخ بيرون افتادم سپاس خداي را كه برادري چون تو بجاي مي گذارم. پس از رفتنم مهرباني كنيد و سرم را به مشك و كافور و گلاب بشوئيد و تنم را به دخمه بسپاريد و آرام گيريد و به يزدان ايمن شويد.»
    اين بگفت و روانه آورد گاه شد. بارمان توراني تيزپيش راند و گفت« زمانت فرارسيده كه به كارزار من آمدي . پيداست كه روزگار با جان تو ستيز دارد .» قباد گفت« هر كس را زماني است . تا زمان نرسد كسي مرگ را در نمي يابد.» اين بگفت و اسب بر انگيخت و با بارمانم در آويخت . هر دو نيرومند بودند و نبرد بدرازا كشيد . از بامداد تا نشستن آفتاب پهلوانان بر يكديگر خروشيدند و پيكار كردند.
    بفرجام پيروز شد بارمان
    به ميدان جنگ اندر آمد دمان
    يكي خشت زد بر سرين قباد
    كه بند كمر گاه او بر گشاد
    زاسب اند آمد نگونسار سر
    شد آن شير دل پير سالار فر
    وقتي خبر بقارون رسيد كه برادرش قباد به دست بارمان كشته شد خون در برابر چشمش جوشيد . سپاه ياران ازجا بر كند و رو به سپاه توران گذاشت. از آن سو نيز گرسيوز سپاه توران را بميدان راند.
    دو لشكر بسان دو درياي چين
    تو گفتي كه شد جنب جنبان زمين
    زآواز اسبان و گرد سپاه
    نه خورشيد پيدا نه تابنده ماه
    درخشيدن تيغ الماس گون
    سنانهاي آهار داده به خون
    افراسياب چون دلاوري قارون را ديد خود بميدان تاخت و بسوي قارون راند. از بامداد تا شام كارزار بود. چندان نمانده بود كه قارون به افراسياب رسد كه شب سايه انداخت و روز به پايان رسيد و تيرگي شب دو سپاه را به آسايش خوانند.



    نبرد نوذر و افراسياب
    قارون از كشته شدن قباد و دستبرد افراسياب دلخون بود. با نوذر گفت كه « كلاه جنگ را نياي تو فريدون بر سر من گذاشت تا زمين را بكين خواهي ايرج در نوردم . از آن زمان تا كنون تن خود را پيوسته در برابر مرگ داشته ام، كمربند كارزار را ننگادهم . تيغ از كف ننهاده ام. اكنون برادرم تباه شد . سرانجام من جز اين نيست. اما تو بايد شادان و جاودان باشي.» پس سپاه را آماده كرد و چون خورشيد برخاست لشكر ايران و توران باز در برابر يكديگر ايستادند و به غريدن كوس در هم آويختند و چون رود روان از يكديگر خون ريختند . چنان گردي از دو لشگر بر خاست كه روي آفتاب تيره شد. هر سو كه قارون اسب مي راند سيل خون مي ريخت و هر سو كه افراسياب روي مياورد كشتگان بر زمين مي افتادند . نوذر از دل سپاه بسوي افراسياب راند و دو سالار :
    چنان نيزه بر نيزه انداختند
    سنان يكديگر بر افراختند
    كه بر هم نپيچد از آنگونه مار
    جهان را نبود اين چنين يادگار
    تا شب فرارسيد كارزا بود. سر انجام افراسياب بر نوذر پيروز شد و سپاه ايران درمانده و روي از كارزا پيچيد. نوذر پر از درد و غم بسراپرده خويش آمد و فرزندان خود توس و گستهم را پيش خواند وآب در ديده آورد و گفت« پدرم منوچهر مرا گفته بود كه از چين و توران سپاهي به ايران خواهد آمد و از آنان گزند بسيار به ايران خواهد رسيد. اكنون پيداست آن روز كه پدرم ياد كرد فرارسيده است ومن نگران زنان و كودكانم كه در پارس اند. شما بايد بي درنگ از راه اصفهان پنهان بسوي پارس رويد و خاندان مرا بر گيرد و به البرز كوه بياوريد و در كوه جاي دهيد تا از گزند افراسياب ايمن باشند و نژاد فريدون تباه نشود. يكبار ديگر نيز با سپاه دشمن خواهيم كوشيد. تا انجام كار چه باشد. اگر ديگر ديدار روي نداد و از لشكر ما پيام خوش به شما نرسيده شما دل خود را غمگين مداريد ، كه آئين روزگار تا بوده چنين بوده و كشته و مرده سر انجام يكسانند.»
    آنگاه شهريار دو فرزند را در كنار گرفت و اشك از ديده ريخت و آنان را بدرود گفت و روانه پارس كرد. دو روز هر دو سپاه به آرايش جنگ و پي راستن تيغ و ژوبين پرداختند . روز سوم باز دو لشكر بهم تاختند. نوذر و قارون در دل سپاه جاي داشتند و شاپور و تليمان نگهبانان راست و چپ آن بودند از بامداد تا نيمروز كارزا گرم بود و پيروزي آشكار نبود . چون خورشيد به مغرب گرائيد تورانيان چيرگي آشكار كردند . شاپور از پا در آمد و كشته بر زمين افتاد و سپاه او پراكنده شدند و از نامداران ايران نيز بسياري به خاك افتادند . نوذر و قارون چون ديدند كه بخت با سپاه ايران يار نيست از دشمن باز گشتند و از حصار دهستان پناه جستند. با حصار گرفتن نوذر دست سپاه ايران از دشت كوتاه گرديد و راه جنگ بر سواران سپاه بستند.


    كشته شدن بارمان
    افراسياب چون چنين ديد بي درنگ سپاهي از سواران خود را برآراست و « كروخان» را بر آن سالار كرد و فرمان داد تا شب هنگام بسوي پارس برانند و بر بنه و شبستان سپاه ايران دست يابند و زنان و فرزندان آنان را بگيرند و بدينگونه پشت لشكر نوذر را بشكنند. قارون دريافت كه افراسياب سپاهي بگرفتن بنه و شبستان فرستاد. جو شان و دژم نزد نوذر آمد كه « اين ناجوانمرد افراسياب در تيرگي شب لشكر فرستاده است تا شبستان ما را بگيرد و زنان و فرزندان ما را گرفتار كند . اگر چنين شود نامداران ما پاي جنگ نخواهند داشت و اين ننگ بر ما خواهند ماند . پس به دستور پادشاه من در پي اين لشكر بروم و آنان را فرو گيرم . درين حصار آب هست و خوردني هست و سپاه هست . تو نگران نباش و در اينجا درنگ كن.»
    نوذر گفت « اين ثواب نيست . سپهدار لشگر توئي و سپاه به تو استوار است . من خود در انديشه شبستان بودم و توس و گستهم را رهسپار پارس كردم و بزودي ايشان به شبستان خواهد رسيد. تو دل غمين مدار.» آنگاه نوذر و سران سپاه بخوان نشستند. اما چون نوذر به اندرون رفت سواران و دليران ايران از درگاه او نزد قارون آمدند و يك سخن شدند كه « بايد سپاه را سوي پارس بكشيم، مبادا زنان و كودكان ما بچنگ تورانيان بيفتند.» سرانجام قارون و « كشواد» و « شيدوش» بر اين قرار گرفتند و چون نيمي از شب گذشت با سپاه خود رو بسوي پارس نهادند. شبانگاه بدژ سپيد رسيدند كه« كژدهم» از سرداران ايران نگهبانان آن بود. ديدند بارمان سپاه بسوي دژ كشيده و راه را بسته است. قارون را شور كين در دل جوشيده و جامه نبرد بتن كرد و آماده خوانخواهي برادر شد . بارمان چون شير بيرون جست و با قارون در آويخت . اما قارون وي را زمان نداد و يزدان را ياد كرد و نيزه را بر كشيد و چنان بر كمر گاه او فرود آورد كه بنياد و پيوندش را از هم گسست و كشته بر خاك افتاد . سپاه وي نيز شكسته و پراكنده شد و قارون و لشكرش رهسپار پارس شدند.


    گرفتار شدن نوذر



    چون نوذر دانست كه قارون بسوي پارس رفته است بيم بر وي چيره شد و انديشه گريز در سرش افتاد .پس سپاه خود را بر داشت و از حصار بيرون آمد و راه پارس پيش گرفت. افراسياب آگاه شد و تند از پي او تاخت . همه شب ميان دو سپاه جنگ و گريز بود. سر انجام نوذر گرفتار شد و با هزارو دويست تن از كسان و يارانش به چنگ افراسياب افتاد . افراسياب آنان را در بند كرد و به جايگاه خود آورد. اما هرچه جست قارون را در آن ميان نديد . گفتند قارون رهسپار پارس شده است . فرمان داد تا بارمان در پي او بشتابد و او را دستگير كند . گفتند بارمان را قارون بر خاك انداخت و اكنون كشته افتاده است. دل افراسياب بدرد آمد و خورو خواب بر او تلخ شد . سپس به پدر بارمان ، ويسه ، گفت « اين كار توست كه از پي قارون بشتابي و خون فرزند را از او بخواهي .» ويسه با لشكري رزمخواه رهسپار پارس شد . در راه به نبردگاه پسرش رسيد و فرزند خود را نگونسار و دريده درفش بر خاك افتاده ديد . خونش به جوش آمد و گرم در پي قارون تاخت. قارون از پارس بيرون ميامد كه ديد گردي برخاست و سپس درفش سپاه تورانيان از ميان گرد پيدا شد. ويسه از دل سپاه آواز داد كه « تخت و تاج شما بر باد رفت و ايران همه در چنگ ماست . چون پادشاه گرفتارشد تو كجا مي تواني گريخت ؟» پاسخ آمد كه « من قارونم. مرد بيم و گفتگو نيستم . كار پسرت را ساختم و اينك نوبت توست.» اسبها را از جاي بر انگيختند و كارزار در گرفت . چيزي نگذشت كه قارون چيرگي آشكار كرد و ويسه ناتوان شد . پس پشت به كارزا كرد و روي به گريز نهاد و گريزان پيش افراسياب رفت و داستان پيروزي قارون را باز گفت.
    سپاه افراسياب در زابلستان
    سپاهي كه افراسياب به سرداري« شماساس» و « خزروان» رهسپار زابلستان كرده بود بسوي سيستان و هيرمند تاختند . زال زر در تيمار مرگ پدر بود و آئين سوگواري بجا مياورد و كارها به دست مهراب ، امير كابل و پدر رودابه ، سپرده بود. مهراب مردي خردمند و هوشيار بود . چون دانست كه سپاه افراسياب نزديك رسيده است پيكي با زر و دينار نزد شماساس فرستاد و پيام داد كه « افراسياب شاه توران جاويدان باد. چنانكه مي داني من از خاندان ضحاكم و از پادشاهي خاندان فريدون خشنود نيستم. براي آنكه از گزند ايمن باشم به پيوند با زال خرسند شدم و جز آن چاره نداشتم . از غمي كه به زال روي آورده است خشنودم و اميدم آنست كه روي او را ديگر نبينم . اكنون كه وي در بند سوگواري است همه زابلستان در دست من است . اكنون از تو زمان مي خواهم كه فرستاده اي به شتاب نزد شاه افراسياب بفرستم و ارمغاني كه در خور شاهان است پيشكش كنم و او را از راز دل خويش آگاه سازم . اگر افراسياب فرمان دهد كه نزد او بروم بندگي خواهم كرد و پيش تختش به پاي خواهم ايستاد و شاهي خود را يكسر به وي خواهم سپرد و گنجينه خود را نزد او خواهم فرستاد و شما پهلوانان نيز رنجي نخواهيد داشت.»
    مهراب چون دل سردار تورانيان را بدينگونه گرم كرد از آن سو بي درنگ پيكي تندرو نزد زال فرستاد كه «يك دم مپاي كه دو پهلوان توراني با سپاهي چون پلنگان دشتي بسوي هيرمند كشيده اند. اگر يك زمان درنگ كني كام دشمان بر خواهد آمد.»

-------------------------------
 ‫صفحه۴۹شاهنامه کشته شدن نوذربدست افراسیاب




    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ‫چند دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.
    ‫ صفحات شاهنامه ‫ازصفحه اول تا امروز

    كشته يافتن ويسه پسر خود را
    بــشـــد ويـــســـه ســـالـــار تـــوران ســـپـــاه
    ابــا لــشــگـــري نـــامـــور كـــيـــنـــه خـــواه
    از آن پــيــشــتـــر تـــا بـــه قـــارن رســـيـــد
    گــرامــيــش را كــشــتـــه افـــگـــنـــده ديـــد
    دلــــيــــران و گــــردان تـــــوران ســـــپـــــاه
    بـــســـي نـــيـــز بـــا او فـــگـــنـــده بــــه راه
    دريـــده درفـــش و نـــگـــونـــســـار كــــوس
    چــو لــالــه كــفــن روي چــون ســـنـــدروس
    ز ويـــســـه بـــه قـــارن رســـيـــد آگـــهــــي
    كـــه آمـــد بــــه پــــيــــروزي و فــــرهــــي
    ســـتـــوران تــــازي ســــوي نــــيــــمــــروز
    فــرســتــاد و خــود رفــت گــيــتــي فـــروز
    ز درد پــســـر ويـــســـه ي جـــنـــگ جـــوي
    ســـوي پـــارس چـــون بـــاد بـــنـــهـــاد روي
    چـو از پـارس قــارن بــه هــامــون كــشــيــد
    ز دســت چــپـــش لـــشـــگـــر آمـــد پـــديـــد
    ز گــــرد انــــدر آمــــد درفــــش ســـــيـــــاه
    ســپــهــدار تـــركـــان بـــه پـــيـــش ســـپـــاه
    رده بــر كـــشـــيـــدنـــد بـــر هـــر دو روي
    بـــرفـــتـــنـــد گـــردان پـــرخـــاشـــجــــوي
    ز قــــلـــــب ســـــپـــــه ويـــــســـــه آواز داد
    كــه شــد تــاج و تــخــت بــزرگــي بــه بـــاد
    ز قــــنــــوج تــــا مــــرز كــــاولــــســــتــــان
    هـــمـــان تـــا در بـــســـت و زاولـــســــتــــان
    هـمـه سـر بـه سـر پـاك در چـنــگ مــاســت
    بـر ايــوان هــا نــقــش و نــيــرنــگ مــاســت
    كــجـــا يـــافـــت خـــواهـــي تـــو آرامـــگـــاه
    از آن پــس كــجـــا شـــد گـــرفـــتـــار شـــاه
    چـــنـــيـــن داد پـــاســـخ كـــه مـــن قـــارنـــم
    گــــلــــيــــم انــــدر آب روان افــــگـــــنـــــم
    نــه از بــيــم رفــتــم نــه از گــفــت و گــوي
    بــه پــيــش پــســرت آمــدم كــيــنـــه جـــوي
    چــــو از كــــيــــن او دل بــــپــــرداخــــتــــم
    كــنــون كــيــن و جــنــگ تـــرا ســـاخـــتـــم
    بـــر آمـــد چـــپ و راســـت گـــرد ســــيــــاه
    نـــه روي هـــوا مـــانـــد روشـــن نــــه مــــاه
    ســپــه يــك بــه ديــگــر بــر آويــخــتــنـــد
    چــو روي روان خــون هــمــي ريــخــتــنـــد
    چــو بــر ويــســه آمــد ز اخـــتـــر شـــكـــن
    نـــــرفـــــت از پـــــســـــش قـــــارن رزم زن


    تاخته كردن شماساس و خزروان به زاولستان

    و ديــگــر كــه از شـــهـــر ارمـــان شـــدنـــد
    بــه كــيــنــه ســوي زاولــســـتـــان شـــدنـــد
    شـمـاسـاس كــز پــيــش جــيــحــون بــرفــت
    ســوي ســيــســتــان روي بــنــهــاد و تــفـــت
    خــــزروان ابــــا تــــيــــغ زن ســــي هــــزار
    ز تــركــان بـــزرگـــان خـــنـــجـــر گـــزار
    بـــرفـــتـــنـــد بـــيـــدار تـــا هـــيـــرمـــنــــد
    ابــا تــيــغ و بــا گــرز و بـــخـــت بـــلـــنـــد
    ز بــــهــــر پــــدر زال بـــــا ســـــوگ و درد
    بـــگـــوراب انـــدر هـــمـــي دخـــمـــه كـــرد
    بــه شــهــر انــدرون گـــرد مـــهـــراب بـــود
    كــه روشــن روان بــود و بــي خــواب بـــود
    فــــرســــتــــاده يـــــي آمـــــد از نـــــزد اوي
    بـــه ســـوي شـــمـــاســـاس بـــنـــهــــاد روي
    بـــه پــــيــــش ســــراپــــرده آمــــد فــــرود
    ز مــــــــهــــــــراب دادش فـــــــــراوان درود
    كـــه بــــيــــدار دل شــــاه تــــوران ســــپــــاه
    بــــمــــانــــاد تــــا جــــاودان بـــــا كـــــلـــــاه
    ز ضـــحـــاك تـــازيــــســــت مــــا را نــــژاد
    بــديــن پــادشـــاهـــي نـــيـــم ســـخـــت شـــاد
    بــه پــيــوســتــگــي جــان خــريـــدم هـــمـــي
    جــز ايـــن نـــيـــز چـــاره نـــديـــدم هـــمـــي
    كــنــون ايــن ســراي و نــشــســت مــنــســـت
    هــمــان زاولــســتــان بــه دســـت مـــنـــســـت
    از ايــدر چــو دســتــان بـــشـــد ســـوگـــوار
    ز بـــــهـــــر ســـــتـــــودان ســــــام ســــــوار
    دلـــم شـــادمـــان شـــد بـــه تـــيــــمــــار اوي
    بــر آنــم كــه هــرگــز نــبــيــنــمـــش روي
    زمـــان خـــواهـــم از نـــامـــور پـــهــــلــــوان
    بـــدان تـــا فـــرســــتــــم هــــيــــونــــي دوان
    يـــكـــي مـــرد بـــيـــنـــا دل و پـــر شـــتـــاب
    فــرســـتـــم بـــه نـــزديـــك افـــراســـيـــاب
    مـــگـــر كــــز نــــهــــان مــــن آگــــه شــــود
    ســخــن هـــاي گـــويـــنـــده كـــوتـــه شـــود
    نـثـاري فــرســتــم چــنــان چــون ســزاســت
    جــز ايــن نــيــز هــرچ از در پــادشـــاســـت
    گــر ايــدونــك گــويـــد بـــه نـــزد مـــن آي
    جـز از پـيــش تــخــتــش نــبــاشــم بــه پــاي
    هـــمـــه پــــادشــــاهــــي ســــپــــارم بــــدوي
    هــــمــــيــــشــــه دلــــي شــــاد دارم بـــــدوي
    تـــن پـــهــــلــــوان را نــــيــــارم بــــه رنــــج
    فــرســتــمــش هــر گــونــه آگــنــده گــنــج
    ازيـــن ســـو دل پـــهـــلـــوان را بــــبــــســــت
    وز آن در ســـوي چــــاره يــــازيــــد دســــت
    نـــونـــدي بـــر افـــگـــنـــد نــــزديــــك زال
    كــه پـــرنـــده شـــو بـــاز كـــن پـــر و بـــال
    بــه دســـتـــان بـــگـــو آنـــچ ديـــدي ز كـــار
    بـــگـــويـــش كـــه از آمـــدن ســـر مـــخـــار
    كــه دو پــهــلــوان آمــد ايــدر بـــه جـــنـــگ
    ز تـركــان ســپــاهــي چــو دشــتــي پــلــنــگ
    دو لــشــگــر كــشــيــدنــد بــر هــيــرمــنـــد
    بــه ديــنـــارشـــان پـــاي كـــردم بـــه بـــنـــد

    رسيدن زال به مدد مهراب
    فــرســتــاده نـــزديـــك دســـتـــان رســـيـــد
    بـــه كــــردار آتــــش دلــــش بــــردمــــيــــد
    ســـوي گـــرد مـــهــــراب بــــنــــهــــاد روي
    هـمـي تـاخــت بــا لــشــگــري جــنــگ جــوي
    چـــو مـــهـــراب را پـــاي بـــر جــــاي ديــــد
    بـــه ســـرش انـــدرون دانــــش و راي ديــــد
    بـه دل گـفـت كـاكـنـون ز لـشـگــر چــه بــاك
    چـه پـيـشـم خـزروان چـه يـك مـشـت خــاك
    پــس آنــگــه ســوي شــهــر بـــنـــهـــاد روي
    چــو آمــد بــه شــهــر انــدرون نـــام جـــوي
    بــه مــهــراب گــفــت اي هـــشـــيـــوار مـــرد
    پـــســـنـــديـــده انـــدر هـــمـــه كـــار كـــرد
    كــنــون مــن شـــوم در شـــب تـــيـــره گـــون
    يــكــي دســت يــازم بــريـــشـــان بـــه خـــون
    شـــونـــد آگـــه از مــــن كــــه بــــاز آمــــدم
    دل آگــــنــــده و كــــيــــنــــه ســــاز آمـــــدم
    كــمــانــي بــه بــازو درافــگـــنـــد ســـخـــت
    يـــكـــي تـــيـــر بـــر ســــان شــــاخ درخــــت
    نــگــه كــرد تــا جــاي گــردان كــجـــاســـت
    خـدنــگــي بــه چــرخ انــدرون رانــد راســت
    بـيــنــداخــت ســه جــاي ســه چــوبــه تــيــر
    بـــرآمـــد خـــروشــــيــــدن دار و گــــيــــر
    چــو شــب روز شــد انــجــمــن شــد ســپــاه
    بــر آن تــيــر كــردنــد هـــر كـــس نـــگـــاه
    بــگــفــتــنــد كــايــن تــيــر زالــســت و بــس
    نــرانــد چــنــيــن در كــمـــان تـــيـــر كـــس
    شــمــاســـاس گـــفـــت ار خـــزروان مـــيـــز
    نــكــردي چــنــيــن نــرم گــردن بــه چــيــز
    نـه مـهـراب مـانـدي نــه لــشــگــر نــه گــنــج
    نــــه از زال بــــودي بــــديـــــن روز رنـــــج
    نــبـــودي مـــگـــر او چـــنـــيـــن رزم خـــواه
    كـه سـازيـد بــر مــا كــنــون كــيــنــه خــواه
    خـزروان چـنـيـن گـفــت كــو يــك تــنــســت
    نــه آهــرمـــنـــســـت و نـــه از آهـــنـــســـت
    تـــو از جـــنـــگ او دل مـــدار ايـــچ تـــنـــگ
    هـر آنـگــه كــه آرم مــن او را بــه چــنــگ
    چــو خــورشــيــد تــابــان ز بــالــا بــگــشــت
    خـــروش تـــبــــيــــره بــــرآمــــد ز دشــــت
    بــه شــهــر انـــدرون كـــوس بـــا كـــرنـــاي
    خـــروشـــيــــدن زنــــگ و هــــنــــدي دراي
    بــرآمــد ســپــه را بــه هــامــون كـــشـــيـــد
    ســراپــرده و پـــيـــل بـــيـــرون كـــشـــيـــد
    ســــپــــاه انــــدر آورد پــــيــــش ســـــپـــــاه
    چــو هــامــون شــد از گـــرد كـــوه ســـيـــاه
    خـــزروان دوان بــــا عــــمــــود و ســــپــــر
    يــــكــــي تــــاخــــتــــن كــــرد بــــر زال زر
    عـــمــــودي بــــزد بــــر بــــر روشــــنــــش
    گــســســتــه شــد آن نــامــور جـــوشـــنـــش
    چـــو شـــد تـــافـــتـــه شـــاه زاولـــســـتــــان
    بـــرفـــتـــنــــد گــــردان كــــاولــــســــتــــان
    يــــكــــي درع پــــوشــــيـــــد زال دلـــــيـــــر
    بــه جــنــگ انــدر آمــد بــه كــردار شــيــر
    بـــه دســـت انـــدرون داشـــت گــــرز پــــدر
    سرش گـشـتـه پـر خـشـم و پـر خـون جـگـر
    خـروشــان بــيــامــد هــمــان كــيــنــه خــواه
    چـو شـيــري خــروشــان بــه پــيــش ســپــاه
    هـــمـــان گـــه بـــرون رفــــت زال دلــــيــــر
    بـه جـنـگ انـدرون هـمـچـنـان شـرزه شـيــر
    چـو دســتــان بــرانــگــيــخــت گــرد نــبــرد
    هــمــان گــه بــرآمــد خـــزروان بـــه گـــرد
    بـــزد بـــر ســـرش گـــرزه ي گـــاو رنـــگ
    زمـيـن شـد ز خـونـش چــو پــشــت پــلــنــگ
    بــيــفــگــنــد و بــســپــرد و زو درگــذشــت
    ز پـــيـــش ســـپـــاه انـــدر آمـــد بـــه دشـــت
    شــمــاســاس را خـــواســـت كـــايـــد بـــرون
    نــيــامــد بــرون كــش بــخــوشــيـــد خـــون
    بـــه گـــرد انـــدرون يـــافـــت گـــلـــبـــاد را
    بــــــه گــــــردن بــــــرآورد پــــــولــــــاد را
    چــو شــمــشــيــرزن گــرز دســتــان بــديــد
    هــمــي كــرد ازو خــويــشــتـــن نـــاپـــديـــد
    بـــيـــامـــد بــــرش گــــرد گــــلــــبــــاد زود
    هــمــي خــويــشــتــن را بــه مــردي ســتــود
    كــــمـــــان را بـــــه زه كـــــرد زال ســـــوار
    خـــدنـــگـــي بـــدو انـــدرون رانـــد خــــوار
    بـــزد بـــر كـــمـــربـــنـــد گـــلـــبــــاد بــــر
    بـــر آن بـــنـــد زنـــجـــيـــر پـــولــــاد بــــر
    مــيــانــش ابــا كــوهـــه ي زيـــن بـــدوخـــت
    ســپــه را بــه گــلــبــاد بــر دل بــســـوخـــت
    چـو ايـن دو ســر افــگــنــده شــد در نــبــرد
    شــــمــــاســــاس شــــد بــــي دل و روي زرد
    شـــمـــاســـاس و آن لـــشـــگــــر رزم ســــاز
    پـــراگـــنـــده از رزم گـــشــــتــــنــــد بــــاز
    پــــس انــــدر دلــــيــــران زاولــــســـــتـــــان
    بـــرفـــتـــنـــد بـــا شـــاه كــــاولــــســــتــــان
    چــنــان شــد ز بــس كــشــتــه در رزمــگـــاه
    كـه گـفـتــي جــهــان تــنــگ شــد بــر ســپــاه
    ســـوي شـــاه تـــركـــان نــــهــــادنــــد ســــر
    گــشــاه ســلــيـــح و گـــســـســـتـــه كـــمـــر
    شــمــاســاس چــون در بـــيـــابـــان رســـيـــد
    ز ره قــــــارن كــــــاوه آمــــــد پــــــديـــــــد
    كـه از لــشــگــر ويــســه بــرگــشــتــه بــود
    بــه خــواري گــرامــيــش را كــشــتــه بـــود
    بــه هــم بـــاز خـــوردنـــد هـــر دو ســـپـــاه
    شـــمـــاســـاس بـــا قـــارن كـــيـــنـــه خـــواه
    بــدانــســت قــارن كـــه ايـــشـــان كـــيـــنـــد
    ز زاولــســتــان ســـاخـــتـــه بـــر چـــيـــنـــد
    بـــزد نـــاي رويـــيــــن و بــــگــــرفــــت راه
    بـــه پـــيـــش ســـپـــاه انـــدر آمـــد ســـپــــاه
    از آن لــشــگــر خــســتــه و بــســتــه مـــرد
    بــه خــورشـــيـــد تـــابـــان بـــرآورد گـــرد


    كشته شدن نوذر به دست افراسياب

    ســـوي شـــاه تـــركـــان رســـيـــد آگــــهــــي
    كـــز آن نـــامـــداران جـــهـــان شـــد تـــهــــي
    دلـــش گـــشـــت پـــر آتــــش از درد و غــــم
    دو رخ را بــــه خــــون جـــــگـــــر داد نـــــم
    بـرآشـفـت و گـفــتــا كــه نــوذر كــجــاســت
    كزو ويـسـه خـواهـد هـمـي كـيـنـه خـواسـت
    چــه چــاره اســت جــز خــون او ريــخــتـــن
    يــكــي كــيــنــه ي نــو بــرانـــگـــيـــخـــتـــ ن
    بـــه دژخـــيـــم فـــرمـــود كـــورا كـــشــــان
    بـــبـــر تـــا بـــيـــامـــوز او ســــرفــــشــــان
    ســــپــــهــــدار نــــوذر چــــو آگـــــاه شـــــد
    بـــدانــــســــت كــــش روز كــــوتــــاه شــــد
    سـپـاهـي پــر از غــلــغــل و گــفــت و گــوي
    ســــوي شــــاه نــــوذر نـــــهـــــادنـــــد روي
    بــبــســتـــنـــد بـــازوش بـــا بـــنـــد تـــنـــگ
    كــشــيــدنــدش از جــاي پــيـــش نـــهـــنـــگ
    بــه دشــت آوريــدنــدش از خــيــمــه خــوار
    بـرهـنــه ســر و پــاي و بــرگــشــتــه كــار
    چـــو از دور ديـــدش زبـــان بــــرگــــشــــاد
    ز كـــيـــن نـــيـــاگـــان هـــمـــي كــــرد يــــاد
    ز تــور و ز ســلــم انــدر آمـــد نـــخـــســـت
    دل و ديــده از شـــرم شـــاهـــان بـــشـــســـت
    بــدو گــفــت هــر بــد كــه آيــد ســـزاســـت
    بـگـفـت و بـرآشـفـت و شـمـشـيــر خــواســت
    بـــــزد گـــــردن خـــــســـــرو تـــــاجـــــدار
    تـنــش را بــه خــاك انــدر افــگــنــد خــوار
    شـــد آن يـــادگـــار مــــنــــوچــــهــــر شــــاه
    تــهــي مـــانـــد ايـــران ز تـــخـــت و كـــلـــاه
    ايـــا دانـــشـــي مــــرد بــــســــيــــار هــــوش
    هــــمــــه چــــادر آزمــــنـــــدي مـــــپـــــوش
    كـه تـخـت و كـلـه چــون تــو بــســيــار ديــد
    چـنـيــن داســتــان چــنــد خــواهــي شــنــيــد
    رســيــدي بــه جــايــي كــه بــشـــتـــافـــتـــي
    ســـــرآمـــــد كـــــزو آرزو يـــــافـــــتــــــي
    چــه جــويــي ازيــن تــيــره خـــاك نـــژنـــد
    كــه هــم بــازگـــردانـــدت مـــســـتـــمـــنـــد
    كــه گــر چــرخ گــردان كــشــد زيـــن تـــو
    ســـرانـــجـــام خـــاكـــســـت بـــالـــيـــن تــــو
    پــس آن بــســتــگــان را كــشــيــدنــد خــوار
    بـه جـان خــواســتــنــد آنــگــهــي زيــنــهــار
    چـــو اغـــريـــرث پـــر هـــنـــر آن بـــديـــد
    دل او بــــه بــــر در چــــو آتــــش دمــــيــــد
    هــمــي گــفــت چــنــديــن ســر بـــي گـــنـــاه
    ز تـــن دور مـــانــــد بــــه فــــرمــــان شــــاه
    بــيــامــد خــروشــان بــه خــواهــشـــگـــري
    بـــــيـــــاراســـــت بـــــا نــــــامــــــور داوري
    كــه چــنــديــن ســرافــراز گــرد و ســـوار
    نــه بــا تــرگ و جــوشــن نـــه در كـــارزار
    گـــرفـــتـــار كـــشـــتــــن نــــه والــــا بــــود
    نــشــيـــبـــســـت جـــايـــي كـــه بـــالـــا بـــود
    سـزد گــر نــيــايــد بــه جــانــشــان گــزنــد
    سـپـاري هـمـيــدون بــه مــن شــان بــه بــنــد
    بـــريـــشـــان يـــكـــي غـــار زنـــدان كـــنـــم
    نــگـــهـــدارشـــان هـــوشـــمـــنـــدان كـــنـــم
    بـــه ســـاري بـــه زاري بـــرآرنـــد هــــوش
    تـو از خـون بـكـش دسـت و چـنـديـن مـكـوش
    بـبــخــشــيــد جــان شــان بــه گــفــتــار اوي
    چـــو بـــشـــنـــيـــد بـــا درد پـــيـــگـــار اوي
    بــفـــرمـــودشـــان تـــا بـــه ســـاري بـــرنـــد
    بـه غـل و بــه مــســمــار و خــواري بــرنــد
    چـو ايـن كــرده شــد ســاز رفــتــن گــرفــت
    زمــيــن زيــر اســپــان نــهــفــتـــن گـــرفـــت
    ز پــيــش دهــســتــان ســوي ري كـــشـــيـــد
    از اسـپـان بـه رنـج و بـه تـك خـوي كـشـيــد


    سپاه افراسياب در زابلستان
    سپاهي كه افراسياب به سرداري« شماساس» و « خزروان» رهسپار زابلستان كرده بود بسوي سيستان و هيرمند تاختند . زال زر در تيمار مرگ پدر بود و آئين سوگواري بجا مياورد و كارها به دست مهراب ، امير كابل و پدر رودابه ، سپرده بود. مهراب مردي خردمند و هوشيار بود . چون دانست كه سپاه افراسياب نزديك رسيده است پيكي با زر و دينار نزد شماساس فرستاد و پيام داد كه « افراسياب شاه توران جاويدان باد. چنانكه مي داني من از خاندان ضحاكم و از پادشاهي خاندان فريدون خشنود نيستم. براي آنكه از گزند ايمن باشم به پيوند با زال خرسند شدم و جز آن چاره نداشتم . از غمي كه به زال روي آورده است خشنودم و اميدم آنست كه روي او را ديگر نبينم . اكنون كه وي در بند سوگواري است همه زابلستان در دست من است . اكنون از تو زمان مي خواهم كه فرستاده اي به شتاب نزد شاه افراسياب بفرستم و ارمغاني كه در خور شاهان است پيشكش كنم و او را از راز دل خويش آگاه سازم . اگر افراسياب فرمان دهد كه نزد او بروم بندگي خواهم كرد و پيش تختش به پاي خواهم ايستاد و شاهي خود را يكسر به وي خواهم سپرد و گنجينه خود را نزد او خواهم فرستاد و شما پهلوانان نيز رنجي نخواهيد داشت.»
    مهراب چون دل سردار تورانيان را بدينگونه گرم كرد از آن سو بي درنگ پيكي تندرو نزد زال فرستاد كه «يك دم مپاي كه دو پهلوان توراني با سپاهي چون پلنگان دشتي بسوي هيرمند كشيده اند. اگر يك زمان درنگ كني كام دشمان بر خواهد آمد.»


    نبرد زال با سپاه توران
    زال بي درنگ با لشكري جنگجوي به سوي مهراب راند. چون او را بر جا و استوار ديد شاد شد و گفت « اكنون ديگر باكي نيست. پيش من خزروان و يك مشت خاك هر دو يكي است . شب هنگام دستبردي به تورانيان خواهم زد تا بدانند هم نبرد آنان كيست.» پس شبانگاه كمان خود را ببازو افگند و نزديك سپاه دشمن رفت و جائي را كه گردان و پهلوانان فراهم بودند نشان ساخت و سه چوبه تير هر يك بسان شاخ درخت بر سه جا از لشكر گاه توران انداخت. خروش بر آمد و گيرو دار برخاست. چون روز شد و چوبه هاي تير را نگاه كردند. بگفتند كاين تير زال است و بس
    نراند چنين در كمان هيچكس
    شماساس گفت« اي خزروان ، بيهوده دست به جنگ نبرديم و مهراب و سپاهش را از ميان بر نداشتيم. اگر رزم كرده بوديم دچار زال نمي شديم . اكنون كار ما دشوار شد.» خزروان گفت« مگر زال كيست؟ زال يكتن است؛ نه اهريمن است نه روئين تن. كار او را به من واگذار و غم مدار.» روز ديگر آواز كوي و ناي بر خاست و دو سپاه در برابر يكديگر به صف ايستدند . خزروان پيشي گرفت و با گرز و سپر به سوي زال تاختن كرد و عمود خود را سخت بر پيكر زال فرود آورد. جوشن زال را از هم دريد و فرو ريخت. زال خشمگين شد. خفتاني ببر كرد و گرز پدرش سام را بر داشت و با سري پرشتاب و جگري پر جوش رو به نبرد آورد. خزروان چون شيري كينه خواه پيش آمد. زال اسب را بر انگيخت و گرد بر آورد و گرز را بر افراخت و چنان به نيرو بر سر پهلوانان توراني فرود آورد كه از خونش زمين چون پشت پلنگ رنگين شد. آنگاه در جستجو شماساس بر آمد. اما شماساس از بيم رو نهان كرد. زال« گلباد» سردار ديگر توراني را دريافت . گلباد چون گرز و شمشير دستان را ديد خود را از ميدان بيرون انداخت مگر جان بدر ببرد. زال كمان را بر كشيد و خندگي بزه كرد و كمرگاه گلباد را نشانه كرد. تيرش چنان پر نيرو بود كه زنجير و پولاد جوشن را دريد و ميان گلباد را به كوهه زين دوخت. چون خزروان وگلباد از پاي در آمدند و خوار بر زمين افتادند شماساس هراسان و گريزان شد و سپاه توران پراگنده گرديد. لشكر زال و مهراب در پس آنان افتادند و گروه انبوهي از آنان را بر خاك انداختند. نيمي كه باز مانده بودند گشاده سلاح و گسسته كمر رو بسوي افراسياب نهادند. از بخت بد در راه به قارون بر خوردند كه سپاه ويسه را شكست داد ه و پراگنده كرده بود. قارون چون سپاه تركان را ديد دانست چه گذشته است. راه را بر آنان گرفت و لشكر خود را گفت تا دست به نيزه بردند و در ميان تورانيان افتادند و تيغ در آنان نهادند . از آن همه لشكر تنها شما ساس و تني چند جان بدر بردند و خبر به افراسياب آوردند.
    كشته شدن نوذر بدست افراسياب
    چون افراسياب آگاه شد كه سرداران وي چنان كشته شدند و سپاهيان ايشان از پاي در آمدند خشم بر او چيره شد و بر آشفت و گفت « من چگونه بر تابم كه نوذر پادشاه ايرانيان در چنگ من گرفتار باشد و سالاران و پهلوانان من به دست سپاه اوكشته شوند . چاره نيست جز آنكه كين بارمان و ديگر پهلوانان را از نوذر بخواهيم.» پس به دژخيم فرمان داد تا نوذر را بياورد . گروهي از سپاه روي به نوذر آوردند و بازوان او را سخت بستند و برهنه سر و برگشته كار او را بخواري از خيمه بيرون كشيدند و نزد افراسياب آوردند. نوذر دانست كه روزش بسر آمده . افراسياب از دور كه نوذر را ديد شرم از ديده شست و زبان به بد گوئي گشود و از كشته شدن سلم و تور به دست منوچهر ياد كرد و آنگاه بر آشفت و شمشير خواست و به دست خويش شهريار را گردن زد و تنش را خوار بر خاك افگند. بدينگونه يادگار منوچهر از جهان ناپديد شد و تاج و تخت ايران از پادشاه تهي ماند.


    به تخت نشستن افراسياب
    پس از كشته شدن نوذر بستگان و ياران وي را كه گرفتار شده بودند پيش كشيدند تا از دم تيغ بگذراند. اينان زنهار خواستند و اغريرث پا در ميان گذاشت و بخواهشگري ايستاد كه « اينان بي سلاح و دست بسته و گرفتارند و كشتن گرفتاران زيبنده نيست. شايسته تر آنست كه آنان را بمن سپاريد تا من غاري را زندان ايشان كنم و به خواري در زندان بميرند.» افراسياب پذيرفت و بنديان را به اغريرث سپرد و فرمان داد تا آنان را به زنجير كشند و به ساري برند و در زندان نگاهدارند . آنگاه از دهستان لشكر به سوي ري برد و كلاه كياني بر سر گذاشت و بر تخت ايران نشست.

--------------------------
 ‫صفحه۵۰شاهنامه از آگاه شدن زال از مرگ نوذرتا پادشاهی گرشاسپ




    ‫سلام دوستان ما معمولاًبه خیلی چیزها افتخار میکنیم که ازشون زیاد اطلاع نداریم خواستم بازدن این ترد باهم روزی یک صفحه از شاهنامه را بخونیم .وقتی نمیبره شاید فقط ‫چند دقیقه و آهسته آهسته انشاالله تا پایانش (اگه عمری باشه)‌میرسیم.
    ‫ صفحات شاهنامه ‫ازصفحه اول تا امروز

    آگاهي يافتن زال از مرگ نوذر
    بـه گــســتــهــم و طــوس آمــد ايــن آگــهــي
    كــه تــيــره شــد آن فــر شـــاهـــنـــشـــهـــي
    بــه شــمــشــيــر تـــيـــز آن ســـر تـــاج دار
    بــه زاري بــريــدنـــد و بـــرگـــشـــت كـــار
    بـــكـــنـــدنـــد مـــوي و شـــخـــودنــــد روي
    از ايــران بـــرآمـــد يـــكـــي هـــاي و هـــوي
    سـر سـركـشـان گــشــت پــر گــرد و خــاك
    هـمـه ديـده پــرخــون هــمــه جــامــه چــاك
    ســـوي زاولــــســــتــــان نــــهــــادنــــد روي
    زبـــان شــــاه گــــوي و روان شــــاه جــــوي
    بــــر زال رفــــتــــنــــد بــــا ســــوگ و درد
    زخــان پــر ز خــون و ســران پــر ز گـــرد
    كـــــه زارا دلـــــيـــــرا شـــــهــــــا نــــــوذرا
    گـــــوا تـــــاج دارا مـــــهـــــا مـــــهـــــتــــــرا
    نــــگــــهــــبــــان ايــــران و شــــاه جــــهــــان
    ســــر تــــاجــــداران و پــــشــــت مـــــهـــــان
    ســرت افــســر از خــاك جـــويـــد هـــمـــي
    زمــيــن خــون شــاهـــان بـــبـــويـــد هـــمـــي
    گــيــايــي كـــه رويـــد بـــر آن بـــوم و بـــر
    نــگــون دارد از شـــرم خـــورشـــيـــد ســـر
    هــمـــي داد خـــواهـــيـــم و زاري كـــنـــيـــم
    بـــه خـــون پـــدر ســـوگـــواري كـــنــــيــــم
    نـــشــــان فــــريــــدون بــــدو زنــــده بــــود
    زمـــيـــن نـــعـــل اســـپ ورا بــــنــــده بــــود
    بــــه زاري و خــــواري ســــرش را ز تـــــن
    بـــريـــدنــــد بــــا نــــامــــدار انــــجــــمــــن
    هــمــه تــيــغ زهــرآبــگــون بــركـــشـــيـــد
    بـه كـيـن جـسـتـن آيـيـد و دشـمــن كــشــيــد
    هــمــانــا بــريــن ســوگ بــا مــا ســـپـــهـــر
    ز ديـــده فـــرو بـــاردي خـــون بـــه مـــهـــر
    شــمــا نــيــز ديــده پــر از خــون كـــنـــيـــد
    هــمــه جــامــه ي نــاز بـــيـــرون كـــنـــيـــد
    كـه بـا كـيـن شــاهــان نــشــايــد كــه چــشــم
    نــبــاشـــد پـــر از آب و دل پـــر ز خـــشـــم
    هــمــه انــجــمــن زار و گــريـــان شـــدنـــد
    چــو بــر آتـــش تـــيـــز بـــريـــان شـــدنـــد
    زبــان داد دســتــان كــه تـــا رســـتـــخـــيـــز
    نـــبـــيـــنـــد نـــيـــام مـــرا تــــيــــغ تــــيــــز
    چــمــان چــرمــه در زيــر تــخــت مــنــســت
    ســـنـــان دار نـــيـــزه درخـــت مــــنــــســــت
    ركــــابــــســــت پــــاي مــــرا جــــايــــگـــــاه
    يـــكـــي تـــرگ تـــيـــره ســــرم را كــــلــــاه
    بـريـن كــيــنــه آرامــش و خــواب نــيــســت
    همي چون دو چـشـمـم بـه جـوي آب نـيـسـت
    روان چــــنــــان شــــهــــريـــــار جـــــهـــــان
    درخـــشـــنـــده بـــادا بـــه آيـــيــــن و ديــــن
    ز مــــادر هـــــمـــــه مـــــرگ را زاده ايـــــم
    بــــريــــنــــيــــم و گــــردون ورا داده ايــــم
    چـو گـردان سـوي كــيــنــه بــشــتــافــتــنــد
    بـــه ســـاري ســـران آگـــهـــي يـــافـــتـــنـــد
    ازيــشــان بـــشـــد خـــورد و آرام و خـــواب
    پــر از بــيــم گــشــتــنــد از افـــراســـيـــاب
    از آن پـــس بـــه اغـــريـــرث آمـــد پــــيــــام
    كــه اي بــرمــنـــش مـــهـــتـــر نـــيـــك نـــام
    بــه گــيــتــي بــه گــفــتــار تـــو زنـــده ايـــم
    هــمــه يــك بــه يــك مــر تــرا بــنــده ايـــم
    تــو دانــي كــه دســتـــان بـــه زاولـــســـتـــان
    بــه جـــايـــســـت بـــا شـــاه كـــاولـــســـتـــان
    چـــو بــــرزيــــن و چــــون قــــارن رزم زن
    چــو خــراد و گــشــواد لــشـــگـــر شـــكـــن
    يــــلــــانــــنــــد بــــا چــــنــــگ هـــــاي دراز
    نــدارنــد از ايـــران چـــنـــيـــن دســـت بـــاز
    چــو تــابــنــده گــردان ازيــن ســـو عـــنـــان
    بــه چـــشـــم انـــدر آرنـــد نـــوك ســـنـــان
    از آن تـــيـــره گــــردد رد افــــراســــيــــاب
    دلــش گــردد از بــســتــگـــان پـــر شـــتـــاب
    پــس آنــگــه ســر يـــك رمـــه بـــي گـــنـــاه
    بـــه خـــاك انـــدر آرد ز بــــهــــر كــــلــــاه
    اگــر بــيـــنـــد اغـــريـــرث هـــوشـــمـــنـــد
    مــر ايــن بــســتــگــان را گــشــايــد ز بــنــد
    پـــراگـــنــــده گــــرديــــم گــــرد جــــهــــان
    زبـــان بـــرگـــشـــايـــيـــم پـــيـــش مـــهــــان
    بــه پــيــش بــزرگــان ســتــايــش كـــنـــيـــم
    هــمــان پــيــش يــزدان نــيــايــش كـــنـــيـــم
    چــنـــيـــن گـــفـــت اغـــريـــرث پـــر خـــرد
    كــزيــن گــونــه گــفـــتـــار كـــي درخـــورد
    ز مــــن آشــــكــــارا شــــود دشـــــمـــــنـــــي
    بـــجــــوشــــد ســــر مــــرد آهــــرمــــنــــي
    يــكــي چـــاره ســـازم دگـــر گـــونـــه زيـــن
    كــه بــا مــن نـــگـــردد بـــرادر بـــه كـــيـــن
    گـر ايـدون كـه دسـتـان شـود تــيــز چــنــگ
    يــكــي لــشــگــر آرد بــر مـــا بـــه جـــنـــگ
    چـــو آرد بــــه نــــزديــــك ســــاري رمــــه
    بــه دســـتـــان ســـپـــارم شـــمـــا را هـــمـــه
    بـــپـــردازم آمـــل نـــيـــايـــم بـــه جــــنــــگ
    ســـرم را ز نـــام انــــدر آرم بــــه نــــنــــگ
    بــــزرگــــان ايـــــران ز گـــــفـــــتـــــار اوي
    بـــه روي زمـــيـــن بــــرنــــهــــادنــــد روي
    جـــو از آفـــريـــنـــش بـــپـــرداخـــتــــنــــ د
    نـــونـــدي ز ســـاري بـــرون تـــاخـــتـــنــــد
    بـــپـــويـــيـــد نـــزديــــك دســــتــــان ســــام
    بـــــيـــــاورد از آن نـــــامـــــداران پـــــيـــــام
    كــه بــخــشـــود بـــر مـــا جـــهـــانـــدار مـــا
    شـــد اغــــريــــرث پــــر خــــرد يــــار مــــا
    يــكــي ســخــت پــيــمــان فــگـــنـــديـــم بـــن
    بــر آن بــرنــهـــاديـــم يـــكـــســـر ســـخـــن
    كــــز ايــــران چــــو دســــتــــان آزاد مــــرد
    بــيــايـــنـــد و جـــويـــنـــد بـــا وي نـــبـــرد
    گـــرانـــمـــايـــه اغـــريـــرث نـــيــــك پــــي
    ز آمـــــل گـــــذارد ســـــپــــــه را بــــــه ري
    مـــگـــر زنــــده از چــــنــــگ ايــــن اژدهــــا
    تــــن يــــك جــــهــــان مــــردم آيــــد رهـــــا
    چــو پــويــنــده در زاولـــســـتـــان رســـيـــد
    ســرايــنــده در پـــيـــش دســـتـــان رســـيـــد
    بــزرگــان و جــنــگ آوران را بـــخـــوانـــد
    پـــيـــام يـــلـــان پـــيـــش ايـــشـــان بـــرانــــد
    از آن پــس چــنــيــن گــفــت كــاي ســروران
    پـــلــــنــــگــــان جــــنــــگــــي و نــــام آوران
    كــــدامــــســــت مــــردي كــــنــــارنـــــگ دل
    بــه مـــردي ســـيـــه كـــرده در جـــنـــگ دل
    خــريــدار ايــن جــنـــگ و ايـــن تـــاخـــتـــن
    بــه خــورشــيــد گـــردن بـــرافـــراخـــتـــن
    بــه بــر زد بـــر آن كـــار گـــشـــواد دســـت
    مـــنـــم گـــفـــت يـــازان بـــديــــن داد دســــت
    بـــرو آفـــريـــن كـــرد فــــرخــــنــــده زال
    كـــه خـــرم بـــدي تـــا بــــود مــــاه و ســــال
    ســـپـــاهـــي ز گـــردان پـــرخــــاش جــــوي
    ز زاول بـــــه آمـــــل نــــــهــــــادنــــــد روي
    چــو از پــيــش دســتــان بــرون شــد ســپــاه
    خــبــر شــده بــه اغــريــرث نــيــك خـــواه
    هــمــه بــســتــگــان را بــه ســاري بــمــانــد
    بــزد نــاي رويــيــن و لـــشـــگـــر بـــرانـــد
    چــو گــشــواد فــرخ بـــه ســـاري رســـيـــد
    پـــديـــد آمـــد آن بـــنـــدهـــا را كــــلــــيــــد
    يــكــي اســپ مــر هــر يــكــي را بــســاخـــت
    ز ســاري ســوي زاولـــســـتـــان بـــتـــاخـــت
    چـــو آمـــد بـــه دســـتــــان ســــام آگــــهــــي
    كـــه بـــرگـــشـــت گـــشـــواد بـــا فـــرهـــي
    يـــكـــي گـــنــــج ويــــژه بــــه درويــــش داد
    ســـرايـــنـــده را جـــامـــه ي خــــويــــش داد
    چـــو گـــشـــواد نـــزديـــك زاول رســـيــــد
    پـــذيـــره شـــدش زال زر چـــون ســــزيــــد
    بــر آن بــســتــگــان زار بــگــريــســت ديــر
    كــجــا مــانــده بــودنــد در چــنــگ شـــيـــر
    پــــس از نــــامــــور نــــوذر شــــهــــريــــار
    بـه سـر خـاك بـركـرد و بــگــريــســت زار
    بــه شــهـــر انـــدر آوردشـــان ارجـــمـــنـــد
    بــــيــــاراســــت ايــــوان هــــاي بــــلـــــنـــــد
    چــنــان هــم كــه هــنـــگـــام نـــوذر بـــدنـــد
    كـه بــا تــاج و بــا تــخــت و افــســر بــدنــد

    كشته شدن اغريرث به دست برادر
    چـــو اغـــريــــرث آمــــد ز آمــــل بــــه ري
    وز آن كـــارهــــا آگــــهــــي يــــافــــت كــــي
    بـدو گـفـت كـايـن چـيـســت كــانــگــيــخــتــي
    كــه بــا شــهــد حــنــظــل بــرآمــيـــخـــتـــي
    بــــفــــرمــــودت كــــاي بــــرادر بــــكـــــش
    كـه جــاي خــرد نــيــســت و هــنــگــام هــش
    بــدانـــش نـــيـــايـــد ســـر جـــنـــگـــجـــوي
    نـــبـــايـــد بـــه جـــنـــگ انـــدرون آب روي
    ســـر مـــرد جـــنـــگـــي خـــرد نـــســـپــــرد
    كـه هـرگـز نــيــامــيــخــت كــيــن بــا خــرد
    چـــنـــيـــن داد پـــاســـخ بـــه افـــراســـيـــاب
    كــه لــخــتــي بــبــايــد هــمـــي شـــرم و آب
    هــر آنــگــه كــت آيــد بـــه بـــد دســـت رس
    ز يــزدان بــتــرس و مــكــن بـــد بـــه كـــس
    كـه تـاج و كـمــر چــون تــو بــيــنــد بــســي
    نـــخـــواهـــد شـــدن رام بـــا هـــر كـــســــي
    يـــكـــي پـــر ز آتـــش يـــكـــي پــــر خــــرد
    خــــرد بــــا ســــر ديــــو كــــي در خــــورد
    سـپـهــبــد بــر آشــفــت چــون پــيــل مــســت
    بــه پــاســخ بــه شــمــشــيــر يــازيــد دســت
    مــــيــــان بــــرادر بــــه دو نــــيـــــم كـــــرد
    چــنــان ســـنـــگ دل نـــاهـــشـــيـــوار مـــرد
    چــــو از كــــار اغـــــريـــــرث نـــــامـــــدار
    خـــبـــر شـــد بـــه نــــزديــــك زال ســــوار
    چـنـيـن گــفــت كــاكــنــون ســر بــخــت اوي
    شـــود تـــار و ويـــران شـــود تـــخــــت اوي
    بــزد نــاي رويــيـــن و بـــربـــســـت كـــوس
    بـيــاراســت لــشــگــر چــو چــشــم خــروس
    ســپــهــبـــد ســـوي پـــارس بـــنـــهـــاد روي
    هـمـي رفـت پـر خـشـم و دل كــيــنــه جــوي
    ز دريـــا بـــه دريــــا هــــمــــي مــــرد بــــود
    رخ مـــاه و خـــورشـــيـــد پـــرگــــرد بــــود
    چــو بــشــنــيــد افــراســيــاب ايــن ســخـــن
    كــه دســتــان جــنــگــي چــه افــگـــنـــد بـــن
    بـــيـــاورد لـــشـــگــــر ســــوي خــــوار ري
    بــيــاراســت جــنـــگ و بـــيـــفـــشـــارد پـــي
    طـــلـــايـــه شـــب و روز در جـــنـــگ بـــود
    تـو گـفـتــي كــه گــيــتــي بــرو تــنــگ بــود


    پادشاهی زو طهماسپ پنج سال بود
    شبي زال بنشست هنگام خواب
    سخـن گفت بسيار ز افراسياب
    هـم از رزم‌زن نامداران خويش
    وزان پـهـلوانان و ياران خويش
    هـمي گفت هرچند کز پهلوان
    بود بخـت بيدار و روشـن روان
    بـبايد يکي شاه خـسرونژاد
    کـه دارد گذشته سخنـها بياد
    بـه کردار کشتيست کار سپاه
    همش باد و هم بادبان تخت شاه
    اگر داردي طوس و گستهـم فر
    سپاهسـت و گردان بسيار مر
    نزيبد بريشان همي تاج و تخـت
    بـبايد يکي شاه بيداربـخـت
    کـه باشد بدو فره ايزدي
    بـتابد ز ديهيم او بـخردي
    ز تخـم فريدون بجستند چـند
    يکي شاه زيباي تخـت بـلـند
    نديدند جز پور طهـماسـپ زو
    کـه زور کيان داشت و فرهنگ‌گو
    بـشد قارن و موبد و مرزبان
    سـپاهي ز بامين و ز گرزبان
    يکي مژده بردند نزديک زو
    کـه تاج فريدون به تو گشت نو
    سپـهدار دستان و يکسر سپاه
    ترا خواسـتـند اي سزاوار گاه
    چو بـشـنيد زو گفتـه موبدان
    هـمان گفتـه قارن و بخردان
    بيامد بـه نزديک ايران سـپاه
    بـه سر بر نهاده کياني کـلاه
    بـه شاهي برو آفرين خواند زال
    نشسـت از بر تخت زو پنج سال
    کـهـن بود بر سال هشتاد مرد
    بداد و به خوبي جـهان تازه کرد
    سـپـه را ز کار بدي باز داشت
    که با پاک يزدان يکي راز داشت
    گرفتـن نيارست و بستن کسي
    وزان پس نديدند کشتن بـسي
    همان بد که تنگي بد اندر جهان
    شده خشک خاک و گيا را دهان
    نيامد همي ز اسمان هيچ نـم
    هـمي برکـشيدند نان با درم
    دو لشکر بران گونه تا هشت ماه
    بـه روي اندر آورده روي سـپاه
    نـکردند يکروز جـنـگي گران
    نـه روز يلان بود و رزم سران
    ز تنگي چنان شد که چاره نماند
    سپـه را همي پود و تاره نماند
    سخن رفتشان يک به يک همزبان
    کـه از ماست بر ما بد آسمان
    ز هر دو سپه خاست فرياد و غو
    فرسـتاده آمد بـه نزديک زو
    کـه گر بهر ما زين سراي سپنج
    نيامد بـجز درد و اندوه و رنـج
    بيا تا بـبـخـشيم روي زمين
    سراييم يک با دگر آفرين
    سر نامداران تهي شد ز جنـگ
    ز تـنـگي نـبد روزگار درنـگ
    بر آن برنهادند هر دو سـخـن
    کـه در دل ندارند کين کـهـن
    ببخشند گيتي به رسم و به داد
    ز کار گذشـتـه نيارند ياد
    ز درياي پيکـند تا مرز تور
    ازان بخـش گيتي ز نزديک و دور
    روارو چـنين تا به چين و ختـن
    سـپردند شاهي بران انجمـن
    ز مرزي کـجا مرز خرگاه بود
    ازو زال را دسـت کوتاه بود
    وزين روي ترکان نـجويند راه
    چـنين بخش کردند تخت و کلاه
    سوي پارس لشـکر برون راند زو
    کـهـن بود ليکن جهان کرد نو
    سوي زابلسـتان بـشد زال زر
    جـهاني گرفتـند هر يک به بر
    پر از غلغل و رعد شد کوهـسار
    زمين شد پر از رنگ و بوي و نگار
    جهان چون عروسي رسيده جوان
    پر از چشـمـه و باغ و آب روان
    چو مردم بدارد نهاد پـلـنـگ
    بـگردد زمانـه برو تار و تنـگ
    مـهان را همه انجمـن کرد زو
    بـه دادار بر آفرين خواند نو
    فراخي کـه آمد ز تنـگي پديد
    جـهان آفرين داشت آن را کليد
    به هر سو يکي جشنگه ساختند
    دل از کين و نفرين بپرداخـتـند
    چـنين تا برآمد برين سال پنـج
    نـبودند آگـه کس از درد و رنج
    بـبد بـخـت ايرانيان کـندرو
    شد آن دادگسـتر جـهاندار زو

    پادشاهی گرشاسپ نه سال بود
    پـسر بود زو را يکي خويش کام
    پدر کرده بوديش گرشاسـپ نام
    بيامد نشسـت از بر تخـت و گاه
    بـه سر بر نـهاد آن کياني کـلاه
    چو بنشسـت بر تخـت و گاه پدر
    جـهان را همي داشت با زيب و فر
    چـنين تا برآمد برين روزگار
    درخـت بـلا کينـه آورد بار
    بـه ترکان خبر شد که زو درگذشت
    بران سان که بد تخت بي‌کار گشت
    بيامد بـه خوار ري افراسياب
    بـبـخـشيد گيتي و بگذاشت آب
    نياورد يک تـن درود پـشـنـگ
    سرش پر ز کين بود و دل پر ز جنـگ
    دلـش خود ز تخت و کله گشته بود
    بـه تيمار اغريرث آغـشـتـه بود
    بدو روي نـنـمود هرگز پشـنـگ
    شد آن تيغ روشـن پر از تيره زنـگ
    فرسـتاده رفـتي بـه نزديک اوي
    بدو سال و مه هيچ نـنـمود روي
    هـمي گفـت اگر تخت را سر بدي
    چو اغريرثـش يار درخور بدي
    تو خون برادر بريزي هـمي
    ز پرورده مرغي گريزي هـمي
    مرا با تو تا جاودان کار نيسـت
    بـه نزد مـنـت راه ديدار نيسـت
    پرآواز شد گوش ازين آگـهي
    کـه بي‌کار شد تخت شاهنشهي
    پيامي بيامد بـه کردار سـنـگ
    بـه افراسياب از دلاور پشـنـگ
    کـه بـگذار جيحون و برکش سپاه
    مـمان تا کسي برنشيند بـه گاه
    يکي لشـکري ساخـت افراسياب
    ز دشـت سـپـنـجاب تا رود آب
    کـه گفـتي زمين شد سپهر روان
    هـمي بارد از تيغ هـندي روان
    يکايک بـه ايران رسيد آگـهي
    کـه آمد خريدار تـخـت مـهي
    سوي زابـلـسـتان نـهادند روي
    جـهان شد سراسر پر از گفت‌وگوي
    بگـفـتـند با زال چـندي درشت
    که گيتي بس آسان گرفتي به مشت
    پـس از سام تا تو شدي پهـلوان
    نـبوديم يک روز روشـن روان
    سـپاهي ز جيحون بدين سو کشيد
    کـه شد آفـتاب از جـهان ناپديد
    اگر چاره داني مراين را بـساز
    کـه آمد سپهـبد به تنـگي فراز
    چـنين گفـت پـس نامور زال زر
    کـه تا من ببستم به مردي کـمر
    سواري چو من پاي بر زين نگاشـت
    کـسي تيغ و گرز مرا برنداشـت
    بـه جايي کـه من پاي بفـشاردم
    عـنان سواران شدي پاردم
    شـب و روز در جنگ يکـسان بدم
    ز پيري هـمـه سالـه ترسان بدم
    کـنون چنـبري گشـت يال يلي
    نـتابد هـمي خـنـجر کابـلي
    کـنون گشت رستم چو سرو سهي
    بزيبد برو بر کـلاه مـهي
    يکي اسـپ جنگيش بايد هـمي
    کزين تازي اسپان نـشايد هـمي
    بـجويم يکي باره پيلـتـن
    بخواهم ز هر سو که هست انجمن
    بخوانـم بـه رستم بر اين داستان
    کـه هسـتي برين کار همداستان
    کـه بر کينـه تخـمـه زادشـم
    بـبـندي ميان و نـباشي دژم
    هـمـه شـهر ايران ز گفتار اوي
    بـبودند شادان دل و تازه روي
    ز هر سو هيوني تـکاور بـتاخـت
    سـليح سواران جنگي بساخـت
    بـه رستـم چنين گفت کاي پيلتن
    بـه بالا سرت برتر از انـجـمـن
    يکي کار پيشسـت و رنـجي دراز
    کزو بـگـسـلد خواب و آرام و ناز
    ترا نوز پورا گـه رزم نيسـت
    چـه سازم که هنگامه بزم نيسـت
    هـنوز از لبـت شير بويد هـمي
    دلـت ناز و شادي بـجويد هـمي
    چگونـه فرستـم بـه دشت نبرد
    ترا پيش ترکان پر کين و درد
    چه گويي چه سازي چه پاسخ دهي
    کـه جـفـت تو بادا مهي و بهي
    چـنين گفت رستم به دستان سام
    کـه مـن نيستـم مرد آرام و جام
    چـنين يال و اين چنـگـهاي دراز
    نـه والا بود پروريدن بـه ناز
    اگر دشـت کين آيد و رزم سخـت
    بود يار يزدان پيروزبـخـت
    بـبيني که در جنگ من چون شوم
    چو اندر پي ريزش خون شوم
    يکي ابر دارم بـه چـنـگ اندرون
    کـه همرنگ آبست و بارانش خون
    هـمي آتـش افروزد از گوهرش
    هـمي مـغز پيلان بـسايد سرش
    يکي باره بايد چو کوه بـلـند
    چـنان چون من آرم به خم کمـند
    يکي گرز خواهم چو يک لخـت کوه
    گرآيند پيشـم ز توران گروه
    سرانـشان بـکوبـم بدان گرز بر
    نيايد برم هيچ پرخاشـخر
    کـه روي زمين را کنـم بي‌سـپاه
    کـه خون بارد ابر اندر آوردگاه


    آگاه شدن زال از مرگ نوذر
    به توس و گستهم خبر رسيد كه پدر آنان نوذر كشته شده و افراسياب توراني بر تخت شاهنشاهي ايران نشست . جامه چاك چاك و ديده خونين كردند و فغان بر آوردند و با درد و سوگواري رو بسوي زابلستان گذاشتند . چون به زال رسيدند زاري و مويه آغاز نهادند:
    كه رادا، دليرا، شها، نوذرا
    گوا، تاجدار، مها، داورا
    نگهدار ايران و پشت مهان
    سر تاجداران و شاه جهان
    نژاد فريدون بدو زنده بود
    زمين نعل اسب ورا بنده بود
    همه تيغ زهراب گون بر كشيم
    بكين جستن و دشمنان را كشيم
    زال از آنچه شنيد آب در ديده آورد و جامه به تن چاك داد و گفت« روان شهريار رخشنده باد، ما همه سر انجام شكار مرگيم . اما اكنون كه با ستمكارگي سر از تن پادشاه جدا كردند تيغ در نيام نخواهم كرد و پاي از ركاب نخواهم كشيد تا كين نوذر را نستانم و ياران او را از بند رها نكنم . اين بگفت و با سپاه خود از جاي بر آمد.


    پايان كار اغريرث
    به بزرگان ايران كه در بند بودند آگاهي رسيد كه زال و ديگر دليران بجنگجوئي و كينه خواهي برخاسته اند. دلشان از خشم افراسياب پر بيم شد و در نهان پيامي نزد اغريرث فرستادند كه « اي مهتر نيكنام، ما را پايمردي تو زندگي بخشيد و همه سپاسگزار توايم. تو مي داني كه زال و مهراب در زابلستان و كابلستان بجايند و سالاراني چون قارون و برزين و خراد و كشواد دست از ايران باز نخواهند داشت و به كين نوذر برخواهند خاست . چون عنان از اين سو بتابند خشم افراسياب تيز خواهد شد و دلش به كشتن ما پر شتاب خواهد گشت و جان ما را تباه خواهد كرد . اگر اغريرث ثواب مي بيند ما را از بند برهاند تا ما پراگنده شويم و هميشه ستايشگر و سپاسگزار او باشيم.»
    اغريرث پاسخ داد كه « اين چاره در خور نيست . اگر چنين كنم دشمني خود را با افراسياب آشكار كرده ام و وي بر من خشم خواهد گرفت . اما چاره اي ديگر خواهم كرد . اگر زال زر سپاهي به سوي آمل و ساري بفرستد من با سپاه خود از آما بيرون مي روم و اين ننگ را بر خود مي پذيرم و شما همه را به او مي سپارم.» بزرگان ايران وي را دعا كردند و پيكي تيزرو نزد دستان فرستادند كه « اغريرث يار ماست و پيمان كرده است كه اگر سپاهي از سوي تو به مازندران آيد وي با سپاه خود به ري رود و جان گروهي رها شود.» زال چون پيام بنديان را شنيد يلان و پهلوانان را گرد كرد و مرد جنگ خواست. كشواد خواستار اين پيكار شد و با سپاهي پر خاشجوي از زابل رو به آمل نهاد. اغريرث چنان كه پيمان كرده بود با سپاه خود بسوي ري راند و بنديان ايران را در ساري گذاشت. چيزي نگذشت كه خبر به زال رسيد كه كشواد بستگان و ياران نوذر را رها ساخته و با آنان باز گشته است. همه شادي كردند و بنديان را گرامي شمردند و در كاخ ها و ايوان هاي آراسته جا دادند.
    اما چون اغريرث از مازندران به ري آمد افراسياب از آزادي بنديان آگاه شد و بر اغريرث خشم گرفت كه « بتو گفتم كه اينان را بكش. چه جاي خردمندي و آهسته كاري بود؟ كين خواهي و خردمندي را نمي توان بهم آويخت. سر مرد جنگجو را با خرد چه كار.» اغريرث آرام گفت « آدمي را در ديده شرم بايد. تاج و تخت بسياري را بدست ميافتد اما با هيچكس نمي ماند . كسي را كه كه به بدي دسترس مي افتد بايد يزدان را بياد آرد و از بدي بپرهيزد.» افراسياب در سخن درماند كه اغريرث از شرم و خرد سخن مي گفت و وي دستخوش خشم و كين بود . خونش به جوش آمد و چون پيل مست بر آشفت و از تيغ از ميان بر كشيد و بر پيكر برادر فرود آورد و او را دو نيمه كرد.
    پادشاهي زو و گرشاب
    پس از كشته شدن نوذر بدست افراسياب توس و گستهم نزد زال به زابل رفتند. دلاوران و نامداران ديگر چون قارون و برزين و كشواد نيز به در گاه وي روي آوردند تا چاره اي به كار ايران بينديشند. چون اغريرث به دست افراسياب كشته شد و زال آگاه شد آنرا نشان بر گشتن بخت از افراسياب شمرد و سپاهي گران بر داشت و با ديگر نامداران و پهلوانان از زابلستان بيرون آمد . افراسياب كه چنين شنيد لشكر بسوي وي كشيد. دو هفته ميان دو لشكر جنگ و ستيز بود.شبي زال با بزرگان و دليران ايران در كار افراسياب راي ميزدند. زال گفت كه هر چند پيروزي نبرد به جنگ آزمائي پهلوانان و دلاوران باز بسته است اما لشكر و كشور را پادشاهي خردمند و بيدار بخت بايد كه كارها را به سامان آرد . اگر توس و گوستهم فرشاهي داشتند و به شاهي از نژاد فريدون بايد كه فره ايزدي با وي يار باشد و پرتو خردمندي از گفتارش بتابد. پس از آنكه در اين سخن بسيار راي زدند سر انجام به پا دشاهي « زو» فرزند طهماسب از نژاد فريدون كه مردي جهانديده و سالخورده و نيكخواه و يزدان پرست بود همداستان شدند و او را به شاهي بر داشتند. هنگامي كه ايرانيان و تورانيان در جنگ و گريز بودند خشكسالي سختي روي آورد و مردم و سپاه در تنگنا افتادند و كار بر آنان دشوار شد. پنج ماه بدينسان گذشت. سپاهيان از دو سو بستوه آمدند و فرياد ناخشنودي بر آوردند و بر آن شدند كه از ستيز آنها ست كه آسمان از بخشش باز ايستاده است. از جنگيان هر دو سپاه فرستادند نزد زو آمد كه « از ستيزه سير شديم و از رنج و اندوه بجان آمديم و كار بر همگان تنگ شده. بيا تا كين را از دلها برانيم و مرز دو كشور را روشن كنيم و از گذشته ياد نياريم.»
    زو پذيرفت. جيحون را مرز دو كشور قرار دادند و ستيزه كوتاه شد و زال به زابلستان باز گشت . ابر نيز به زمين سايه افگند و رعد غريد و باران فرو باريد و كوه و دشت پر آب و سبزه شد و فراخي پديد آمد. پنج سال به فراخي و آسايش گذشت . آنگاه گوئي جهان از آسودگي سر شد: زو را مرگ در رسيد و فرزندش گرشاسب بر تخت نشست. افراسياب كه از مرگ زو آگاه شد باز كينه ديرينه را نو كرد و كشتي بر آب انداخت و لشكر به ري آورد و تا گرشاسب زنده بود جنگ و ستيز نيز ميان دو لشكر پيوسته بود . گرشاسب نيز پس از نه سال پادشاهي در گذشت. در همه اين سالها پشنگ با فرزندش افراسياب سرگران و دژم بود و فرستادگان وي را نمي پذيرفت و روي بدو نمي نمود چه جانش از مرگ پسر ديگرش اغريرث كه به دست افراسياب كشته شد پر درد بود. درين هنگام ناگهان پيامي از پشنگ به افراسياب رسيد كه اكنون زمان كارزار است: تخت ايران از شاه تهي است و تا كسي به شاهي ننشسته از جيحون گذر كن و تاج و تخت ايران را بچنگ آور.»